Geçtiğimiz aylarda birçok nişan, düğün ve sünnete davetli olarak katıldım. Birçoğunda berbat tatlı ve pastalar ikram ettiler. Her ikram edilen tatlı ürününden sonra aklıma zerde geldi. Eskiden zerdesiz düğünlere, özellikle sünnet düğünlerine düğün denmezmiş. Zerdesiz bir düğün düşünülmezmiş. Paşaların, padişahların çocuklarının sünnet düğünlerinde mutlaka zerde olurmuş. Peki ne oldu da böylesine lezzetli ve şifa dağıtan zerdemizi unutup hem lezzet hem de sağlık bakımından kötü olan pastaları düğünümüzde dağıtmaya başladık.
Gerçek Safran ile yapılmış orijinali ise şeker yerine hakiki bal kullanılarak yapılan, pirinci kaliteli, üstünde kuş üzümü veya nar olan zerdeyi en son nerde ve ne zaman yediniz? Asıl sorunun aslında şu olması gerekiyor: Hiç zerde yediniz mi? Geleneklerimizin en önemli tatlısı olan zerde neredeyse unutulmaya yüz tutmuş durumda. Zerde'nin özelliği olan safranın kilogramının 10000 TL olması Zerdeyi yapıp-satan yerleri azaltmıştır. Benim çok sevdiğim tatlıların arasında yer alan zerdenin bizim mutfağımızda aslında çok özel bir yeri vardır. Sırf Zerde yemek için Bakırköy Sarıhan'a gittiğimi bilirim. (İstanbul'da Orijinal safranla zerde yapan ender yerlerden birisi )
Evliya Çelebi'nin Sapanca, Beypazar ı ve Diyarbakır da yediği kavun zerdesi sıra dışı olarak anlatılmaktadır. Misk ve amber gibi kokan nefis kavunlar ,tarçın,karanfil ve pirinçle pişirilerek yapılır.Evliya Çelebi'ye göre Atina balından yapılan Zerde bile Diyarbakır'da yapılan bu kavun zerdesi kadar güzel değildir.Evliya Çelebi ,bu tatlıda kullanılan Beypazarı kavunların da övüyor."hem mis kokulu hem de dimağımızı iki parçaya bölecek"
Zerde matem yemeği olarak ortaya çıktıysa da Osmanlılar için hep sevinçli ve kutsal günlerin tatlısı oldu. Zafer kutlamalarında, sünnetlerde, düğünlerde, Ramazan ayında, Cuma günlerinde ve bayramlarda yenilirdi. Bunun en önemli sebebi safranın güneşe ve altına benzeyen güzel sarı rengi idi. Kanuni Sultan Süleyman'ın Şehzadeleri Bayezid ve Cihangir'in 1539'daki sünnet düğününde ikram edilen yemeklerin kaydedildiği defterde vezirlere verilen ziyafet için yapılmıştır. 13 gün süren bu sünnet kutlamaları sırasında zerde sadece vezirlerin sofralarında değil, toplumun farklı kesimlerine verilen tüm ziyafetlerinde yer almıştır.
(15. yüzyıldan günümüze...)
1 Bardak Pirinç
2 Lt Su (8 Bardak
1/2 kg Şeker (2,5 Su Bardağı) ya da 1,5 Su Bardağı Bal
2 Kaşık Mısır Nişastası
1/2 Bardak Gül Suyu
1 Gr Safran
1/2 tatlı kaşığı Zerdeçal
Süslemek İçin
30 gr Kuş Üzümü
30 gr Çam Fıstığı
-Safran gül suyu içinde 2-3 saat demlendirilir
-Kuş üzümleri yıkanıp uçları ayıklanıp yumuşayıp şişmeleri için bir müddet suda bekletilir.
-Pirinç yıkanır ve 2 lt suda yumuşayıncaya kadar haşlanır.
-Nişasta yarım bardak suda eritilir. Pirincin içine katılır. Şekeri ya da balı safranlı gülsuyunu ve zerdaçal eklenir. Devamlı karıştırılarak bir iki taşım kaynatılır.
-Kaynamaya başladıktan sonra ateş kısılır ve zerdenin yoğunlaşması için biraz daha pişirilir.
-Ateşten alınıp kaselere dökülür, süslenerek servis edilir.
