Bu kelimeleri siyasal bağlamdaki anlamıyla düşünüyorum.
Ülkeler arasında bağımlılık bağımsızlık kavramlarının günümüzde kazandığı anlam ile aynı kelimelerin geleneksel bağlamdaki anlamı arasındaki farka dikkat çekmek istiyorum.
Halen bütün ülkelerin birbirine muhtaç olmaları açısından küresel ölçekte bir bağımlılık ağı oluşturulmuş olduğu söyleniyor. Örneğin ABD’nin da petrole olan ihtiyacı açısından diğer ülkelere bağımlı olduğu söyleniyor.
Petrol sahibi ülkeler de petrollerini satmak zorunda... Dolayısıyla taleple bağımlı durumdalar...
Ağır sanayiden yüksek teknolojiye ve halen yüksek teknolojinin ileri aşamalarına gelesiye ülkeler arasındaki bağımlılık ilişkisi de devam edip gidiyor...
Ne var ki, bu bağımlılık ilişkileri ağında bağımlılığın niteliği yönündeki farklar göz ardı edilecek türden değil...
Anne ile bebeği arasında da bağlılık ve bağımlılık ilişkisi söz konusudur. Bebek anneye bağlıdır. Ve de anneye bağımlıdır. Buna karşılık anne de bebeğine bağlıdır ve ona bağımlıdır. Ancak annenin bebeğine bağımlılığı, bebeğin anneye bağımlılığı türünde değil. Bebeğin anneye bağımlılığı hayati bir bağımlılıktır. O asla anneden ayrılamaz. Ayrıldığı takdirde bu ayrılık ölümcül sonuçlar doğurur. Anne de bebeğine bağlıdır ve ona bağımlıdır. Bebek annenin hareket etme serbestisini kısıtlar. Ama bebeğinden ayrı düşmesi onu üzse de ölümcül sonuçlar doğurmaz.
Ülkeler arasındaki bağımlılık ilişkisi de bir bakıma böyle bir tablo sergiler.
Siyasal bağımsızlık iktisadi bağımsızlıktan ari değil. İktisadi bağımsızlık ise teknoloji ile iç içe yürüyor. Teknolojide bir sonraki aşamaya gelmiş ülkelerin geride bıraktığı teknolojiyi tevarüs etmek bu bakımdan o teknolojiyi tesahup etme anlamına gelmiyor.
Türkiye’nin bu bakımdan halen dördüncü sanayi devrimine sıçraması gerekiyor. “Endüstri 4.0” olarak da adlandırılan bu endüstri, kabaca geleneksel sanayiyi bilgisayarlaşma yönünde teşvik etme ve yüksek teknolojiyle donatma anlamına geliyor. Başka bir ifadeyle bu aşamanın teknolojik temelleri siber-fiziksel sistemler ve internet ağını barındırmaya dayanıyor.
Türkiye halen değindiğimiz bu bağımlılık noktasında aşamalar kaydetti. Bebeksi bağımlılıktan giderek annecil bağımlılığa doğru mesafe alıyor.
Kritik nokta şurada: teknolojide kaydedilen mesafe diplomasiden bağışık değil. Diplomatik bağımsızlığın da teknolojik bağımsızlıktan ayrı düşünülmesi imkân dışı... Böylesine bir ilişkiler ağının ortasında ince dengeyi sağlayabilmek ancak ince siyaset geliştirebilmekle imkân dâhiline sokulabilir. Özgürlüğe de buradan yol açılıyor...
