İkinci Dünya Savaşı, Avrupa"da büyük bir yıkıma neden olmuş, kıta Avrupası"nda üretim neredeyse tamamen durmuştu.
Aynı yıllarda yaklaşan soğuk savaşın izleri de yavaş yavaş görülüyordu.
Zira Sovyetler Birliği özellikle kıtanın doğusunda etki alanını giderek genişletiyor ve doğu Avrupa başkentlerinde bir bir sosyalist rejimler kuruluyordu.
5 Haziran 1947"de dönemin ABD Dışişleri Bakanı George Marshall, Harvard Üniversitesi"nde şöyle bir konuşma yaptı; "Amerika Birleşik Devletleri, dünya ekonomisinin sağlığına kavuşması için elinden geleni yapmalıdır. Bizim politikalarımız herhangi bir ülkeye veya siyasi doktrine bağlı değil, açlığın, ümitsizliğin ve kaosun giderilmesine yöneliktir."
*?
Neden böyle konuştuğunu öğrenmek için Kuzey Haber Ajansı"nın yaptığı analize bakalım;
Amerikalılara göre, savaşın getirdiği büyük yıkım Avrupa"da bir kaosa neden olmuş ve Sovyet modeli pek çok ülke için bir çıkış noktası olarak görülmeye başlamıştı.
Dönemin Washington yönetimine göre, Sovyet yayılmasını önlemenin tek yolu, yerle bir olan Avrupa ülkelerini ekonomik olarak ayağa kaldırmaktı.
Ekonomik olarak kendi ayakları üzerinde duran bir Avrupa"nın siyasi olarak da bağımsız olacağı fikri hâkimdi.
ABD; başta İngiltere, Fransa ve Batı Almanya"yı ve sonra da tüm Avrupa"yı siyasi ve ekonomik olarak destekleyerek Sovyet karşıtı bir cephe oluşturmayı hedefliyordu.
Zira dönemin şartlarında, Avrupa"ya ekonomik yardımda bulunacak tek güç ABD idi.
Kaldı ki, alım gücü olmayan bir Avrupa"nın artık Amerika Birleşik Devletleri için pazar olması da zordu.
*?
İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa"da oluşan tablo karşısında, ABD"nin izolasyona dayalı dış politikası köklü bir değişim gösterdi.
Savaştan hemen sonra toplanan Yalta Konferansı"nda, Washington yönetimi, Sovyet yayılmasına karşı atılacak adımlara öncelik verdi.
Bu adımların en önemlisi Truman doktriniydi.
*?
O yıllarda Batı"nın gözü Ortadoğu petrolündeydi ve geniş petrol yataklarının tümü İslam ülkelerinde bulunuyordu.
Ancak Sovyetler"in Ortadoğu"ya inme hesapları da Batı"yı rahatsız ediyordu. Üstelik Yunanistan"da komünistlerle monarşistler arasında başlayan iç savaş, ABD"nin gözünü korkutmuştu.
İşte bu ortamda 12 Mart 1947 günü Amerikan Başkanı Harry Truman, Sovyet tehdidine karşı kendi adıyla anılan ünlü doktrinini açıkladı.
Doktrinin temeli Sovyet yayılmasına karşı mücadele eden ülkelerin desteklenmesiydi.
Kastedilen iki ülke ise, Türkiye ve Yunanistan"dı.
Savaşın hemen ardından 1945"te SSCB"nin Boğazlar"da üs istemesi ve Stalin"in Kars"la Ardahan"a yönelik talepleri, Amerikan yönetimini Türkiye"ye yardım konusunda harekete geçirmişti.
Kongre"nin 22 Mayıs"ta bu isteği kabul etmesiyle Türkiye"ye 100 milyon, Yunanistan"a ise 300 milyon dolar yardım yapıldı.
Sovyet bloğuna karşı oluşturulan Truman doktrini ile Türkiye resmen batı bloğuna katıldı.
*?
Truman doktrini, dünyanın iki bloğa ayrıldığının ve Sovyet-Amerikan mücadelesinin başladığının da resmen ilanıydı.
Bu süreçte yıkılan Avrupa"yı ayağa kaldırmak ve dünya ekonomisini canlandırmak üzere Amerikan yönetimince atılan en önemli diğer adım Marshall yardımlarıydı.
Marshall Planı"na katılan 16 Avrupa ülkesi, 16 Nisan 1948"de de Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı"nı kurdu.
Aralarında Türkiye"nin de bulunduğu 16 ülke, 1948-1951 yılları arasında Marshall Planı çerçevesinde Amerika"dan ekonomik kalkınma yardımı aldı. Yardım, toplam 12 milyar 800 milyon doları buldu.
Marshall yardımında aslan payı İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Hollanda arasında paylaşıldı.
*?
İkinci Dünya Savaşı sonrası ABD tarafından ayağa kaldırılan Avrupa ülkeleri 75 yıl sonra 2010"da tekrar ekonomik ve siyasal olarak çöküşe geçti.
2013 itibarıyla da AB ülkelerinde ekonomik kriz sosyal ve siyasal krize dönüştü.
Şimdi ise AB"yi kurtaracak bir ülke aranıyor.
Kurtarıcı rolüne en yakın aday ise Almanya.
Bunu da başka bir yazıda anlatalım.
