Hukuk Fakültesi'ne girdiğiniz zaman, size ilk derslerde, bir deyim öğretirler: Hukuki tasarruflar. Bu deyim, hukuk bilgisinin alfabesidir.

Hukuki tasarruflar, kısaca, bir hakkı doğuran veya kaybettiren, aksiyonlardır. Genellikle, iki türlüdür: Tek taraflı hukuki tasarruflar... çok taraflı hukuki tasarruflar... Tek taraflı hukuki tasarruflar, sadece bir kimsenin irade beyanıyla, hukuki sonuç doğuran aksiyonlardır. Bu tasarrufların en tipik misali istifadır. Çok taraflı tasarruflar ise, birçok iradenin bir araya gelerek, hukuki sonuç doğuran aksiyonlardır. Bu tasarrufların en tipik misali ise, anlaşmalar ve mukavelelerdir.

Bu basit ve adeta herkes tarafından bilinen bilgileri aktarmamızın sebebi, Anayasamız'daki ve dolayısıyla hukuk sistemimizdeki bir çarpıklığı anlatmak içindir.

Anayasamız'ın 84. maddesinde bir hüküm vardır; Bu hükme göre, milletvekillerinin istifası, TBMM'nin kararı olmaksızın yürürlüğe girmez. Bunun manası şudur: Hukukta, tek taraflı bir tasarruf olarak bilinen bir fiil, çok taraflı bir tasarruf haline getirilmiştir.

Hukuk Fakültesi birinci sınıf imtihanlarına girerken, istifa kabul edilmek şartıyla hüküm ifade eder şeklinde bir beyanda bulunsanız, sizi sınıfta bırakırlar, diploma vermezler. Oysa, bu hüküm, Anayasamız'ın bir hükmü haline getirilmiştir. Bu olay basit bir nokta gibi görülebilir. Ancak, iyice düşünüldüğü zaman, bu basit hadise, bizim eğitimimizde hukuk ilmine, hukuk nosyonuna ne kadar önem verdiğimizin bir göstergesidir.

İnsanlar okullarda birçok bilgiler öğrenirler. Bu bilgilerin hemen hepsi kıymetlidir. Ancak bunlardan birkaç tanesi vardır ki, insanlara bir hayat boyu gereklidir. İnsanlar, her davranışlarında, bu bilgilere ihtiyaç duyarlar. Bu bilgiler kısaca, matematik nosyonu, hukuk nosyonu, mantık, felsefe ve gramer'dir. Klasik Yunan ilimleri, bu bilgiler üzerine inşa edilmiştir. İslam alimleri, asırlar boyu, bu gerçeği anlatmaya çalışmışlardır.

Bundan elli sene öncesi, okullarımızdaki müfredat programına bakalım: En önemli dersler bunlardır. Bu gün ise, bu derslerin çoğu okullardan kaldırılmıştır.

Bir bakarsınız, bir Ticaret Odası Başkanı istifa etmiştir. Bu adeta bir kabadayılık gösterisidir. İstifa hemen işleme konulacak yerde tartışma başlar; Bu istifanın kabulü için salt çoğunluk gereklidir. Salt çoğunluk rakamı, yarı mıdır? Yarıdan bir fazla mıdır? Yarı sayısı, yarımsa, bu yarım tam sayıya mı çıkarılır?

Bu tartışmalara hukukçular da katılır... Hatta, istifayı bir kabadayılık olarak kullanan kimse de, kabul için gerekli saydığı rakamın bulunmaması için kulis yapmaya kalkar. İşte bütün bunlar, hukuk nosyonundan mahrum olmanın sonucudur. Yapılan tartışmalar, hukukla hukuk ilmiyle alaydır.

Bu hüküm Anayasamız'a bilinçli olarak girmemiştir. Bu maddenin Anayasamız'a girmesi 1972 Anayasası'nı yapan, askeri idarenin bir dikkatsizliğidir. TBMM'nin o tarihteki iç tüzüğünde, milletvekilliğinin sona ermesi başlığı altında, iki madde vardır. Bu maddelerden birisi, milletvekilliğinin istifa suretiyle sona ermesini, diğer madde ise, milletvekilliğinin devamsızlık, milletvekilliğiyle bağdaşmayacak haller sebebiyle, düşmesi olayını tanzim eder. Bu içtüzük hükmüne göre, bir milletvekili istifa ettiği zaman, TBMM Başkanlık Divanı, istifanın, şartlara uygun olup olmadığını, yani istifa dilekçesi altındaki imzanın, onu veren milletvekiline ait olup olmadığını inceler. İstifa şartlara uygunsa, TBMM'ye başkanlık sunuşu olarak bildirilir.

1972 Anayasası, Kurucu Meclist'en aynen böyle geçmiştir. Ancak bunu tekrar ele alan, Milli Güvenlik Komitesi, madem ki istifa da milletvekilliğini sona erdiren bir olaydır, o halde, diğer sona erdiren hallerle bunu birleştiriverelim, diyerek maddeyi bu şekilde tanzim etmiştir. Bu bir dikkatsizliktir. Her zaman olabilir. Fakat asıl önemli olan şey, bu yanlışlığın düzeltilmemesi, konunun ciddiye alınmamasıdır.

1982 Anayasası'nın 84. maddesine göre, istifa eden, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyen, kısıtlanan, partisinden istifa ederek, başka bir partiye giren veya seçim hükümetleri hariç Bakanlar Kurulunda görev alan, üyelikle bağdaşmayan bir hizmet kabul eden, Meclis çalışmalarına özürsüz olarak bir ay içinde toplam beş birleşim günü katılmayanların üyeliğinin düşmesine üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilir.

Milletvekilliğinden istifa hükmü 1982 Anayasası'nın ilk haliyle yukarıdaki gibiydi.

Anayasa'nın bu maddesinde daha sonra 23.07.1995 tarihinde yapılan değişiklikle, istifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi, istifanın geçerli olduğu Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nca kararlaştırılır.

Yani, istifa tek taraflı bir tasarruf olduğu halde gene Meclis'in kararı ile yürürlüğe gireceği yanlışlık, yapılan değişikliğe rağmen muhafaza edilmiştir.

Bu madde her şeyden önce, demokratik hakları kısıtlamaktadır. Bir partinin, toptan istifa ederek, ara seçimi zorlaması, demokratik hakkıdır. Siyasi partilerimiz, bu demokratik haklardan mahrum bırakılmaktadır.

Diğer yandan, milletvekilleri istedikleri an, görevini bırakabilmelidir. Bu haklar da kısıtlanmaktadır. Ne yönüyle bakılırsa bakılsın, bunun Anayasa'daki haliyle kalmasının savunulacak yanı yoktur. Bir Cumhurbaşkanımız'ın, Anayasa'yı bir defa da ben çiğnemişim, bundan ne çıkar, demesini garipsemeyelim. Zira, onun hukuk bilgisi yeterli olmayabilir... Onun hukuk nosyonu eksik olabilir. Fakat bu Meclis'te, Hukuk Fakültesi'nde ders vermiş birçok ilim adamı mevcuttur. Bunlar, kendi talebeleriyle, yan yana, aynı sıralarda oturmaktadırlar. Hukuk tahsilleri sırasında, istifanın tek taraflı bir tasarruf olduğunu bilmeyenlere diploma vermezken, Anayasamız'daki bu garipliği düzeltmemeleri, hukuka karşı bir duyarsızlıktır.

CEVDET AKÇALI

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu