Din devleti tehlikede

Arap-İsrail savaşından ve ağır aksak ilerleyen barış sürecinden sonra İsrail toplumu lik kez ciddi bir sınavla karşı karşıya. Dünyadaki tek din devleti olan İsrail'de, laikler ile ortodoks Yahudiler arasında varolan ancak bugüne kadar bölgesel krizlerin gölgesinde kalan çatışma, ilk kez derin bir krize dönüşme aşamasına geldi. İsrail toplumunun kendi içinde yaşadığı ayrıca İsrail'deki Yahudiler ile diasporadaki Yahudiler arasında yaşanan laik-antilaik çatışması, dış politik sorunlarını çözmede büyük aşama kaydeden İsrail'i toplumsal bölünmenin eşiğine getirdi.

Asıl çatışma yeni başlıyor

İsrail Başbakanı Ehud Barak, önceki gün İsrail'e "laik düzen" getirmeyi vaadetmesi ve anayasası olmayan İsrail'e bir laik anayasa hazırlatma girişimini başlatması, öteden beri varolan çatışmanın şiddetini artırdı. Barak önceki akşam bir toplantıda sunduğu planında, İsrail'in medeni ve demokratik bir toplum olabilmesi için bir anayasaya ihtiyacı olduğunu, eğitim alanında yeni ıslah çalışmalarının yapılması gerektiğini ve evlilik hukukunun da modern hukuk çerçevesinde düzeltilmesi gerektiğini belirtmişti. Barak, laik sistemde din ve devlet işlerinin ayrı olduğunu açıkladıktan sonra, Din İşleri Bakanlığı'nın da lağvedileceğini açıklaması, bir din devleti olan İsrail'de, dokunulmazlıkları tehlikeye düşen ortodoks kesimlerin şimşeklerini üzerine çekmesine yetti.

Bazı İsrailli araştırmacılara göre, Barak'ın bu tür değişim vaadlerinde bulunmasıyla Arafat'a "Barış görüşmeleri için çabuk ol, yoksa vaktim çok az" işareti veriyor.

Hahamların gücü azalacak

Barak'ın "laik devrim" adı verilen planını hayata geçirmesi halinde din adamları ağırlıklı konumlarını kaybedecekler. Anayasası olmayan İsrail, bazı temel yasalarla ve vatandaşlıktan velayete kadar her konuda hahamların verdiği kararlarla yönetiliyor. Reform yanlısı hareketlerin mensupları, Ortodoks Yahudiler tarafından Yahudi olarak bile kabul edilmiyor. Bu uygulama, diasporada yaşayan Yahudiler'le İsrail Yahudileri arasında büyük bir uçuruma yol açıyor. Medeni kanunu olmayan İsrail'de nikah, hahamlar tarafından kıyılıyor. Resmi nikah ve başka dinden kişilerle evlilik yasal sayılmıyor. Bu nedenle pekçok çift yurtdışında evlenme yoluna gidiyor.

Yürürlükteki uygulama; evlilik, boşanma, vesayet ve miras gibi konularda, kadınlara çok kısıtlı haklar tanıyor. Yahudi dini Cuma gün batımından Cumartesi gün batımına kadar süren Şabat süresince çalışmayı yasakladığı için bu süre zarfında İsrail'de hayat duruyor. Eğlence yerleri, kafe ve lokantalar da dahil olmak üzere bütün işyerleri kapanıyor. Özellikle Kudüs'te Şabat süresince cezayı göze alarak açık tutulan kafe ve lokantalar aşırı dincilerin saldırısına uğruyor. Laik kesimin yaşadığı Tel Aviv'de ise Şabat yasaklarına uyulmaması dinci çevrenin büyük tepkisini çekiyor. Onbinlerce laik İsrailli, hahamların baskısı nedeniyle Kudüs'ten, Tel Aviv'e kaçıyor.