Geçtiğimiz aylarda; 10 Afrika fili ağırlığında ve 10 katlı bir apartman yüksekliğinde gelmiş geçmiş en büyük dinozor türü olan Titanozor'a dair izler bulunduğunu yazmıştık. Bugün ise dinozorlar alemini yakından ilgilendirecek bambaşka bir haberimiz var.
Özbekistan'ın kuzeyinde, Kızılkum Çölü'nde yeni bir tiranozor (bir çeşit dinozor) türü
Timurlengia euotica ismi verilen bu dinozor özellikle küçük boyutlarıyla dikkat çekiyor. Ortalama bir at büyüklüğünde olduğu tahmin edilen Timurlengia'yı hemcinslerinden ayıran en büyük özelliği ise zekası.
Evet, yaklaşık 250 kg ağırlığındaki bu dinozor belki T-rex'lere göre ebat olarak küçük ancak bu dinozorun beyninin de aynı oranda küçük olduğu anlamına gelmiyor. Bilim insanlarına göre bu oldukça önemli bir detay. Zira tiranozorların, besin zincirinin ilk sırasına çıkmasında boyutlarından ziyade zekalarının daha önemli olduğunu gösteriyor.
Araştırmalara göre Timurlengia'nın kemikleri 90 milyon yıl önce yaşadığını gösteriyor. Eğer bu doğruysa, T-rex'in evrim geçirmiş olabileceği yönündeki iddialar kuvvetlenecek. Araştırmacıların bundan önceki görüşü, tiranozorların boyutlarının ve duyularının birlikte geliştiği yönündeydi. Fakat Timurlengia'nın keşfedilmesiyle bu iddia çürümüş oldu. Çünkü tiranozorların beyinlerinin, vücutlarından önce geliştiği anlaşıldı.
Bilim insanları, 170 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilen ilk tinazorun bir insan boyutunda olduğunu ortaya çıkardı. 100 milyon yıl ileri gittiğimizde (yani günümüzden 70 milyon yıl önce) ise dinozorların devasa boyutlarda olduğunu görüyoruz. Aradan geçen 100 milyon yılda dinozorların nasıl bu denli geliştiği hakkında henüz net bir bilgi yoktu. İşte Timurlengia'nın keşfi bu yüzden çok önemli. İlk kez T-rex'in evrim geçirdiğine dair bir delil elde edilmiş oldu.
Araştırmacılardan Stephen Brusatte, Timurlengia'yı ilk gördüklerinde onun yeni bir çeşit olduğunu anladıklarını belirtiyor. Yine Brusatte'ye göre dinozorlar ile tiranozorların kemik yapıları birbirine çok benziyor ancak aradaki ufak detaylar, farkı anlamakta yardımcı oluyor. Örneğin T-rex'lerin iç kulağı dinozorlara göre daha büyük. Bu da denge tiranozorların dengelerini sağlamasında büyük rol oynuyor. Araştırmacılar buradan hareketle Timurlengia'nın rakiplerine göre çok daha atik olduğunu tahmin ediyor.
Biraz da Timurlengia'nın özelliklerinden bahsedelim. Boyutsal anlamda ortalama bir at büyüklüğünde olduğunu söylemiştik. Timurlengia'nın ayrıca zeki, çevik ve hızlı koşabilen bir avcı olduğu tahmin ediliyor. Dişlerinin de bıçak kadar keskin olduğu ve bu sayede kolay bir şekilde avlanabildiği düşünülüyor. Diğer taraftan bu türün kulaklarının da çok hassas olduğu açıklandı. Zira Timurlengia euotica olarak isimlendirilmesinin sebebi de buradan geliyor. Euotica; Latincede 'iyi işiten' anlamında kullanılan bir kelime.
Kazakistan ve Özbekistan farklı türlerdeki paleolitik yırtıcı fosilleri açısından oldukça zengin bir bölge. Zira dinozor ve türlerinin, 90 milyon yıl önce Aral Gölü çevresinde geniş bir alanda yaşadığı biliniyor.
