Aylık edebiyat dergisi Yedi İklim, bu ay okuyucularının karşısına kapsamlı bir Nasreddin Hoca Özel Sayısı'yla çıkıyor. Balkanlar'dan Ortadoğu'ya, Anadolu'dan Kafkasya'ya kadar çok geniş bir alanda tanınan Türklerin bilge ve gülen yüzü Nasreddin Hoca fenomenini geniş bir kadroyla inceleyen Yedi İklim Dergisi, bu sayısıyla Türk edebiyatındaki bir eksikliği bir nebze de olsa kapatıyor. 40'a yakın ismin Nasreddin Hoca olgusunu irdelediği dergide, Türkiye dışında farklı ülkelerden de yazarların Nasreddin Hoca'yla ilgili değerlendirmelerine yer veriliyor.

Bu toplumun aynası

'Aynada Yansıyan Adam' adlı yazısında, N. Ahmet Özalp, "Hoca toplumumuzun aynasıdır. Latifeleri ise, bu aynada yansıyan insan görünümleridir. ...en mahrem alanlarına varıncaya kadar tüm insani durumlarımızla biz." sözleriyle Hoca'nın fıkralarının Türk toplumunun özünü yansıttığını belirtiyor. Nasreddin Hoca'dan yola çıkılarak, gülüşün, tebessümün bir medeniyet düzlemindeki açılımlarının yapılabileceğini söyleyen Ali Haydar Haksal, Hoca'yı "Bir medeniyet coğrafyasının gülen yüzüdür. Gülmenin her biçimiyle karşılığı olan, kendini çeşitlendiren ve farklılaştıran bir yüz." sözleriyle tanımlıyor. Haksal, ayrıca Hoca'nın geniş bir düzlemde karşıtlarının evrensel tiplerinin bulunmasının olası olduğunun da altını çiziyor.

Nasreddin Hoca fenomeni

Ali Günvar, Nasreddin Hoca'nın fıkralarını, İslam ahlakı ekseninde değerlendirirken Şaban Abak, İslam medeniyetinin sembol isimlerinin, İslami kimliklerinden ayrıştırılarak sadece kendilerinin tanınmasına vesile olan özellikleriyle öne çıkarıldığını ifade ederek Hoca'nın fıkralarında sıkça geçen 'eşek' motifine de değiniyor: "Hocanın hiçbir hikayede eşekle başının hoş olmayışından anlıyoruz ki, mecazi olarak da cehaleti, kabalığı, bilgisizliği değilse de anlamına erişilmemiş ezber bilgiyi, şehvete düşkünlüğü, inatçılığı ve her türlü kötü huyu temsil etmektedir."

Nasreddin Hoca'nın toplum içinde toplumla beraber varolmanın erdemine inanmış bir prototip olduğunu öne süren Seyfettin Ünlü, Hoca'nın, fıkralarında bireysel ve toplumsal erdemsizliklere kapılarını kapatmış, erdemli bir toplumun özlemini barındırdığını vurguluyor. Düşünce ile gülme arasında yakın ilişkiye değinen Ahmet Albayrak, Hoca'nın halkın cehaletinden kaynaklanan olayları mizah yoluyla yerme ve düzeltme işlevi gördüğüne işaret ediyor.
Yedi İklim / Tel: 0 216 346 65 78

Balkanlarda Nasreddin Hoca

Nasreddin Hoca'nın dünya kültürleri üzerindeki etkisine değinen Dr. Mustafa Duman, onun geniş bir alan üzerinde derin izler bıraktığını belirtiyor; "O, çok tanınmış bir fıkra kahramanı olarak Anadolu'da ve batı ülkelerinde 'Nasreddin Hoca', Azerbeycan ve İran'da 'Molla Nasreddin', Orta Asya ve Çin'de 'Nasreddin Efendi' ya da 'Fendi-Ependi', Balkanlar'da ise 'Nasratin Hoca' olarak anılmaktadır." Hikmet ve nüktenin Doğu kültüründeki önemini vurgulayan Adnan Karaismailoğlu, Mevlana ve Nasreddin Hoca arasında paralellik kurduğu yazısında, Nasreddin Hoca'nın Fars edebiyatındaki varyantlarını ele alıyor. M. Sabri Koz, yazısında, 5'i 19. yüzyılda 1806-1898 yılları arasında; 3'ü 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yayımlanmış 8 kitapta yer alan Nasreddin Hoca ile ilgili bilgilere yer veriyor.