İnsanoğlu, Allah'ın kendine bahşettiği akıl sayesinde, giriştiği tüm faaliyetlere "yarın" adını verdiğimiz kurgunun rengini katıyor. Yarın endişesi, sadece bugünden arttırarak yarını garantiye almak şeklinde tezahür etmiyor insan ırkında. Bilakis, insanı bulunduğu evren içinde konumlandırma çabası olarak özetleyebileceğimiz tüm felsefî ve bilimsel faaliyetlerde, yarını okuyabilme güdüsü kendini hissettiriyor.

Psikoloji, insan davranışlarındaki kalıpları tanımlayamaya çalışıyor. Sosyoloji, toplumun davranış motiflerini tasnifle uğraşıyor. Ekonomi, insanın sosyal ve kültürel zemindeki maddi ilişkileri kuramsallaştırmaya gayret ediyor. Tarih, sosyal, iktisadî ve hatta psikolojik vakıa ve olguları, mazi adını verdiğimiz karmaşa içinden çekip çıkarma telaşını taşıyor. Tüm bu bilimler, esasında dünden ve bugünden örneklerle tesis ettiği sebep - sonuç ilişkisini yarına uzatma hesapları yapıyor.

Bu yoğun gayretkeşlik pratik bir sebebe dayanıyor. Zira insan için en karmaşık muamma, en büyük korku, en hakiki endişe, en derin heyecanı "yarın" barındırıyor. Geleceği bırakınız kontrol altına alabilmeyi, bilebilmek bile büyük bir güç sağlayabilir. Ve insanlar içine düştükleri bilinmezde uçuşurken önlerini görebilmek için rasyonel olsun, olmasın her türlü dala tutunmaya çalışıyor.

Kimi nafakasını gelecek bilgisinden ziyade tutunacak dal arayan çaresizlerin umudundan kazanan falcılara yanaşıyor. Kimiyse karmaşık matematiksel modellemelerin, geçmiş verilerden hareketle geleceği kurgulayan teknik analizlerin, işinin uzmanı profesyonellerin tahlillerinin müşterisi oluyor. Yarından gelecek tek bir gerçek kırıntısı üzerine pozisyon alıyor, hisse satıyor, strateji belirliyor, kumpas kuruyor veya bir kumpasın içinde umutsuz bir kurban olduğumuz inancını besliyoruz.

İnsanoğlu bilmediği, ama kurguladığı bir gelecek için yaşıyor. Kimi bu kurgunun kendi üzerine mecbur olduğuna inanıyor, kimi ise bu kurguyu kendinin yazdığına. Kaderin her cilvesine rıza gösteren saf kaderci bir çizgiye inananlar bile bir noktada geleceğe bağımlı yaşıyorlar.

Tabii olarak dini inanışlarda, metafizik düşüncede geleceğin önemli bir yeri var. Ancak yarına ait bilgi, rasyonel bilimin de başlıca uğraş konusu. Deterministik matematiksel modeller, nispeten basit nedensellik ilkeleri sonucu sundukları gelecek bilgisini, zaman ve mekân ötesi kesin bir evrensellik çerçevesinde pazarlıyorlar yandaşlarına. İşin içine biraz "tesadüf" katan "stokastik" modellerin de bu bakımdan deterministik muadillerinden fazla bir farkı yok. Dün ile yarın arasında bağlantı kurarak inşa edilen "kaotik" modeller şu sıralar moda, geleceği rasyonel yollardan bugüne taşımak isteyenler nezdinde.

Sonuçta gelecekten kaçış olmadığını gören insan aklı, tabii olarak geleceğe endeksli bir yaşam sürüyor. Bugün yatırım yapacaksanız, yarını biraz olsun tahmin edebilmeniz, bazı varsayımlar yapmanız ve her şeyden ziyade inanmanız gerekiyor. Yarın döviz yükselirse, siyasi bir kriz çıkarsa, sıcak para çekip giderse gibi sorulara doğru veya yanlış bir cevap vermeniz gerekiyor.

İşte iktisatçılara da böyle anlarda başvuruluyor. Modern dünyada iktisatçıların değerini, geçmişi ne kadar iyi okuduklarından (tahlil) ziyade geleceğe ait projeksiyonları ne kadar iyi yaptıkları belirliyor. Modern zamanın falcıları sayılır ekonomistler. Ve bize de gelen sorulardan görüyoruz ki, bayağı iyi bir müşteri kitlesi var bu falcıların.

Bundan böyle bizden geleceğe ait tahmin isteyenlere önce bu yazıyı okutup altına imza alacağım.

MELİKŞAH UTKU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan