SADİ ÇİLİNGİR

Gelecekte her yer Hollywood'a dönecek
Sinema eleştirmeni Sadi Çilingir, sinema salonlarında film seyretmenin görüntü sanatının temeli olduğunu, dolayısıyla sinema salonlarının tarihe karışacağı fikrine hiç sıcak bakmadığını belirtiyor: "Sinema salonlarında insanlar toplu olarak seyir olayına katılmanın zevkini yaşarlar. Diğer seyircilerin müspet veya menfi tepkileri de bizim seyir zevkimize katkıda bulunur. Filmin herhangi bir yerinde bize komik veya hüzünlü gelmeyen olay diğer seyircilerin verdiği tepki ile değişik bir şekilde etkilenmemize sebep olabilir."

Seyircilerin film içinde rol alabilmelerinin sinemaya fazla yıpratıcı bir etkisinin olmayacağını düşünen Çilingir, seyircinin çoğunluğunun uzaktan seyir ile yetineceğini, çünkü sinemanın özünde başka hayatları olayın dışında izleme dürtüsünün yattığını belirtiyor. Çilingir, sinemanın zirvede olduğu yıllarda Clark Gable'ın bakışının 'klark çekmek' olarak gençler arasında yaygınlaştığı, Cahide Sonku'nun 'Aysel-Bataklı Damın Kızı' filminde kullandığı eşarbın Anadolu'da yıllırca 'Aysel eşarbı' olarak anıldığı, Türkan Şoray'ın gözlerinin kadınlar arasında örgü adı olarak kullanıldığı düşünülürse, geleceğin insanlarının dijital kahramanların hareket ve aksesuarlarını idol olarak seçmeleri durumunda insanlığın geleceği için kaygı taşımamasının mümkün olmadığını kaydediyor.

Çilingir, Sinema salonlarının dijitalleşmesinin yerleşik sinema kültürüne zarar vermeyeceğini düşünüyor.

ABDURRAHMAN ŞEN

İnsan unsuru önemli
"Sinemanın büyüsünün, salon-perde-karanlık ortam üçgeninde olduğuna inananlardanım. En azından bir süre daha, bu büyünün hiçbir teknolojik yenilikle de bozulamayacağına inanıyorum. Sinema salonlarını tarihe karıştıracak her türlü yenilik ya da gelişmenin adının da artık sinema olamayacağını belirtmeliyim." diyen Abdurrahman Şen, dijital aktristlerin sinema oyuncularının yerini alamayacağı kanısında: "Bazı filmlerde yapılan denemeler de gösteriyor ki; nihayetinde ortaya çıkan ürün, çizgi film tadında bir şey oluyor! Dijital oyuncuların, gerçek sinema oyuncularının sinemada verdiği duyguyu beyaz perdeye yansıtabilmeleri mümkün değil... Sanatın her alanında insan unsurunu azalttığınız ya da devre dışı bıraktığınız oranda, sanatta en önemli bağlantı unsuru sayabileceğimiz duygu ortadan kalkar." Üç boyutlu gözlüklerin sadece sinema alanında değil, başka görsel alanlarda da denendiğini ama çok büyük bir ilgi görmediğini, sinemada bu tür uygulamaların özellikle bazı filmlere olan ilgiyi daha arttırabileceğini ancak dünyadaki yerleşik sinema kültürünü altüst etmesinin mümkün olmadığını söyleyen Şen, ABD'nin sinema üzerindeki tekelinin kırılmasından da umutlu değil.

