Türkiye'nin, kişi başına Gayri Safi Milli Hasıla'da (GSMH) 10 yıl geriye gittiği bildirildi. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından üye işletmeler arasında yapılan "Ekonomik Durum Tespit Anketi" sonuçları, basın toplantısıyla açıklandı. 2001 yılında Türkiye'nin Cumhuriyet tarihinin en derin krizlerden birini yaşadığına işaret edilen çalışmada, "Kriz hızını kesmesine karşın, kötüye gidiş halen devam etmektedir" ifadesi kullanıldı.

Ekonomik krizin olumsuz etkisi, rakamlara yansımayı da sürdürüyor. İSO'nun hazırlattığı 'Ekonomik Durum Tespiti Anketi'ne göre, sanayicilerin 2002 yılı ortalama tefe beklentisi yüzde 55,2 olurken tüfe beklentisi ise yüzde 55,1 oldu. Ankete katılan sanayicilerin yılsonu büyüme tahmini ise yüzde 3 olarak açıklandı.

Sanayicilerin yıl sonu dolar kuru tahmini 2 milyon 87 bin 405 lira olarak gerçekleşirken, kişi başına Gayri Safi Milli Hasıla verileri itibariyle 10 yıl geriye gittiği gözlendi. Firmaların yüzde 46,8'inin belirsizlik nedeniyle bütçe yapamadığı belirtilen, raporda, sanayicilerin yüzde 55,1'inin de bu yıl istihdamın aynı kalacağını belirttiği kaydedildi.

Kötü gidiş hala sürüyor

Çalışmada, krizin hız kesmesine karşılık, kötüye gidişin halen sürdüğü kaydedilirken; 2001 yılında GSMH'nin yüzde 9 civarında küçülmesinin beklendiği, özellikle son 10 yılda yaşanan krizlerin etkisiyle kişi başına düşen GSMH'nin önemli ölçüde gerilediği belirtildi. 1990 yılında kişi başına düşen GSMH'nin 2 bin 710 dolar iken, 2001 yılı sonunda 1990 yılına göre yüzde 18,8 oranında küçülerek 2 bin 200 dolar civarında gerçekleşmesinin beklendiği kaydedilirken; "Türkiye 10 yıl geriye gitmiştir. 2001 yılında yaşanan krizler, üretimi ihmal eden yöntemlere dayalı büyüme çabalarının iflas ettiğini açıkça ortaya koşmuştur" denildi.

TANIL KÜÇÜK: SANAYİ KOMADA

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük, krizin bittiğini görmediklerini ifade ederek, Türkiye'nin enflasyonla mücadeleyi birinci hedef olarak görmesi, bunun yanında büyümenin öneminin de ifade edilmesi gerektiğini belirtti.

Bir basın mensubunun Bakan Kemal Derviş'in "Türkiye krizden çıkıyor" sözünü hatırlatması üzerine Küçük, "Sayın Derviş (akut kriz bitti) dedi. Akut krizi, mali anlamda ifade ediyor. Biz kendi bakışımızla baktığımız zaman krizin bittiğini görmüyoruz. Maalesef (sanayi komaya giriyor) diyoruz" şeklinde konuştu.

İSO meslek komitelerini kapsayan bir anket çalışması içinde olduklarını da bildiren Küçük, Eximbank'ta 350-400 milyon dolar kaynak olduğunu, ancak işletmelerden banka teminat mektubu istenmesinin kaynaktan yararlanmayı engellediğini savundu.

2001'de üretim yüzde 8,6 düştü

Sanayi üretimi, geçen yılın dördüncü 3 aylık döneminde, bir önceki 2000 yılının aynı dönemine göre, yüzde 11,7 oranında azalış gösterdi. Geçen yılın tamamında ise toplam sanayi üretimindeki düşüş yüzde 8,6 olarak gerçekleşti.

Derviş hayal aleminde

Devlet Bakanı Kemal Derviş'in, Washington'da düzenlenen Amerikan Türk Konseyi (ATC) konferansında "Artık ekonomik kriz bitti. En kötüsünü geride bıraktık" sözleri, ekonomi çevrelerinde yankı bulmaya devam ediyor. İş dünyasının Bakan Derviş'in sözlerine tepkisi şöyle:

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, "pozitif büyümeye geçmeden Türkiye'nin krizden çıkması mümkün değil" dedi. Hisarcıklıoğlu, "Krizin üzerinden 13 ay geçti, hala negatif büyümedeyiz. Bir an önce pozitif büyümeye geçilmesi lazım" şeklinde konuştu.

TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, işadamı penceresinden krizin bitmediğini, ama aşağı inişin durduğunu söyledi. Özilhan, "2003'ün gerçek bir büyüme yılı olabileceğine inancım var" dedi.

ASO Başkanı Zafer Çağlayan "Sayın Derviş'in dediği gibi olmasını ben de temenni ederdim. Ama bugün yaşadığımız şartlar, böyle bir ortam göstermiyor" dedi. Çağlayan sanayicinin önünde çözülmesi gereken yüzbinlerce problem olduğunu söyledi.

ATO Başkanı Sinan Aygün "Sayın Kemal Derviş'in söylediklerinin bir dil sürçmesi olduğunu düşünüyorum ve bunda samimiyim" dedi. Aygün, Bakan Derviş'in hayal aleminde yaşadığını, geçen yıl kapanan 20 bin fabrikanın yenisinin açılmadığını ve işsiz kalanların işe yerleştirilmediğini söyledi.

SP Genel Başkan Yardımcısı Yakup Budak, "Ülke böylesine kötü tablo ile karşı karşıya iken Derviş 'kriz bitti' diyor. Bunları duyunca, 'Sayın Derviş hangi ülkenin bakanı?' diye sormadan da edemiyoruz" dedi.