Türkiye'nin geleceğinde söz sahibi olacak 1 milyon 502 bin 815 gencin, aylardır heyacanla beklediği 'kader anı' için geri sayım başladı. 15 Haziran 2003 günü saat 09.30'da başlayacak ve 3 saat sürecek sınavda öğrencilerin ilkokuldan başlayarak 11 yıl boyunca öğrendikleri bilgiler sınanacak. Bu 3 saatin sonunda geçen yıl 4 yıllık bir fakülteye yerleşme şansı yakalayan 169 bin öğrenci gibi yaklaşık 170-180 bin öğrenci daha sınavdan mutlu olarak ayrılacak. Peki, geriye kalan bir milyonun üzerinde öğrencinin belki de umutlarını karartan, Türkiye'nin geleceğini üç saatte şekillendiren ÖSS ne kadar adaletli?

ÖSS'nin ne kadar adaletli olduğu sorusunun cevabı, Milli Eğitim Bakanlığı istatistiklerine bakıldığında çarpıcı bir biçimde ortaya çıkıyor. Çünkü bu yıl ÖSS sınavına girecek 1 milyon 502 bin öğrenciden sadece üçte biri, 588 bin 637'si dershaneye devam etme imkanı bulabildi. Türkiye'deki toplam 2 bin 615 dershanenin illere göre dağılımları da sınavın adaletsizliğini göstermeye yetiyor. İstanbul 626, Ankara 275, İzmir 154, Adana 104, Bursa 74 ve Antalya 68 dershane sayısıyla ilk 6 ili oluşturuyor. Bu illerin, geçen yıl yapılan ÖSS'de en başarılı ilk 10 il arasında yer alması, illerin başarılarının dersane sayıları ile orantılı olduğunu gösteriyor.

Bu arada 2002 yılında sınava giren 1 milyon 822 bin 864 öğrenciden 169 bin 835'inin 4 yıllık bir fakülteye yerleşme fırsatı yakalaması ve yine geçen yıl meslek liselerinden mezun olan öğrencilerin yalnızca yüzde 1'inin 4 yıllık bir fakülteye yerleşmesi, ÖSS sisteminin çarpıklığını ortaya koyuyor. Geçen yıl sınava giren 526 bin 50 meslek lisesi öğrencisinden sadece 14 bin 323'ü 4 yıllık bir fakülteye yerleşme imkanı buldu. Yine 2002 yılında üniversite sınavına giren 117 bin 740 İmam Hatip Lisesi mezunundan sadece 3 bin 282'si, 4 yıllık bir lisans programına kayıt yaptırma hakkı kazanabilmiş.

Farklı katsayı uygulaması

Eğitim sendikalarının başkanları da ÖSS'yi 'adaletsiz' olarak niteliyor. Eğitim-Bir Sen Genel Başkanı Ahmet Gündoğdu, "ÖSS sistemindeki 0.3 ve 0.8 olarak bilinen farklı katsayı uygulaması derhal kaldırılmalıdır. Sınava girişte ve başvuru evraklarında kılık-kıyafetle ilgili şartlar, halkı dini inanç, kanaat ve geleneklerine göre, ayrıma tâbi tutma işlevi görmektedir. Bu anayasal suçun tekrarı mutlaka önlenmelidir" dedi. Eğitim-Sen Genel Başkanı Alaaddin Dinçer de ÖSS'de, her türlü imkanları kullananlarla, imkansızlıklar içinde yetişen çocukların aynı mesafeyi koştuğunu belirterek "Aradan birileri sıyrılıp gelebilir ama bu, sınavın adaletsiz olduğu gerçeğini değiştirmez" diyor.

Katmerli adaletsizlik

Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik de ÖSS'nin birçok haksızlığı beraberinde getirdiğini belirterek, özellikle meslek liselerinin yüzyüze olduğu katmerli adaletsizliğe dikkat çekiyor: "Türkiye'de düz liselerin oranı yüzde 66 iken, mesleki ve teknik liseler yüzde 34'lük bir oran tutmakta. Halbuki dünyada tam tersinedir. Biz bunu önlemek için meslek liselerini teşvik etmeli ve bu puanlama sistemini değiştirmemiz lazım. Çünkü bilgisayar bölümünde okumuş teknik lise mezunu bir öğrenci İTÜ Bilgisayar Bölümü'nü tercih ettiği zaman, düz lise öğrencisine göre 45 puan geriden başlıyor. Yapmamız gereken düzenleme, eskiden olduğu gibi, meslek lisesi mezunları ile lise mezunlarının aynı şartlarda üniversite sınavına girmesini sağlamak. "

Adaylara CD'li destek

Dersane, dergi, test derken şimdi üniversite adaylarına psikolojik destek amacıyla film CD'leri hazırlandı. Hayat Yayınları, sınav stresine giren öğrencilerin heyecanını yenmelerine yardımcı olmak amacıyla bir belgesel film hazırladı. Filmde Sıtkı Aslanhan, Adil Maviş ve Yusuf Özkan Özburun ÖSS'ye hazırlanan iki gencin yaşadığı psikolojik sorunlara karşı, onların iç dinamiklerini harekete geçiren, çözüm önerileri geliştiren ve onları motive eden metodlar sunuyor. Filmde, 'çalışırken iyiyim sınavlarda unutuyorum', 'kazanamazsam mahvolurum' gibi sınav kaygılarını giderici ve meslek seçimi ile doğru tercihler konularında öğrencileri yönlendirici bilgiler veriliyor.