KÂMİL BÜYÜKER
İslâm düşünce mirasımız açısından bir milat tayin edilmek istense başta hiç kuşkusuz tartışmanın odağında olan isim İmam-ı Gazâli gelecektir. İslâm düşüncesi Gazali'den sonra inkitaya mı uğradı, yoksa zirveye mi çıktı? Hakikaten Gazâli, Felsefe'ye karşı savaş açıp, İslam dünyasında felsefeyi öldürdü mü? Bütün bu soruların cevaplarını yine Gazâli'de ve Gazâli'yi doğru okumakla ve anlamakla bulabiliriz. İşte bütün bu tartışmaların arasında İmam-ı Gazâli'ye isnad edilen pek çok iddianın yer aldığı, aynı zamanda, Gazâli okumaları için kılavuzluk edecek, Yazar Dücane Cündioğlu'nun Keşf-i Kadîm kitabı Gelenek Yayınları arasından çıktı. Kendisini Gâzali hakkındaki ısrarlı yazılarından tanıdığımız Cündioğlu, bu kitabıyla da İmam-ı Gazâli hakkındaki pek çok iddianın temelsiz ve sığ olduğunu, Gazali'yi yanlış okumaktan, ısmarlama yorumlardan kaynaklandığını söylüyor. Öncelikle, sorunun "Niçin Gazali" yerine "Niçin İmam Gazâli'yi ziyadesiyle önemsemeliyiz?" şeklinde sormakla anlamlı olacağını söyleyen Cündioğlu, soruna çıkış yolunu gösteriyor: "Gazâli'nin açtığı evlekte yürümeyi beceremedikçe bu toprakların çocuklarının dinî ilimlerin ihyasından sözetme gücüne erişemeyeceklerine îmada bulunuluyor."

Neden vaz'-ı cedîd değil, keşf-i kadîm?

Gazâli hakkında yazılan pek çok metnin cehaletten kaynaklandığını belirten yazar, sırf bu yüzden muarızların, önce suçla, sonra delil ara metoduyla, -mantıkçıların tabiriyle müsadere ale'l matlûb- hareket edildiğini söylüyor. Yazar Cündioğlu kitabıyla zor olana bir çağrıda bulunuyor ve Babanzâde Ahmet Naim'e ait çağrıyı seslendiriyor: "Vazifemiz vaz'-ı cedid değil, keşf-i kadîm'dir."Peki neden?"Kadîm olanı keşfetmek, yeni olanı ortaya koymaktan belki daha güç ve fakat hiç kimsenin kuşkusu olmasın ki çok daha asil bir çabadır! Tarih, bugüne değin, kadîm olanı keşfetmek için çaba sarfetmeyen hiçbir toplumun yeni bir şey ortaya koyabildiğine tanıklık etmedi. İşte zaten bu yüzden bu toprakların çocuklarının öncelikli görevi vaz'-ı cedid değil, keşf-i kadîm olmalıdır."