Mevcut sosyal güvenlik sistemini yeniden teşkil etmeye yakın bir tarzda ele alarak düzenlemeler yapan ve 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak birçok maddesi, derhal ve çeşitli tarihlerde yürürlüğe giren 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 17., 22., 26., 39. ve 44. maddeleri kapsamında tanzim edilen geçici maddelerle sosyal güvenlik kurumlarında emekliliğe kademeli geçişi düzenleyen hükümleri, Anayasa Mahkemesi tarafından 23.02.2001 tarihinde alınmış ve basına açıklanmış olan bir "Karar"la iptal edilmişti. O dönemde yazdığımız bir yazı ile konunun çeşitli safhaları hakkında sizlere bilgi sunmuş, gerekçeli kararın yayınlanmasına ve akabinde 6 ay içerisinde yeni düzenleme yapılmasına kadar, kademeli geçiş hükümlerinin yürürlükte kalacağını belirtmiş ve uygulamanın aralıksız süreceğini dile getirmiştim. Sözkonusu "Gerekçeli İptal Kararı", 23.11.2001 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmış ve yayımından 6 ay sonra, yani 23.05.2002 tarihinde yürürlüğe gireceği öngörülmüş bulunmaktadır. Bu tarihe kadar, Bakanlar Kurulu'nca hazırlanacak Yasa Tasarısı doğrultusunda Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yeni bir yasal düzenleme yapılacak ve bu düzenleme yürürlüğe girene kadar, 4447 sayılı Yasa'nın çeşitli sosyal güvenlik kurumlarında emekliliğe kademeli geçişi düzenleyen geçici maddelerinin hükümlerinin uygulanmasına aynen devam edilecektir.

Bilindiği gibi, Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihte sigortalı hizmeti bulunan ve emekliliğine 2 yıldan fazla kalan kadınlar ve erkekler için sigortalılık sürelerine bağlı olarak emekli olabilecekleri yaş ve prim ödeme gün süreleri ayrı ayrı belirlenmiş; böylece önceki sistemde kadınların 38, erkeklerin ise 43 yaşında emekli olabilmeleri mümkün iken, yeni düzenleme ile getirilen kademelendirme sonucu, kadınlara 52, erkeklere ise 56 yaşına kadar oldukça geniş bir aralık içinde emekli olabilmeleri sağlanmıştır. Gerekçeli İptal Kararı'nda, 5 sosyal güvenlik kurumuna tâbi olarak çalışan bu kesimlerin emekliliğe kademeli geçiş hükümleri üzerinde önemle durulmuş; kademelendirmede sigortalılık süresinin esas alınması sonucunda, süreleri aynı diğer koşulları değişik olan sigortalılar, aynı yaş haddine tâbi olurlar iken; tüm koşulları aynı sadece sigortalılık süresi farklı olan sigortalıların farklı yaş haddine bağlı tutulduğu; bu kategorilerde yer alan sigortalıların yahut iştirakçilerin emekliliğe kademeli geçişlerinin Anayasa'nın eşitlik ilkesiyle 2, 5 ve 60. maddelerine aykırı olarak, adil, makul ve ölçülü olmadığı sonucuna varılmış; sosyal güvenlik sisteminde yapılan değişikliklerin hukuk devletinde olması gereken hukuk güvenliğini zedelemeyecek biçimde adil, makul ve ölçülü olması zorunluluğu vurgulanarak, sözkonusu "İptal Kararı" verilmiştir.

Anadolu Ajansı'nın 23.11.2001 tarihli haberinden yararlanarak, karar metninden bazı aktarmalar yaparsak, emekliliğe kademeli geçiş hükümlerinin iptalinin mantığı daha iyi anlaşılacaktır: "Aynı işyerinde aynı tarihte işe başlayan ve 14 yıl birlikte çalışan iki erkek sigortalıdan birisinin 18 yıl öncesine ait bir günlük sigortalılığı olması durumunda 43 yaşında, diğeri ise ancak 56 yaşında emekli olabilecektir. Ya da 20 yıl sürekli çalışmış 7200 gün prim ödemiş bir sigortalı 50 yaşında emekli olabilecek iken, 23 yıl sigortalılık süresi olan ancak 14 yıl çalışmış bir sigortalı 43 yaşında emekli olabilecektir. / Sigortalılık süresi yönünden yapılan kademelendirmeler arasında adil olmayan geçişler yapılmıştır. Sigortalılık süresi bir günlük farkla alt kademeye indirildiğinde yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için iki yıl daha beklemek zorunluluğu doğmaktadır. / Sigortalılık süresi 10 yıldan az kadın ile sigortalılık süresi 15 yıldan az olan erkek sigortalılar, kendi aralarında kademelendirme yapılmayarak bir günlük sigortalılık süresi olan kişiyle aynı yaş grubuna bağlı tutulmuşlardır. / Sigortalılık süresi kademelendirilirken 2'şer yıllık dilimler öngörülmüş olmasına karşın asgari emeklilik yaşı kademelerinde dilimler bazen 2 yıl, bazen de bir yıl farklılık göstermektedir."

Sonuç olarak, Gerekçeli İptal Kararı'nın sosyal güvenlik sistemindeki yeniden yapılanma arazlarının giderilmesine olumlu katkılarının olacağını, Temel Sosyal Güvenlik Yasası'na doğru gidişe zemin hazırlayacağını, sistemdeki çelişkilerin giderilmesine ve yeknesaklığa ortam oluşturacağını umuyorum.

Not: Okuyucularımızın e-mail, faks ve mektup gibi vasıtalarla ulaştırdıkları sosyal güvenlik ve iş mevzuatı sorularına cevap vermeye sonraki yazılarımda devam edeceğim.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu