Zengin seyahatname literatürümüze yeni bir eser daha katıldı. Panoramik bir belgesel niteliğindeki "Beş Kıtada Türk Seyyahları" adlı seçki, Enis Batur'un imzasıyla YKY'ndan çıktı.

Enis Batur, son yüzyıl Türk seyyahlarının gezi izlenimlerini bir kitapta topladı. Turkcell'in sponsorluğuyla Yapı Kredi Yayınları arasından çıkan ve "Beş Kıtada Türk Seyyahları" adını taşıyan eser, Cenap Şahabettin ve Peyami Safa'dan, Ara Güler ve Nasuh Mahruki'ye kadar Türk seyyahlarının gezi ve fotoğraflarını içeriyor. Daha önce yayınlanan "İstanbul'da ve Anadolu'da Batılı Gezginler" isimli eserin tamamlayıcısı niteliğindeki eser, gezi edebiyatımıza yeni bir açılım getirme çabasında. Evliya Çelebi ve Yirmisekiz Mehmet Efendi ile başlayan Türk Gezi Edebiyatı'nın son yüzyılllık dilimini bu derlemeye konu alan Batur, okura seyyahlarımızın gözünden bir dünya turu yaptırıyor. Kitap, Cenap Şehabettin'den Ahmet Rasim'e, Peyami Safa'dan Hasan Ali Yücel'e ve Ara Güler'den Nasuh Mahruki'ye kadar son yüzyılda yaşayan seyyahlarımızın fotoğraf ve gezi notlarından oluşuyor. Kahire, Gırnata, Cidde, Venedik, Hindistan, Sevilya, Fiji ve Meksika'ya uzanan yolculukların görsel malzemelerle yoğrulup yer bulduğu gezi notlarında, seyyahlar yeni yerler keşfetmenin heyacanını okurlara ulaştırıyorlar.

Yıl 1909, yer Kahire...

Seçkide yer alan notları tutanlardan biri olan Cenap Şehabettin, 1909 yılında Kahire'ye yaptığı geziyle ilgili şu notları tutuyor: "Yarı karanlık bir avlu içinde çantalar, sandıklar, denkler pek düzensiz ehramlar oluşturuyor. Ağır yükler altında hamalların kıvırcık saçları terliyor, dar nefesleri inliyor, gözleri dayanma kanı içinde kızçarıyordu. Dilmaçlar, aldatıcı bir incelik ile gezgin madamlar önünde baş kesiyor, yıldızlı şapkalarını ellerinde sallayarak klavuzluklar vaat ediyorlardı. Kuru, esmer görevliler gerinerek bir odadan çıkıyor, bir gezginin danışmanlarına esneyerek kısa, kesik bir yanıt veriyordu. Bir büyük avlu kaynaşmayla doluydu: Burası İskenderiye Garı idi.."

Çok bilen değil çok gezen iyi yaşar

"Herşey aslında bir dil sürçmesi ile başlamış. Türk kültürünün gelmiş geçmiş en büyük yolcusu olan Evliya Çelebi, gençliğinde gördüğü bir rüyada Peygamber ile karşılaştığında ona 'sıhhat' diyecekken ağzından 'seyahat' sözü kaçmış. Bizim gezi edebiyatımız da oradan itibaren başlamış.."

Enis Batur, Turkcell'in sponsorluğunda, Yapı Kredi Yayınları etiketiyle kitapçılardaki yerini geçtiğimiz günlerde alan "Beş Kıtada Türk Seyyahları" adlı antolojinin / seçkinin önsözünde böyle diyor. Ve, yüzyıllık geniş ve zengin bir seyahatname birikiminden yaptığı titiz seçmeyi okura "Çok gezen iyi yaşar" aforizmasıyla sunuyor.

ÖMER ÇAKKAL