Rebetika

Lavos Kitapevi'nin vitrini yeni çıkan kitapla doldurulmuştu. Kapağında bir İstanbul gravürü olan kitap: Konstantinopol. Aristotoles Meydanı'ndaki en büyük kitapçının vitrinlerini süsleyen kitabın başlığından başka bir şeyini anlamayacağım için fazla ilgilenmedim. Yunanca idi sonuçta.

Angela Fotopolos telefonda, 'Mutlaka gitmelisin kitabını tanıtacak, ardından da bir konser verecek' dediğinde neyle karşılaşacağımı doğrusu tam kestirememiştim. İsminden başka bir kelimesini anlamadığım ve bu yüzden de ilk görüşte hiç ilgilenmediğim bir kitabın tanıtım toplantısına gidiyordum. Selanik'in en büyük kitapçısının üst katına akşam doğru çıktığımda az sayıda insanı alabilecek salon henüz dolmamıştı. Thomas Korovinis, geniş alınlı o rahat gülümseyen çehresiyle karşıladığında akıcı bir Türkçe ile hitap etmesi şaşırtıcı oldu. Hiç anlamadığım dilde yazılmış bir kitabın yazarıyla kendi dilimde konuşmak hoş bir şeydi.

Kitap tanıtımı kısa sürdü. Ya da ben bir an evvel geçmesini istediğimden öyle geldi. Yunanca'ydı ve anlamasam da İstanbul'dan bahsediyordu. O kadar. Oysa daha sonra Thomas'la konuştuğumda İstanbul'un onun için ne anlama geldiğini kestirememiş olmamdan dolayı hayıflandım. Yoksa Rumlar'ın 'Kâbe'si İstanbul muydu?

Saz heyeti salonda yerini almış kitap tanıtımından sonra başlayacak konser için bekliyorlardı.

Ve sonuçta gönül tellerimizi titreten bir ahenk yükselmeye başladı. Sözleri yine anlamıyordum ama hangi şarkıyı söylediğini çok iyi biliyordum. Dinleyenler kadar icracılara da bakıyorum. Şuh bir neşe havasından çok mistik bir kendinden geçişin ifadeleri yüzlerinden okunuyordu.

Thomas Korovinis ayakta besteleri seslendiriyor. Salonda bulunan 40-50 kişilik grup kendilerini ayrıcalıklı sayabiliyorlardı böylesine özel bir konsere katılabildikleri için.

Şarkıların arasında zaman zaman Türkçe sözler karışıyor arkasından Rumca devam ediyor. Yunanca değil de Rumca yazmamın özel anlamı olabilir mi?

"İndim havuz başina, bir kiz çıkti karşıma..." Ya da başka bir şarkının nakaratları arasında "şekerim...şekerim" sözleri notaya dökülmemiş bestelerin hangi esintiye ait olduğunu anlatmama yetiyor.

Program bittiğinde dinleyenlerin mistik bir atmosferden zorlukla sıyrılabildiklerini rahatlıkla görebiliyordum. Thomas'ı tebrik etmeye vardığımda "Nasıl buldun?" sorusuna "Gerçekten mükemmeldi, böyle bir şeyle karşılaşacağımı beklemiyordum" dedim. "Bu çok özel bir şeydi" dedi.

Thomas'ın yanında duran orta yaşlı adamla tanıştırdığında beni başka bir sürpriz bekliyordu: "Bu Yunanistan'ın en büyük karagöz ustası İannis Chatzis..."

İannis'le daha sonraki karşılaşmamda Thomas'ın konseri üstüne konuşurken, "Böylesi özel bir konsere izleyebildiğiniz için kendinizi şanslı saymalısınız" diyecekti.

Thomas rebetikanın gittikçe daha yaygınlaştığını ancak modernize edilerek başka sazların da kullanılmasının otantik havasını bozduğundan yakındı. "Türk müziğinde büyük ustalar nasıl klasik sazlardan başka sazlara izin vermezse eski rebetiklar da öyleydi."

Thomas'ın konserinden yaptığımız çekimleri Mehmet Gültekin'le tekrar izlerken benim farkına varmadığım bir boyutu ekledi. Rebetika şarkılarının bir zamanlar Yunanistan'da yasaklandığını söyleyince pek de şaşırmadım doğrusu; "Bir zamanlar Türkiye'de de Türk müziği yasaklanmıştı" diye geçirdim içimden. "Mübadele sırasında Anadolu'dan giden Rumlar buranın müziğini de oraya taşımışlar; çoğu Rumca sözlü ama bestesi Türk müziğine ait şarkıları icra etmeye devam etmişler. Ancak Yunan kralı Türk propagandası yapılıyor diyerek rebetika müziğini yasaklamış.