OSMANLI VE DÜNYA

Kemal Karpat'ın hazırladığı ve 1973'te ABD'de yayınlanan "Osmanlı ve Dünya" 27 yıl rötarlı olarak Türkçe'ye çevrildi. Kitapta birçok ünlü tarihçinin görüşleri yer alıyor.

Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın Ufuk Kitapları'ndan çıkardığı 'Osmanlı ve Dünya' adlı kitabın ilginç bir hikayesi var. 6-9 Mayıs 1971'de ABD'de Wisconsin Üniversitesi'nde Osmanlı araştırmaları hakkında bir konferans düzenlenir. Sonrasını konferansı hazırlayan Kemal Karpat'tan okuyalım: "Üniversitede eğitim gören ve çoğunluğu doktora öğrencisi olan yüzden fazla Türk öğrencisi "gerici" ve "gelenekçi" gibi bahanelerle konferansı adeta boykot etmişlerdir."

İlginçlik bundan ibaret değil konferansın Türkçe'de kitap halinde yayınlanmasının önüne de engeller çıkar. Kemal Karpat'ın hazırladığı kitap 1973'te ABD'de yayınlanır. 27 yıl rötarlı olarak Türkçe'ye kazandırılan kitapta yer alan imzalar ise şunlardır: Arnold Toynbee, Halil İnalcık, William Mcneill, Albert Hourani, Kemal Karpat, Stanford J. Shaw, Charles Issawi. Çoğunluğu, bugün tarihle popüler manada ilgilenenlerin bile aşina olduğu imzalar.

Arnold Toynbee ve William Mcneill Osmanlı İmparatorluğu'nun dünya tarihindeki yerini ele alıyor. Toynbee Osmanlı İmparatorluğu'nun üç mirası devraldığını söylüyor: Müslüman Arap ve Hristiyan Roma İmparatorluklarıyla göçebelik. Bu aynı zamanda onun son makalesi olması açısından da önemli. Mcneill'se batıda Osmanlı İmparatorluğu hakkında yapılan negatif değerlendirmeleri dini antipatiye bağlıyor. Halil İnalcık Modern Avrupa'nın gelişmesindeki Osmanlı etkisini ele alıyor ve o zamanın diplomasisi içindeki rolünün ulus-devletlerin oluşmasındaki sonuçlarını ve protestanlarla kalvenistleri desteklemesini irdeliyor.

Albert Hourani Ortadoğu'nun Osmanlı geçmişini kendisine odak noktası olarak seçiyor. Hourani Arap tarihçilerin Osmanlı dönemini niçin görmezden geldiğini irdeliyor. S. Show ise Amerika'da yapılan Osmanlı ve Türk araştırmaları hakkında toplu bir değerlendirme denemesinde bulunuyor.

Kemal Karpat ise Osmanlı Tarihinin periyodizasyonunu kuruluş, yükseliş, duraklama, çöküş gibi pek de bilimsel olmayan tarzın dışında toplumsal değişimde kültürel faktörlere hak ettiği yeri veren ve sosyoekonomik faktörlerin etkilerini gözönüne alma fırsatı tanıyan yeni bir yaklaşım denemesinde bulunuyor.