15 Temmuz'da son derecede olgun bir imtihan veren medya, şu aralar biraz tuhaflaştı. Özellikle tartışma programlarında, 15 Temmuz'u izleyen günlerde sağlanmış olan sukûnet ve îtidâl havası hızla yokoluyor. Toplumsal bağlamda keskin ayrışmaları ortaya koyan tartışmalar izliyoruz. Bunun hayra açılan bir tarafı var mıdır, bilemiyorum. Kanâatimce pek de öyle gözükmüyor. Memleketin içinde bulunduğu son derecede nâzik olan durumları dikkâte aldığımızda tablonun giderek iç karartıcı olmaya doğru evrildiğini söyleyebilirim.
“Müsademe-i efkârdan barikay-ı hakikât doğar” fikri, bence her zaman doğru değil. Fikirlerin çatışması bâzen kör karanlıkları dâvet eder. Bu biraz da fikirlerin niteliği üzerinde düşünmeyi gerektiriyor.
Nedendir bilinmez, kültürel düzeyde bu memleketin insanları için bir fikri tutmak dâima kuvvetli bir sofuluğu ve yanılmazlığı iddia etmekle eş anlamlı olmuştur. Fikirlerin açıkça ve olanca çeşitliliği ile ortaya konmasını elbette anlıyor ve destekliyorum. Anlamakta zorlandığım ise bir fikirde cengâverleşmektir. Fikir adamlığı fikir zorbalığı olmasa gerektir. “Ben sizin gibi düşünmüyorum. Bence….” demek neden yeterli sayılmıyor ki? Bir fikri dinlemek, onu yenilgiye uğratmaktan daha anlamlı değil midir?
Bir başka tuhaflık da şurada: Fikir sofuluğu, savunulan fikirlerin kişiselleştirilmesiyle atbaşı gidiyor. Neden bir fikri savunmak “iyi” veya “kötü” olmak anlamına gelsin ki?
Bütün bunların ardında, halâ üzerimizden atamadığımız -yan anlamlarını gözeterek ifâde ediyorum- “teolojik hâl”in yattığını düşünüyorum. Teolojik hâl, hakikâtin kesinliği noktasından hareket ediyor. Her teolojik hâl ister istemez, tek yol ve tek doğruyu imleyen ortodoks olmanın göstergesidir. Burada ıskalanan bizzât, içinde fenomenlerin dolaştığı pratik hayâtın kendisidir. Teolojik hâl bâzı metinleri (text), bağlamlardan (context) ayırır. Hâlbuki târihsel olarak hayat metinsel değildir ve metinsel hakikâtlerin birebir karşılığı hayatta gözükmez. Hayat bir sapmalar manzûmesidir. Pratik ihtiyaçlar o denli çeşitli ve karmaşıktır ki buna hiçbir metinsel hakikat birebir cevap veremez. Bu durumda kaçınılmaz olarak “yorumlar” devreye girecektir. Sıkıntı da burada ortaya çıkıyor. Acaba hangi yorum, metne birebir uymaktadır? Tartışmalar metinlerden ziyâde metinlere uygunluk temelinde yapılır. İnsanlığı sıkıntıya sokan da budur. Bir yorumun metne uygun olduğuna kim hakemlik edecektir? Hakeminki de nihâyetinde bir yorum olmayacak mıdır?
Her metin yorumu alelekser bir hayat yorumudur. Bu îtibârla hiçbir yorumun yekdiğerinden bir ayrıcalığı olamaz. Yorumlar arasında en kapsamlısı olan “kamusal düzen” (Res Publica veyâ Cumhûriyet) yorumu ise en başta, veri momentte; târihsel tecrübeleri de gözetmek sûretiyle mevcut olan yorumların birbirleri ile nasıl geçineceği belirli bir sosyal mukaveleyle çerçevelemeye odaklanır. Bu yorumda kurumsal akıl(devletlûlar) ile toplumsal akıl(milletlûlar) sözleşir.
Bizdeki sıkıntı, “kamusal düzen” sözleşmesini geciktiren teolojik duruma topyekûn teslimiyetten kaynaklanıyor. Devletlûlar, târihsel mevzilerinden hareketle zâten kendi ortodoksilerine sarılıyor. Kendi bildikleri ve değişmez gördükleri “doğru yolun yolcularından başka yolcu tanımıyor”. Milletlûlar ise sivil alanların kültürel çeşitliliği içinden geliştirdikleri ve organik düzeydeki bir söylem üzerinden ortalamasını aldıkları bir başka “doğru yolun yolcularını” çeperlerden merkeze taşıyor. İster istemez PDY gibi tortu bırakan bir demokratizm bu. Teolojik bir nebulada, özellikle de simgesel saldırı ve yaralamalarla hüküm süren tartışmaların ardı arkası kesilmiyor. Kurucu değerler diye lânse edilen bir ortodoksinin püritan dayatmalarıyla, ortalamalar üzerinden gelişen “sittlichkeit” yüklü başka bir organiklik Yeni Türkiye'nin siyâsal temeldeki inşâsını zora sokuyor. Burada medyaya kısa devreler yaratacak tartışmalardan uzak durulması anlamında önemli bir sorumluluk düşüyor. 15 Temmuz ve ardından gelen Yenikapı Ruhu kolay sağlanmadı. Sâdece başarılı bir teknokrat değil; aynı zamanda usta bir siyâsetçi olduğunu herkese ıspat eden Sayın Binali Yıldırım ile zor zamanlardaki ılımlı ve sâkin tavırlarıyla halk arasındaki popülaritesi ilk defa yüzde altmışları aşan Sayın Kılıçdaroğlu arasındaki diyalog havasını karatmaya kimsenin hakkı olmasa gerekir. Ne diyelim; inşaallah hepsini aşarız….
#15 Temmuz
#Kamusal düzen
8 yıl önce
Süregiden hâller
Ne olacak bu anne babaların hali?
Seçim sonrası ekonomide manzara nasıl?
Amerikan siyasetinin İsrail ‘trajedisi’
Jeopolitik sürpriz: ABD, Rusya ve İsrail nasıl anlaştı?
Nazlı seçmen günlerinde siyaset
