lk olarak İkdam gazetesinde tefrika edilmiş olan ve ardından 1899 yılında kitaplaştırılan, Fatma Aliye'nin üçüncü romanı 'Udi' Selis Kitaplar'dan yayın hayatına tekrar girdi. Musıkîyi çok seven Nazmi Bey'in kızı Bedia'ya ud çalmayı öğretmesi ve ölümünün ardından Bedia'nın musıkî muallimi olarak hayatını kazanıp, sefalete düşmekten kurtulması hikayesini konu alan Udi, Osmanlı sosyal yaşantısının yanısıra sanat hayatını da anlatan eşsiz bir eser. Kitapta kocası tarafından aldatılan Bedia'nın sadık yarim dediği udu ile bağlılığı vurgulanırken, tasvirleri ve karakter tahlilleri ile olayın yaşandığı son dönem Osmanlı izleri arka fonu oluşturuyor.

Osmanlı konağının kızı

Edebi ve ilmi seviyemizin yükselmesinde payı büyük olan ilk kadın yazar ve muharrirlerimizden Fatma Aliye, 1862 yılında, tarihçi, hukukçu ve devlet adamı olan Ahmet Cevdet Paşa'nın ilk kızı olarak İstanbul'da dünyaya gelir. İlme olan düşkünlüğü daha çocuk yaşlarda başlar ve çocukluğu haremden ziyade selamlıkta geçer. Erken konuşup erken yürüyen Fatma Aliye beş yaşındayken Kur'an-ı Kerim'i hatmeder. Matematik, gramer, coğrafya, tarih, kimya, Arapça, Farsça, Fransızca gibi çok çeşitli dersler alan, Fatma Aliye, yetişme biçiminden dolayı, hem yüksek bir Osmanlı bürokratının konağındaki yaşantıdan hem de Tanzimat sonrası dönemin kültürel ortamından derin izler taşır.

Her alanda öncü

Aliye, sadece eserleriyle değil, toplumsal faaliyetleri ile de, kadınların toplum içinde hak ettikleri yere gelmelerine öncülük etmiştir. 1897 yılında, Türk-Yunan Harbi sırasında şehitlerin ailelerine ve gazilerle onların ailelerine yardım amacıyla Cemiyet-i İmdadiye adında tamamı kadınlardan oluşan ilk resmî derneği kurmuştur. Bu çalışmalarından dolayı 'İkinci Rütbeden Şefkat Nişân-ı Hümayunu' verilmiştir. 1912 yılında

Trablusgarp ve Balkan Savaşı şehitlerinin aileleri ve savaş malûllerine yardım amacıyla kurulan Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nin de ilk kadın üyesidir.

İlk kadın tercüman

Evlilik nedeniyle ara verdiği ilim hayatına, George Ohnet'in Volonte adlı eserinin çevirisiyle geri döner. Meram adıyla yayınladığı bu eserde mütercim olarak 'bir hanım' imzasını kullanır. Bu imzanın ardından, ilk kez bir kadının çevirisiyle karşı karşıya kalan Osmanlı edebiyat camiası birbirine girer. Her alanda eserler yayınlayan Aliye, 'bir hanım' mahlası ile yaptığı Meram'ın tercümesinin ardından, Mütercime-i Meram adıyla eserler yayınlar.

103 yıl sonra Fatma Aliye

Osmanlı kültürünü dünyaya tanıtma çabasında olan Aliye, Servet-i Fünûn öncesinde yazı hayatına girmiştir. II. Meşrutiyet ve Mütareke devirlerinde de yazı faaliyetini sürdüren Fatma Aliye'nin, tercüme ve romanlarının yanısıra sosyal, felsefî, tarihî ve biyografik içerikli eserleri de bulunmaktadır. Ayrıca Tercümân-ı Hakikat, Hanımlara Mahsus Gazete, Mehâsin, Ümmet, İnkılâb adlı gazete ve dergilerde makaleleri yayımlanmıştır. Yayımlanmamış bazı makale ve konferanslarının orijinal metinleri ise Taksim Atatürk Kitaplığı'nda bulunan Fatma Aliye Hanım Evrâkı içinde yer almaktadır. Ayrıca, Ahmet Mithat'ın 'Bir Muharrirei Osmaniyenin Neş'eti' adıyla yayınladığı kitap ilk Türk kadın yazar monografisi olma özelliği taşımaktadır. Bilgi tel: 0 212 520 05 57

Geriye bıraktıkları

1936 yılında vefat eden Aliye'nin başlıca eserleri şunlardır; ¥ Meram (çeviri, roman 1889), ¥ Hayal ve Hakikat ( roman), ¥ A.Mithat ile 1891-1892), ¥ Muhazarat (En onemli romanıdır, 1892-93), ¥ Ref'et (1897), ¥ Udi (roman, Fransızca'ya çevrildi (1899), ¥ Enin (1912). Diğer: Nisvan-i Islam (anı-inceleme, tefrika edildi, 1891), Levayih-I Hayat (roman-mektuplar1897-1898), Kosova Zaferi- Ankara Hezimeti (tarih,1912-1913), Taaddüt-ü Zevcata Zeyl (deneme-araştırma 1898-1899), Teracim-i Felasife, (felsefe yazıları 1899-1900), Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan (hayat hikayeleri 1899-1901), Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı (anılar-biyografi, 1912-1913)