İslamcılık terimi, 1972’de basılan Okyanus Ansiklopedik Sözlüğü’nde yer almadığı gibi, 6. Basımı 1981’de yapılan TDK Türkçe Sözlük’te de yer almaz.

2000’li yıllarda basılan Türkçe sözlüklerin hemen tamamında cömertçe kullanılmaya başlanılan İslamcılık terimi, çok yeni olması nedeniyle siyaseten değilse de sözlük merkezli olarak bir soykütüğüne muhatap olmayı henüz hak etmiyor gibi görünmektedir.

Bu bağlamda, Türkçeye hürmeten midir emin değilim ama Nişanyan Sözlük’te, İslam maddesi içinde “İslamcı” kelimesine sadece lafız olarak yer verilmekle yetinilmesi ve günümüzde İslamcılık kelimesinin karşıtı olarak kullanılan “islamofobi”ye, “Batı dillerinde 1976’dan itibaren duyulmuştur.” kaydının düşülmesi önemlidir.

Hazır “Türkçeye hürmet” demişken, İslamcılık teriminin, çoğu Müslüman kimliğine sahip akademisyenler tarafından İslami hareketlerle ilgili araştırmalarda son derece içselleştirilerek bol keseden kullanıldığını; buna rağmen hassasiyet sahibi araştırmacılardan örneğin Hayreddin Karaman’ın “İslami Hareketin Öncüleri’nde (İz Yayınları), Nuh Yılmaz’ın –yazı başlığımı doğuran– İslamda Resim Yasağı Söylemi; İslami İkonoklazma Tezi’nin Soykütüğü’nde (Doğan Kitap) İslamcılık terimini kullanmaya tenezzül etmediklerini de belirtelim.

Bu sonuç, lugât cihetinden yeniliği nedeniyle soykütüğüne tabi tutulmayı henüz hak etmediğini belirttiğimiz ve bu doğrultuda en eski kitabî kullanımına Tarık Zafer Tunaya’nın (ö. 1991) “İslâmcılık Cereyanı: İkinci Meşrutiyetin Siyasî Hayatı Boyunca Gelişmesi ve Bugüne Bıraktığı Meseleler”inde rastladığımız (İstanbul 1962) İslamcılık teriminin aynı zamanda siyasî bir yakıştırmanın, ayrıştırmanın aracı sayıldığına işaret etmektedir. Bu sebeple İslamcılık hem islamofobi’nin karşıtı olarak hem de siyaseten ona yüklenilmek istenilen yeni anlamlarıyla tartışmaya hep açık olacaktır.

Çünkü Tunuslu Hayreddin Paşa ile (ö. 1890) Sait Halim Paşa’yı (ş.1921) takip eden Babanzâde Ahmed Naim (ö. 1934), Mehmet Akif (ö. 1936) ve daha onlarca isim, ilgili metinlerinde İslamcılık terimini kullanmadıkları halde, önceleri düşünsel bir aidiyyetin, kimliğin teslimi; ‘70’li yıllardan itibarense siyaseten tasfiye edilmeleri esasında zikredile gelmişlerdir.

Bunun nedenlerinin doğru anlaşılması için İslamofobi üzerinde durmamız gerekmektedir. Ancak, önce mezkûr ve maruf isimlerin İslamcılık terimine tenezzül etmeyip, onun yerine İslamlaşma(k), İslamlaştırma(k) vb. kelimelerine tabi bir hareketten söz etmelerinin bir örneğini, –kendi kelimeleriyle– Said Halim Paşa’dan nakledelim:

“İslâmlaşmak ta’birinden maksad olan ma’nâ - İslâmiyet’in kendisine hâs i’tikâdiyâtı, ictimâiyâtı, siyasiyâtı hâiz olması –

İslâm’da i’tikâdiyât: - Müslümânın imân etdiği Allah - Peygamberimiz ve O’nun evâmiri ve te’âliminin hakikatine imân - Dinsizlik noksân terbiyeden mütevellid bir inhitât-ı fikrîdir–

İslâm’da Ahlâk: - Ahlâkın hürriyet-i şahsiye mebde’ine istinâd etmesi -İslâm’da hürriyet bir vazifedir - Ahlâk-ı İslâmiye’nin vücûda getirdigi desâtir-i esâsiye: Hürriyet, müsâvât, ta’âzud - İslâm nazarında müsâvât ve hürriyetin mâhiyeti - İslâm’da İctimaiyât –

İslâm’da Siyasiyât - İslâm’ın i’tikâdiyât, ahlâkiyât, ictimâiyat ve siyâsiyâtının akvâm-ı İslâmiye tarafından sûret-i tefsir ve tatbiki - İlk butûn-i İslâmiye’nin hâlet-i akliyeleri - Dinin rûhuna muhâlif olarak doğan rûhâniligin te’sirât-ı seyyiesi - Kavmiyetin İslâm beyne’I-mileliyetine indirdiği darbe - İslâm’ın mebde’lerini hüsn-ü tatbik husûsunda Türklerin gösterdikleri muvaffakiyetin esbâbı - Bi’l-ahira Türkleri Müslümânlıkdan uzaklaşdıran âmiller - Garb mukallidliği - Teceddüd diye her şeyi yıkmak derdi bu ihtilâle karşı memleketin harb etmekde olduğu - Aksu’l-‘amel gayr-i kâbil-i men’dir -Hakâyık-i İslâmiye’nin dalâlete galebesi muhakkakdır - İslâm’dan uzaklaşma hareketinin önüne geçilmek zamanının hulûlü - Kavmiyet mes’elesi hakkındaki yanlış telakkiler - Sukût-u hâzıranın esbâbı İslâm’dan uzaklaşmamızdır - Garblılaşmak tarafdârlarının da’vâları kıymetden âridir - Milletin felâhı ancak hakâik-i İslâmiye”ye sarılmakdadır - Bu husûsda milletin pişvâyânına terettüb eden vazife - Millete verilecek terbiyenin esâsı - Hiçbir zaman bir milletin usûl-u terbiyesi dîger millete muvâfık gelmez –

Terbiye-i İslâmiye’nin gâyesi: - Ferdin kuvây-ı ma’neviye ve rûhiyesinin serbesti-i inkişâfı - Irk ve milliyet cereyânlarına karşı gelerek muhtelif kavimler ve ırklar arasında uhuvvet-i insâniye te’sisi - İrfâna müstenid samimi bir imân(dır).” (Said Halim Paşa Külliyatı, haz.: Vahdettin Işık, Ketebe Yayınları)