Devlet İstatistik Enstitüsü, bugün siz bu satırları okurken Ağustos ayına ait enflasyon rakamlarını açıklıyor olacak. Gelecek hafta da yılın ilk yarısına ait büyüme verilerini öğrenmiş olacağız. Bu arada ödemeler dengesi raporları ve dış ticaret verileri de yılın ilk yarısının nabzını tutacak şekilde kamuoyuna sunuluyor. Aylık olarak yayınlanan imalat sanayi endeksi ve eğilim anketleriyle, kesinlik kazanan bu bilgileri birleştirince, yılın ilk dokuz ayının muhasebesini yapabilecek bir durumda olacağız. Dahası, ortaya çıkan tablo, yılın son çeyreğine yönelik tahminlerimizi de netleştirecek.

Son durum, hassas dengenin henüz bıçak sırtında olduğunu, ancak risk noktalarının dış dengelerden ziyade iç dengelerde olduğunu gösteriyor. Bu husus çok önemli, zira bu yıl enflasyon ve faiz oranlarının düşmesiyle birlikte iç dinamiklerin istikrar kazandığı, buna mukabil döviz kurundaki hareketlilik ve sanayileşmiş ekonomilerdeki durgunluk sebebiyle Türkiye ekonomisinin dış dengesinde problemlerin yaşanabileceği öne sürülmüştü.

Oysa, bu sathi değerlendirmenin ötesine geçen analizler, dış tehdit ihtimalini kabul etmekle birlikte, asıl tehdidin içeride olduğunu gösteriyor. Düşen faiz oranlarının ve enflasyonun ilk aşamada bugüne kadar istikrarsızlığa sebep olmuş olan iktisadi yapıyı zorlayacağı, ortaya çıkan yeni dinamiklerin yapısal bir dönüşümü gerektireceği tahmin ediliyor. Bu sürecin kamu reformları ve kamuoyu desteğiyle desteklenmesi, bir ön koşul olarak karşımıza çıkıyor. Ancak değişim dinamiklerinin yapıcı ve kalıcı olabilmesi için istikrar ortamının uzun vadeli olması ve ekonomideki tüm aktörlerin buna inanması gerekiyor.

İşte sürecin can alıcı noktası da burası. Kamu açıklarının hedeflerin üzerine çıkması veya kamu borçlarının düşürülememesi gibi tüm gelişmeler, istikrarı tehdit edici olarak algılanacaktır. Burada bu algıların risk seviyesine çıkıp çıkmaması, büyük ölçüde hükümetin dirayetine bağlı olacaktır. Anayasa'nın fırlatılması gibi bir vakıayı şu hassas ortamda yeniden tecrübe edebilecek lüksümüz yoktur.

Ancak iş bununla da bitmiyor. Mevcut stand-by ile ekonomiyi yönlendiren ve gerektiğinde müdahale edebilen politika ve piyasa yapıcı ve denetleyici kurumların esnek ve dirayetli davranabilme imkanı, büyük ölçüde ellerinden alınmış durumda. Bu durum, şu ya da bu şekilde gelişebilecek her türlü gelişme karşısında bu kurumların elini kolunu bağlıyor. Sözgelimi, para tabanı üzerindeki baskı, piyasadaki likiditeyi de baskı altında tutmakta, bu araç yeri geldiğinde kullanılamamaktadır. Öte yandan, bu sebeple döviz kurları tamamen serbest bırakılmış ve kontrol edilemez bir sürece girmiştir. Böyle bir ortam ekonominin krize mukavemetini azaltıyor ne yazık ki.

Eylül sonuna doğru iç ve dış dinamiklerin rakamları nasıl etkilediğini tahlil ettiğimizde önümüzü çok daha net görebiliyor olacağız. Ancak maalesef bu ülkede rakamları, sağlıklı bir çerçeveye oturtmadan tahlil eden ve bu sebeple kısa vadeli ve sathi öngörülerde bulunanlar o kadar ziyade ki, kamuoyuna sunulan tablo yanlış yönlendirici olabiliyor. Bu yanlışlığın özellikle, hükümeti menfi yönde etkilemesinden tedirgin oluyoruz, zira riskin içeride değil de dışarıdaymış gibi sunulması, ekonomi politikalarını gevşetebilmektedir.

Bunalımlı dönemlerde en zor aşamanın dip noktası olduğu sanılır. Dibe inerken kaybedilen yığınlarca nakit, vakit, birikim ve güvenin, yukarı çıkarken yeniden kazanılmasını sağlamak çok daha zordur. Sanayi ile bilişim çağının tam ortasında, değişim sancıları içinde sağlıklı bir gelişmeye dönüşememiş karmaşık süreçlerle boğuşan bir dünyada, uzun vadede yeniden kazanmaya başlamak ise ancak yükselen medeniyetlerin harcıdır.

Bunu başarabiliriz. Yaşadıklarımızı, dönemsel bir krizin bunalımları olarak değil, tüm dünyayı kapsayan genel bir dönüşümün, yanlış yapılanmış bir ülkedeki olağanüstü sancıları olarak görebilirsek tabii ki. Görebilir ve üstesinden gelebileceğimize inanırsak.

MELİKŞAH UTKU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu