Ali Toy da, 'hat'tın yeniden dirilip ihtişamlı günlerine kavuşacağına inananlardan. Eskiyle yeniyi, modernle klasiği sentezleyen Toy, yaşayan hattatlar içerisinde kendi stilini oluşturmayı başarmış sayılı isimlerden birisi.

Bir zamanlar İstanbul hat sanatının zirveye ulaştığı, dünyanın en gözde hattatlarını ağırlayan bir kentti. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde gelişen hat sanatı, yitik saltanatını hâlâ İstanbul'da devam ettiriyor. Makıli, kufi, nesih, sülüs, talik, divani, rika isimli türlerinin bulunduğu hat sanatı, kamış kalem, el yapımı mürekkep ve kağıtla icra ediliyor. Sanatseverler arasında bir dönem her ne kadar 'Hat sanatı öldü mü?' fısıltıları kulaktan kulağa dolaşmış olsa da, son yıllarda sayısı her geçen gün artan hat meraklıları, İstanbul'un her köşesinde ard arda düzenledikleri sergilerle bize bu sanatın öyle kolay kolay yok olmayacağını gösterdiler. Hat sanatının geleceği konusunda iyimser bir kanıya sahip olan Ali Toy da, 'hat'tın yeniden dirilip ihtişamlı günlerine kavuşacağına inananlardan. Eskiyle yeniyi, modernle klasiği başarılı bir şekilde sentezleyen Ali Toy, yaşayan hattatlar içerisinde hat sanatında kendi stilini ve yorumunu oluşturmayı başarmış sayılı isimlerden birisi. Toy'un en çok üzüldüğü nokta ise bu sanatın, Türkiye toprakları dışında başka coğrafyalara yeterince yayılamamış olması. Üretken ve özgün çalışmalara imzasını atan bu saygın hattatımızla, hat üzerine keyifli bir söyle yaptık.

Hat sanatına ilginiz nasıl başladı?

Hat sanatına ilgim üniversite yıllarında başladı. Mimarlık Fakültesi'ne devam ettiğim yıllarda hat eserlerini yabancı kitaplarda görüyordum. Bu eserlerden form açısından etkileniyordum. Zaten mimarlar genel olarak gördükleri şeylerden etkilenirler.

Bugün hat sanatına yeterince ilgi gösterilmemesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Genel olarak bakılırsa hiçbir sanat ilgi görmüyor. Sanatseverler arasında geleneksel sanat veya modern sanat gibi bir ayrım söz konusu değil. Hatta Türkiye'de ağırlıklı olarak modern sanatlar tepki topluyor. Hat sanatının yaygın olmamasının sebebi, bu sanatın yeteri kadar bilinmemesi ve hat eğitiminin eksik olması. Hat, ülkemizde gerektiği gibi tanıtılamadı. Hat sanatına ilgi gösterenler, bu sanata meraklı olan insanlar genelikle. Hat sanatına meraklı insanların genelinin fazla zamanı olmadığı için, buna gönül veren insanlar yetiştirilemiyor. Hat eğitimi çağdaş sanatlar eğitimine benzemiyor. Hatta başarıya ulaşabilmek için çok uzun sürecek bir eğitim süresi gerekiyor. Bir hat karakterinde başarılı olabilmek için asgari 8-10 yıllık bir eğitim süresi gerekiyor.

Çoğu hattata göre hat sanatı kendi içerisinde geleneksel kurallara göre işliyor ve usta-çırak ilişkisine dayanıyor. Kimilerine göreyse hat, okullardaki eğitimle de öğrenebilir.

Tabii ki sırf gönül işiyle bu sanatı yapamazsınız. Bunun bir teknik eğitimi var. O teknik eğitimi almamışsanız ne kadar samimi olursanız olun güzel bir yazı yazmanız mümkün değil. Hat, dünyadaki en kurallı sanattır. Birçok sanatı tanıyorum ve birçoğunu da öğrendim. Ama hat sanatını öğrenmek bana diğer sanatlardan daha zor geldi. Üniversitelerin güzel sanatlar bölümlerinde verilen eğitim hat sanatını öğrenmek için yeterli omuyor. Çünkü hattı öğrenebilmek için 4 sene az bir süre. Mezun olduktan sonra da hat sanatına ilgi duyan öğrencilerin hat bilgilerini destekleyen eğitim almaları gerekiyor. Türkiye'de iyi bir hat eğitimi almak şu anda mümkün, ama bu sanatı icra edip tanıtabilmek daha zor. Okullarımızdaki genel sanat eğitimi de zayıf olduğu için, insanların ilgisini çekmek ve ilgilerini arttırmak daha zor oluyor. Çok düzenli bir eğitimle belki 3-4 yılda hat öğrenilebilir.

Hat sanatının geleceğini nasıl görüyorsunuz?

Hat sanatı form olarak çok güzel bir sanat. Teknik açıdan da çok güçlü bir sanat. Bu sanat kendisine ilgi duyacakları her zaman bulacaktır. Dünyada ilgisiz kalınılamayacak tek sanat hat sanatıdır. Şu anda bulunduğunuz noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz? Hat sanatında ulaşmak istediğiniz bir nokta var mı?

Hatta teknik açıdan ulaşmak istediğim bir nokta yok. Çünkü hatta alınabilecek klasik ve modern teknikleri öğrendim. Benim bundan sonra yapabileceğim şey güzel kompozisyonlar ortaya çıkarmak ve çalışmak. Çünkü insan çalıştıkça da birçok şey öğreniyor.

Peki size göre iyi bir hat sanatının özellikleri nelerdir?

Hat sanatında birçok kurallar var. 200-300 arasında kural sayılabilir ve insanların bu kadar kuralı bilmesi mümkün değil. Ama insan bir eserin karşısında durup onu seyretme ihtiyacı duyuyorsa o güzel bir eserdir. Tabii insanlar bu sanatın kurallarını da bilse daha çok keyif alacaklardır.

Ali Toy kimdir?

1960 yılında Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinde dünyaya gelen Ali Toy, 1977 yılında Tavşanlı Tunçbilek Lisesi'ni bitirdikten sonra, 1988'de İTÜ Mimarlık Fakültesi'ne girdi. 1992 röleve-restorasyon alanında eğitim aldıktan sonra, Prof. Dr. Ali Alparslan'dan hat icazeti aldı. Talik, divani, rika hatlarında yazılar yazabilen Ali Toy, bugüne kadar yurt içinde ve yurt dışında pekçok sergiye katıldı. İRCİCA'nın düzenlediği Uluslararası 3. Hat Yarışması'nda 5 ödül almaya hak kazanan sanatçı, çalışmalarını kendi atölyesinde devam ettiriyor. (Ali Toy Sanat Merkezi: 0212-236 15 74)