NİHAL BENGİSU

Tahtı sallananlar olacak
İzleyicilerin de filmde rol alabilecekleri "interaktif sinema" projesini sinemadan ziyade bir "oyun"a benzeten Nihal Bengisu sinema salonlarının izleyicinin gönlünde ayrı bir yeri olduğu kanısında: " Sinema salonlarını tarihe karışacağı gibi bir söylem için oldukça erkendir. Fotoğraf sanatı icad olunduğunda ortaya çıkan 'artık resim tarihe mi karışıyor?' endişelerine benzemektedir bu. Ama fotoğraf çıktı diye resim ortadan kalkmamıştır ancak yeni arayışlara girmek durumunda kalınmıştır." Yakın bir zamanda gösterime giren Final Fantasy'nin gişede yarattığı hayal kırıklığına rağmen akıllarda kalmayı ve gündemi etkilemeyi başardığını söyleyen Bengisu, dijital oyuncular hakkındaki görüşlerini ise şöyle açıklıyor: "Uzmanlar yönetmenin her yeni oyuncuda o yeni oyuncunun özelliklerini kendi amaçlarına uydurmayı nasıl öğreniyorsa, burada da bu tür bir oyuncuyla kendi amaçları doğrultusunda çalışmanın yollarını öğrenecekler. Ancak şunu unutmamak lazım, bu oyuncular ancak aksiyon, bilimkurgu ve fantastik film türlerinde başarılı olabilirler. Ayrıca bir Jennifer Jason Leigh'in bir Jeremy Irons'un bir Anthony Hopkins'in yerlerini alabileceklerini düşünmek saçma. Tahtı sallananlar Bruce Willis, Van Damme ve Pierce Brosnan gibileri olacak diye düşünüyorum."

TUNCA ARSLAN

Hollywood tekeli siyasal
"Sinemanın teknolojik hamlelere açıklığı zaman zaman "sinema kendi mezarını kazıyor, kendi mezar kazıcısını bağrında taşıyor" yaklaşımlarına da neden olmuş. Örneğin sessiz dönemden, sesli döneme geçildiğinde de benzer tartışmalar ve neredeyse aynı 'şok' yaşanmış, sinemanın sonunun geldiği öne sürülmüş. Oysa bugün genel anlamda 'sessiz film'i düşünmek hayli zor." diyen Tunca Arslan sinemanın en genç ve en dinamik sanat dalı olduğunu söylüyor. " 'İnteraktif sinema' projesi, sinemanın 'durmak bilmez' gelişimi içinde önemli bir adımdır ve sinema sanatını uzun süredir hapsedilmek istendiği 'ticari boyut'tan kurtarma yönündeki gelişmelerden biridir. Bu tür proje ve gelişmeler, kapitalizmin eninde sonunda alışveriş nesnesi olarak gördüğü, genellikle 90-120 dakika arası, belli kalıplar dahilinde üretilip tüketilen 'sinema ürünlerine' alternatif olmaları bakımından önemlidirler.

Ancak tıpkı TV'nin, videonun, CD'nin, DVD'nin çıkışında olduğu gibi, sinemanın kolektif boyutuna zarar verileceğini düşünmüyorum. Ne olursa olsun, sinema ürünlerinin yüzlerce yıl daha toplu olarak, sinema salonlarında seyredilme özelliğinin değişmeyeceğini düşünüyorum." diye interaktif sinema projesi hakkındaki görüşlerini açıklayan Arslan, sinemadaki teknolojik gelişmelerin sinemanın demokratik özünden kaynaklandığını söylüyor. 'Final Fantasy' filmine göndermede bulunan Arslan, filmi 'alışılmış duygu aktarımı'ndan uzak bulurken, "Bence Hollywood'un dünya sineması üzerindeki tekeli, bu tür gelişmelerle değil, ancak bir takım siyasal denge değişiklikleriyle kırılabilir. ABD'nin, silah endüstrisinden sonra en çok sinema endüstrisini gözettiği düşünülürse, ne demek istediğim belki daha iyi anlaşılabilir." diyerek sinema sektörünün geleceği hakkındaki görüşlerini açıklıyor.

İHSAN KABİL

Yerli yapımlar güçlenmeli
Sinema salonlarının dijitalleşmesini, sinema salonlarının ortadan kalkma ihtimalinden ziyade, alışılagelmiş sinema niteliğinin sorgulanması gerektiğini söyleyen İhsan Kabil, seyircinin sinema filmlerinin içinde rol almasının, sinemadan çok, başka bir sanat türünün öncülüğünü yapacağını bildiriyor. "Gelecekte hayatın bir çeşit simulasyonu olan sinema, aslolarak, insan cinsinin perdeye taşınmasıyla mücessem olmuştur. Dijital oyuncularla bir sinemalaştırma eylemi gerçekleştirildiğinde, bunun tanımı artık canlandırma sinemasının bir türevi olacaktır." diyen Kabil, üç boyutlu gözlük sayesinde izleyicilerin sinema flimleri içerisinde rol almasını ise bir kazanım olarak nitelendiriyor.