Değerlerimizi tanıyalım

Hafta sonu Trabzon'dan ayrılırken elime bir hediye paketi tutuşturdular. Benim gibi birine en iyi hediye ne olabilir? Bildiniz: Kitap. Trabzonlular, kentlerini tanıtan, okuyanı Trabzon'un tarihi, coğrafyası, bitki dokusu, insanları, sanayii ve ticareti konusunda aydınlatan bir kitapla kütüphanemi zenginleştirdiler... Dr. M. Reşat Sümerkan ve İbrahim Okman tarafından kaleme alınmış "Kültür varlıklarıyla Trabzon" başlıklı Valilik Kültür Müdürlüğü tarafından yayımlanmış eseri kütüphanemin en mutena köşesinde saklayacağım.

Aslında, hemen her il, kendi potansiyelini tanıtan birer kitap faaliyeti içerisinde son bir kaç yıldır; Cumhuriyet'in 75. yıldönümü bu alandaki çabaları artırmaya yaradı. İyi de oldu. Şimdi benim kütüphanemde, Hakkari'den İstanbul'a, Van'dan Giresun'a bir çok il, hatta Gerede gibi ilçeler ile ilgili geniş bilgiler sunan eserler bulunuyor... Erzincan, Konya, Şanlıurfa'nın envanterleri de yine aynı vesileyle çıkartılmış tanıtıcı kitaplarda. Bazılarının İngilizce versiyonları da bulunan bu eserlerin bir özelliği de, Türkiye'de fotoğraf sanatının, basım ve cilt sanayiinin kaydettiği seviyeyi gösterecek güzellikte oluşları...

Nüfusumuz, kentleşmeyle birlikte, büyük illerde yoğunlaştı; şimdi İstanbul'da, Ankara'da, İzmir'de Anadolu'nun her yöresinden insanlar yaşıyor. Trabzon'un merkez nüfusu 160 bin, çevresiyle birlikte bu rakam belki 500 bine ulaşıyordur; oysa sadece İstanbul'da bu rakamın kat kat üstünde Trabzonlu yaşıyor. Aynı durum diğer iller için de geçerli. Yardımlaşma dernekleri çatısı altında toplanıp memleket özlemi gidermeye çalışan hemşehriler, geldikleri yörenin tanıtımı için de bu albüm-kitapları elleri altında bulundursalar iyi olur...

Kütüphaneme yeni katılan kitapları bölgelerimizin ve illerin özelliklerini yansıtmaları yönünden bir tasnife tâbi tuttuğumda, ilk defa gözden geçirirken fark etmediğim zenginlikte bir tablo çıktı karşıma. Kimi il, kendi değerlerini, tarih süzgecinden geçiren eserler yayımlamış... Kimi, bir özelliğini olabildiğince vurgulayan bilimsel bir çalışmaya destek olmuş. Bazıları adına da devletin kültürle ilgili birimleri kolları sıvamışlar... En çok hoşuma giden de, kendi memleketim olan İzmir'de, belediye desteğiyle, kentin tarihine ve bugününe duygusallıktan öte bakışı sağlayacak 'İzmir' adıyla bilimsel bir derginin çıkartılmaya başlanması oldu.

Bir kent için en büyük talih onu seven bir ayzara sahip olmaktır. Yaşar Aksoy öyle biri. Yaşar Aksoy'un Ege Bölgesi Sanayi Odası'nın himmetiyle hazırladığı 'Ege sanayi tarihi' adlı eser, sadece adında vaadettiği tarihî boyutla sınırlamamış kendini, geleceğe dönük projeleri bile kapsamı içine almış... Eserin sayfaları arasında dolaşırken, son elli yılına, bir bölümüne gözlemci, bir bölümüne de uzaktan takipçi olarak tanık olduğum İzmir ve çevresinin muazzam gelişmesini bir daha yaşamış oldum.

Yapı Endüstri Merkezi, Kültür Bakanlığı desteğiyle yayımladığı yararlı kitaplar arasına mimarlık alanında önemli bir eseri de kattı: Reha Günay'ın "Türk ev geleneği ve Safranbolu evleri"... Ayrıca İngilizcesi de hazırlanan kitapta, 'Türk evi' ile 'Türk ailesi' arasındaki yakın ilişkiden hareketle geliştirilen bir hayat tarzının fazla uzak olmayan örnekleri sunuluyor okuyucunun gözleri önüne. Yapı-Endüstri Merkezi (Tel.: 212- 230 29 19; faks: 212- 248 48 14), yine Kültür Bakanlığı desteğiyle, Ağa Han ödüllü mimar Prof. Doğan Kuban'ın Osmanlı döneminde İstanbul'un kentsel yapısı ve mimarisi üzerindeki çalışmalarını da 'İstanbul yazıları' başlığı altında kitaplaştırdı.

Bu arada, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü'nün, 1836-1837 yıllarına ait 'Kastamonu jurnal defteri'ni yayımladığını da haber vermek isterim. Her işlemi kayda geçiren Osmanlı bürokrasisinin en önemli belgelerinden 'Şer'iyye sicilleri' ve 170 yıl önce Kastamonu'daki gündelik hayat tarzı hakkında geniş bilgi sahibi olmak isteyenler için önemli bir kaynak bu. Eseri yayına, Prof. Abdülkerim Abdülkadiroğlu, İ Hakkı Aksoyak ve Necip Fazıl Duru hazırlamış...

Benim çok hoşuma giden bir kitap da, İstanbul İETT genel müdürlüğü tarafından çıkartılan "Dersaadetten İstanbul'a tramvay" adlı çalışma... R. Sertaç Kayserilioğlu imzasını taşıyan kitap, özellikle tarihin solgun izlerini üzerinde taşıyan sapia fotoğraflarıyla İstanbul'un sosyal hayatına da ışık tutan bir ulaşım tarihi. Bende ikinci cildi var, ama anladığım kadarıyla bu eser çok ciltli bir dizinin ufak bir parçası...

Her kütüphanede bulunmasını arzu ettiğim bir dev eseri Türk Kültürüne Hizmet Vakfı gerçekleştirdi. 'Türk dünyası kültür atlası' unvanlı kitap, büyük bir coğrafyaya hükmetmiş milletimizin 'kültür' ana başlığı altına giren her değerine hak ettiği yeri veriyor. Göğüs kabartan müthiş güzel fotoğraf, gravür ve haritalarla süslü, iki dille (Türkçe ve İngilizce) kaleme alınmış bir üçlünün 'Osmanlı dönemi'ne ayrılmış bu ilk cildinde, bin yıllık tarihimizin bir bölümüne ait ürünlere tanıklık ediyorsunuz. Anlaşılır metin, tok kâğıt, nefis baskı ve muhteşem ciltçilik örneği olan dev eser sebebiyle vakfın başkanı Dr. Metin Eriş'e şükran borçluyuz.

Trabzon'da elime tutuşturulan küçük kitap paketi, gördüğünüz gibi, büyüdü büyüdü ve kocaman bir kütüphaneye dönüştü.