HALE KAPLAN ÖZ
En eski geleneksel sanatlarımızdan olan ebru, usta sanatçı Hikmet Barutçugil'in teknesinde yeni evreler kazanarak ilerliyor. Görsel çekiciliği ile birlikte, izleyene manevi hazlar da yaşatan ebru sanatına 'barut ebrusu' tarzını getiren Barutçugil, şimdi de bilinen çiçek türlerine bir yenisini daha ekledi. Hikmet Barutçugil'in, ebru teknesinde çiçek deseni çalışırken tesadüfen bulduğu bu yeni çiçek formu, ebru literatürüne 'efsun çiçeği' olarak geçti. Doğada bulunmayan efsun çiçeği, Necmettin Ebrusu olarak bilinen çiçekli ebrularda daha önce kullanılan, lale, gül, sümbül, papatya gibi formlardan, üç boyutlu ve iki renkli olma özelliği ile ayrılıyor. Efsun çiçeği, Barutçugil'in 10 Mayıs'ta, Bağdat Caddesi üzerinde faaliyete başlayacak Ebristan Galerisi'nde ilk açılacak serginin de tek çiçeği olacak.

Eşine ithaf etti

Hikmet Barutçugil, iki yıl önce, atölyesinde çalışırken, eşi Füsun Hanım'ın çalışma odasına yaptığı nadir ziyaretlerinden birinde bulmuş efsun çiçeğini. Elinde çay bardağıyla Füsun Hanım'ı görünce birden heyecanlanmış ve o anda teknede efsun çiçeği açmış. İlhamın kaynağı Füsun Hanım olunca çiçeğin adı da, 'füsun' kelimesinin çoğulu 'efsun' olmuş: "Eşim çok nadiren gelir çalıştığım atölyeye. İşte o gelişlerinden birinde, galiba kendimi beğendirmek için değişik birşey yapayım, hava atayım gibi bir duyguya kapıldım ve öyle çıkıverdi, ilahi bir tecelli yani..."

Üç boyutlu büyü

Çiçek ebrular ailesine en son giren motif olan efsun çiçeğinin, metod olarak diğerlerinden hiçbir farklılığı yok. Gelinciğe, laleye, afyon çiçeğine benzeyen çiçek, doğada da bulunmuyor. Çanak şeklinde, farklı renklerde suda beliren çiçeğin bu güne kadar tek boyutlu olan çiçeklerden farkı içinin de görünüyor olması. Daha önce yapılan çiçeklerin hepsinin, tek boyutlu, yandan ya da üstten görünebildiğini belirten Barutçugil, "Efsun çiçeğinin, içi ve dışı, iki ayrı renkten oluştuğundan görülebiliyor. Bu sadece görüntü olarak üç boyut, fiziki olarak bir üç boyutluluk söz konusu, şekil sadece perspektif kazanıyor" diyor.

Gelenek yenilenmeli

Barutçugil, geleneksel sanatlar ve tenkit mekanizması geleneğe ayarlı olduğundan, ebruda yaptığı yeniliklerde eleştirilere maruz kaldığını söylüyor. Yenilik yapılmadan sanatın ilerleyemeyeceğini düşünen sanatçı geleneğin tekrar edilmesinin sanatı, zenaate dönüştürdüğü görüşünde.

Ebrulî İstanbul

Geleneksel sanatlarda yeniliğin temsilcilerinden olan Barutçugil, ürettiği sanat eserlerinde, yaşadığımız zamanı sanata geçirmeye ve güncelliğe büyük önem veriyor. Minyatürde, hâlâ Kanuni'nin İran Seferi'ni yapmak yerine, içinde Boğaz Köprüsü, ikiz kuleler veya sürat teknesi olan eserlerin yapılmasının gerekliliğine ve bazı sanat akımlarını, gelenekle birleştirmenin de önemine vurgu yapan sanatçı, bu doğrultuda ebru ve minyatür sanatının birleştiği Ebristanbul projesini hayata geçirdi.

Ebru okulu Ebristan

Üsküdar'ın İhsaniye semtinde Boğaz'a nazır ahşap bir yapı Ebristan. Her yaştan sanatseverin ebru eğitimi aldığı mekan, yedi yıldır faaliyet gösteriyor. Sultan II. Mahmut'un yaptırdığı 12 evin sonuncusu olan ve Barutçugil ailesince restore edilen Ebristan, sanat, tarih, doğa ve İstanbul'un kucaklaştığı bir yerde, geleneksel sanatların yeni nesil temsilcilerini yetiştiriyor.

Efsun çiçeği ebruyu anlatıyor

Hikmet Barutçugil, "Çiçeklere anlamlar yüklenir ya, siz efsun çiçeğine nasıl anlamlar yüklüyorsunuz?" sorumuzu şöyle cevaplıyor: "Efsun çiçeği bence ebruyu anlatıyor. O su üstünde olan şekiller biçimler, anlayamadığınz bir sır. Sonsuzluğu tarif etmek gibi, içinden çıkılmıyor. İçiçe geçmiş bir sonsuzluk nasıl tarif edilmezse, ebru da tarif edilemiyor. Suda olup bitenlerde başka birşeyler var. Belki de Allah, bize yaradılışla ilgili sırlar ifşa ediyor da biz anlamıyoruz. İşte efsun tam yerine oturuyor o zaman."