Ülke gündemi buna izin vermedi. İş bugünlere kaldı. Tartışmalara değil de, esasen devletin temeli için, belki bu açıdan anayasa için bize ufuk açacak bir yazı var. Merhum Nurettin Topçu'nun “Ahlâk Nizamı” kitabı içinde yer alan “Devlet ve Şahsiyet” başlıklı yazı.
Bu yazıdan bazı alıntılar yaparak, ona bazı ilavelerde bulunarak ve şu sıralar siyasilerin meseleyi bu açıdan görmelerini umarak bu yazıyı yazıyorum.
Ahlâk mesuliyet iradesidir. Ferdin ahlâkını teşkil eden mesuliyet iradesi, devletteki hakimiyette barınınca bundan devletin ahlâkı doğar. Dolayısıyla devleti bir fert gibi algılamak doğrudur.
Demokrasi tarih içinde hükümdarların zulmünden korunmayı teminat altına alan tek rejimdir. Onu kim tarif edecek, nasıl kuracak, nasıl işletecek önemli olan budur.
Devleti kuran zümrede mesuliyet iradesi olmadıktan sonra, onun şekli ne olursa olsun millet sahipsiz demektir. Onun sahibi kendi kuvvetlerini en iyi kullanan ve bunun için Allah'tan emir alan bir büyük iradenin iktidara ulaştığı yerde görülür.
Devleti bir insan gibi görmek ve onun şahsiyetini tarif etmek lazımdır. Bu şahsiyet millet yapısına en uygun teşkilatı ortaya koyar. Teşkilatın içine en eksiksiz şekilde kendi iradesini yerleştirdiği takdirde teşkilatın mânası olur ve böyle bir teşkilat ülkeyi başarıya götürür. Kurucu zümrenin şahsiyet iradesi teşkilattan önce gelir. O kaynağı millette olan iradenin sembolüdür.
Devlet bir insandır dedik; eğer devlet kurucu olan şahsiyet yoksa devlet de yok demektir. Böylece işin ana hatları ortaya çıkıyor.
İşimiz yeni devlet şekilleri araştırmak değil, millet mesuliyetini üzerine alacak büyük şahsiyetleri sabır ve tahammül ile yetiştirmek olmalıdır.
Hürriyetin esası Allah'a kul olmaktır. Allah'a kul olan fert hiçbir güç karşısında eğilmez.
O âdeta hepimizin bir ve bölünmez olan ruh hayatının, yani kâinat ruhunun yeryüzündeki belirtisidir.
Böyle bir ruha herhangi bir şekilde sahip olamayan demokrasi ancak oy, ses, sayı ve madde çokluğu ile tarif edilebilir.
Devlet mistikleri çokluktan birliğe gider. Hesap sorar ve gerektiğinde hesap verir.
Bu yazı bu ruha işaret etmek ve ufuk açmak için yazıldı. Elbette ki milletin değerlerine, yaşantısına, inancına bağlıdır. Milleti var eden değerleri göz ardı ederek yapılacak kanun neye yarar acaba? “Toplum Sözleşmesi” zor kullanılarak yapılamaz; ancak anlaşmadan inatla kaçmak devlet iradesini inkâr mânasına gelir.