Suriye'de iç savaşın bitirilmesine yönelik olarak rejim ile muhaliflerin bir masa etrafında toplanmalarına dayanak ve zemin hazırlama amaçlı 3'üncü Cenevre görüşmelerinin en önemli özelliği, BM Güvenlik Konseyi'nin devreye sokulmasıydı. Haziran 2012 ve Aralık 2014'te Cenevre I ve Cenevre II'de Birleşmiş Milletler'in neden resmen devreye sokulmadığının cevabı çok açık. BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi üç ülkenin(ABD, Rusya, Çin) Birleşmiş Milletler'i, emperyalist politikalarına nasıl alet ettikleri, insanlık ve soykırım suçlarına karşı, Suriye'deki ESED ve rejimine müdahale etmeyerek nasıl kol kanat gerdiklerinin uluslararası ve iç kamuoyunda tartışılmasını ve konunun Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne intikal etmesini önlemeye yönelik olduğu aşikar bir durum.
ESED Rejimi 21 Ağustos 2013 tarihinde Şam'ın doğusunda Guta bölgesinde sivillere karşı kimyasal silah kullanarak kadın çoluk çocuk 1400 kişinin katledilmesine neden olmuştu. Saldırı sonrasında uluslararası kamuoyunun tüm dikkatleri Suriye'ye yönelmiş hatta ESED rejimine karşı müdahale seçenekleri bile tartışılmaya başlanmıştı. Bu aşamada BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesinden Rusya ve Çin'in müdahaleye karşı çıkmaları nedeniyle bu seçenekten vazgeçilmişti. Buna karşın Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ile ABD yetkilileri arasında yapılan anlaşmada, Suriye ordusunun tüm kimyasal silahlarını devretme şartı ile müdahaleden vaz geçileceği yer almıştı. Bu anlaşma ayı zamanda II Cenevre Konferansı'na yol açmış ve birçok tartışmayı da beraberinde getirmişti.
Ağustos 2014 yılında ''Caesar'' kod adlı askeri polisin, Suriye'de ESED rejimine bağlı askeri birlikler tarafından işkenceyle ve aç bırakılarak öldürülen rejim muhaliflerinin fotoğraflarını çekmekle görevli olduğu kendi beyanı ile anlaşılmıştı. ''Caesar'' 11 bin kurbana ait 55 bin fotoğrafla bu ülkeden kaçmış, Anadolu Ajansı da bu fotoğrafları kamuoyuna duyurmuştu. Yayımlanan fotoğraflar uluslararası kamuoyunda infiale neden olmuş, ABD, AB, ve Birleşmiş Milletler'de Suriye'de işlenen insanlık dışı işkence ve soykırım suçlarıyla ilgili soruşturma ve sorumluların cezalandırılması talebi gündeme gelmişti.
Konu ile ilgili olarak, ABD Kongresi'nin Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi'nde kimliğini yüzünü ve sesini değiştirerek bilgi veren ''Caesar'', ''Suriye'de olanlar tüm teröristlerin en kötüsü olan Beşar Esad öncülüğünde yapılan soykırım benzeri katliamdır'' ifadesini kullanmıştı. Komitede bulunan her iki partiden Kongre üyeleri, Barack Obama yönetiminin Suriye'de işlenen insanlık suçlarına karşı yaptıklarının yeterli olmadığı eleştirisinde bulunmuşlardı. Dışişleri Komitesi'nin Cumhuriyetçi Parti Başkanı Ed Royce, Esad rejiminin savaş suçlarından sorumlu tutulması için bir mahkeme kurulması gerektiğine işaret etmesi bu veya buna benzer önerilerin Obama yönetimi tarafından dikkate alınmamasının nedeni ne olabilirdi?
Suriye'de, ABD Dışişleri Bakanı Kerry'nin, III. Cenevre görüşmelerinde PYD'nin Cenevre görüşmelerine katılması yönünde Rusya'nın tezlerini desteklediğini, ABD onaylı Suriye muhalefetine bizzat açıkladığı iddia edilmişti. ABD Cenevre III'te Rusya ve İran'ın tezlerini desteklemesi karşılığında Rusya'dan ne istemişti? Türkiye'nin kırmızı çizgi olarak ilan ettiği Fırat'ın batısı, ''PKK koridorunun'' kapatılmaması tezine karşı, Rusya'nın canla başla PKK'nın Suriye kolu YPG ile işbirliği içinde hareket ederek Cerablus –Mare -Azaz hattına yönelik operasyonlarda ısrarcı olarak PKK koridorunu kapatmaya çalışması Suriye'de ABD-Rus işbirliğinin açık bir kanıtı mıydı?
Cenevre III'te, Türkiye bu toplantıya PKK terör örgütünün Suriye kolu PYD-YPG'nin katılmaması yönünde ortaya koyduğu siyasi iradenin arkasında kararlı bir şekilde durması, ABD ve Rusya'nın kapalı kapılar arkasında PKK-PYD ile birlikte tezgahladığı oyunu bozmuş görünüyor. Bu yazının kaleme alındığı saatlerde, Rusya'ya ait Su-34 tipi bir savaş uçağının Türk hava sahasını iki kez ihlal etmesi, bölgede krizi tırmandırarak gerilimi arttırmaya çalışan Putin'in Cenevre III'teki diplomatik yenilgisinin hırsıyla hareket ettiğinin bir işareti olarak görülüyor.
BM Güvenlik Konseyi'nin iki daimi üyesi Rusya ve ABD'nin Dışişleri Bakanları Lavrov, Kerry, Yakındoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin korumasından yana olduklarını belirttilerse de Suriye ve Irak'ın toprak bütünlüğü konusunda aynı fikirde olmadıkları konusunda uluslararası kamuoyunda çok ciddi şüpheler mevcut. Suriye'de iç savaşın bitirilmesi amacıyla başlatılan Cenevre görüşmelerinden bir sonuç çıkmayacağının en önemli delili, kanlı ESED Rejimi'ne ABD-Rusya ve İran'ın verdiği açık desteğin nedenini şimdi anladınız mı?
