Türk, Gürcü ve Azeri liderlerinin Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te 16 Ocak'ta gerçekleştirdikleri mini zirve, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, Avrupa Birliği'nin desteğinde ve Balkanlar'daki gibi bir Avrupa inisiyatifi içeren Kafkaslar için güvenlik paktı çağrısı ile sonuçlandı. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Balkan ülkelerinden birer temsilci kabul ederek, en azından teoride bile olsa, gelecekteki ihtilafları önlemede Avrupalı hükümetlere doğrudan müdahale olanağı sağlamıştı. Zirvenin sonucu, Rusya'nın yeni nükleer doktrinini açıklamasından bir gün sonra ve Batı'nın hem yeni doktrine hem de Moskova'nın Kafkaslar üzerindeki artan baskısına karşılık verdikleri sırada açıklandı. Rusya'nın Çeçenistan'a yönelik dar görüşlü politikası sayesinde Batı'nın nihayet avantajlı konuma geçtiği belirtiliyor. Kafkaslar'da artan baskı sayesinde, Ukrayna ile birlikte Baltıklar'daki Batı yanlısı devletlerin, Moskova karşıtı manevralar sayesinde Avrupa'da kendilerine yer bulabilecekleri kaydediliyor. Diplomatik kaynaklar, Çeçenistan'daki savaşla birlikte Moskova'nın yalnızca savaş alanına değil, Kafkaslar'ı baştan sona saran diplomatik cephelere de müdahale etmek için imkan sağlamaya çalıştığını belirtiyorlar. Uluslararası stratejistler, Rusya'nın son haftalarda baskısını Gürcistan üzerinde yoğunlaştırdığına dikkat çektiler. Rus yetkilileri açıklamalarında, uluslararası nezaket kurallarına aldırmaksızın Çeçen-Gürcü sınırını kapatmaları gerektiği ve Gürcistan'ın her zaman rahatsızlık duyduğu Abhazya ve Güney Osetya'ya desteğini artıracaklarını ima ediyorlardı. Rus Dışişleri Bakan Yardımcısı İvan İvanov'un ani bir kararla, Türkiye'yi Rusya'nın arka bahçesine müdahale etmemesi yönünde uyarmak için Ankara'ya geldiği ileri sürülüyor.

Rusya'ya gözdağı

Rusya'ya karşı bir meydan okuma olarak değerlendirilen ABD'nin bölgedeki en büyük müttefiki olan Türkiye'nin desteklediği Kafkaslar İstikrar Paktı fikrinin arkasında Washington'ın bulunduğu düşünülüyor. Kafkaslar ve Orta Asya uzmanları, böylesi bir paktı Rus ordusunun dörtte birinin Çeçenistan'a yığıldığı bir dönemde, ABD'nin Kafkaslar'daki olayları kendi akışına bırakmayacağı ve bağımsız Gürcistan ve Azerbaycan'a açıkça destek vereceğinin işareti olarak görüyorlar. Rusya'nın ise, dikkati Çeçenistan'dan uzaklaştırmak için; Çin, Hindistan ve İran'ın Amerikan hegemonyasına duyduğu kızgınlığı diplomatik olarak kullanmaya çalıştığı belirtiliyor. Sonuç olarak pakt, Putin'in yeniden düzenlediği nükleer doktrinine bir tepki olarak kabul ediliyor. Washington'ın, Putin'in tavrını Kafkasya'daki menfaatlerini korumaya yönelik boş bir blöf olarak değerlendirdiği ileri sürülüyor. Türkiye'nin bu pakt önerisiyle Rusya'nın dikkatini Kafkaslar üzerinde daha da yoğunlaştırmasına neden olacağı ifade ediliyor.

Savaş Baltıklar'a kadar yayılır

Çeçenistan'daki durum binlerce kilometrelik bir bölgeyi etkiliyor. Bu etkileşim alanı içinde öncelikle Baltık devletleri ve kısmen Ukrayna'nın bulunduğu göze çarpıyor. Baltık devletleri başbakan ve dışişleri bakanlarının Avrupa başkentlerine yaptıkları sık ziyaretlerle, Batı'ya yönelimlerini ve AB'ye üyelik girişimlerini artırdılar. Daha güneydeki Ukrayna'nın Devlet Başkanı Leonid Kuçma ilk uluslararası gezisini Moskova yerine Brüksel'e yaparak tercihini ortaya koymuş oldu. İkinci Çeçen Savaşı'nın yol açacağı büyük insani, sosyal ve ekonomik bedelin yanısıra Moskova'nın hepsinden önce diplomatik bedel ödemeye başladığına dikkat çekiliyor. Savaş devam ettikçe, eski Sovyet Cumhuriyetleri'nin Moskova'dan daha fazla uzaklaşmasının kaçınılmaz olduğu vurgulanıyor. Çeçenistan Rusya içinde kalmaya zorlansa da, savaş güneyde Kafkaslar'dan, kuzeyde Baltıklar'a kadar çok geniş bir bölgeye yayılan eski Sovyet uydularının geleceği ile ilgili büyük bir mücadelenin kıvılcımı olarak değerlendiriliyor. Çeçenistan savaşı arka planında önemli riskler taşıyor. Türkiye'nin yardımıyla ABD, Rusya'yla bu ülkenin ulusal güvenliği açısından hayati önemdeki bir bölgede karşı karşıya gelme riskini göze alıyor. ABD ile birlikte Avrupa, Kafkasya'yı tümden gözden çıkartırsa Rusya, Baltık devletlerine karşı istediği gibi hareket edebilecek. Bunun gerçekleşmesi ile Rusya Çeçenistan'daki işini bitirebilirse, ayı geri gelmiş olacak.