Bizim gazetelere kadar yansıyan "ABD, Irak'la gerekirse yazın nasıl savaşılacağını hesaplıyor" haberiyle, petrole son iki ay içerisinde tam altı kez zam yapıldığı gerçeği arasında bir bağlantı olabilir mi? Benzin ve petrol ürünlerine bu kadar kısa sürede neden çok zam yapıldı? ABD, önümüzde kışa ait iki ay ve uzun bir bahar dururken savaşın yaz aylarına kayabileceğini neden düşünüyor?

Sherlock Holmes olsaydım "Çalıştır kafanı azizim Watson" derdim... Hercule Poirot olsaydım, "Neredesiniz benim gri beyin hücrelerim" diye söylenirdim... Haydi silkinin ve bu 'farklı' gibi görünen iki gelişme arasındaki 'bağlantıyı' bulun bakayım...

Kolaylık olsun diye sihirli sözcüğü kulağınıza fısıldayabilirim: "Chavez." Bir kaç kez bu sözcüğü tekrarlarsanız, nisan ayı boyunca burada hakkında
yazı yazdığım ülkenin adı da aklınıza gelecektir: Venezuela... Halktan büyük bir destek alarak devlet başkanlığına gelmiş Hugo Chavez'e karşı girişilen bir darbe girişimi yalnızca 48 saatliğine başarılı olmuştu Venezuela'da. Halkın demokrasiye sahip çıkması sonucu başarısız kalan darbenin dışarıdan kışkırtıldığı, çeşitli politikacıların, askerlerin ve sendikacıların aylar öncesinden Washington'da ağırlandığı ortaya çıkmıştı. Küba'ya ve Castro'ya övgüler yağdıran Chavez'in yerine, bizdeki TÜSİAD'ın Venezuela'daki mukabili kuruluşun başkanı Pedro Carmona iktidara gelmişti...

48 saatlik darbe komedi filmlerini andıran sonuca ulaştı, ama Chavez'in koltuğuna dönmesi Venezuela'da suların durulmasını getirmedi. Tersine, eskisinden daha kötü durumda ülke; petrol tesislerinde sürdürülen kanunsuz grev yüzünden gelirler düştü. Bazı günler ortalık kan gölüne dönüyor...

'Petrol' Venezuela'nın her şeyi. Dünyanın en çok petrol üretenleri arasında 'beşinci sırada' yer alıyor ülke. Çıkardığı petrolün çoğunu ABD'ye satıyor; Amerika'ya en çok petrol satan ülkeler arasında 'üçüncü sırada' bulunuyor. Hergün 1,5 milyon varil petrol Venezuela'dan ABD'ye yollanıyor. ABD'nin ithal ettiği her on varil petrolün biri, bir ay öncesine kadar, Venezuela kökenliydi.

Son bir ay içerisinde her şey değişti. Günde 3 milyon varil çıkarılırken üretim şimdi 825.000 varile düştü. Venezuela kendi petrol ihtiyacını karşılamakta bile zorlanıyor; ekonomisini ayakta tutabilmek için, rafine edilmiş gaz ithal etmek zorunda kaldı.

Ülke, petrol sanayiini durma noktasına getiren grevlerle sarsılıyor. Son seçimde seçmenlerin yarıdan fazlasının oyunu alan devlet başkanı Chavez, kanunsuz grevleri sona erdirmeyi bir türlü beceremiyor. En son orduyu göreve çağırdı, ama askerler gelişmeleri fazla umursar görünmüyorlar; boş tutulan birkaç petrol tankerine el koydular, o kadar... Anayasa Mahkemesi devreye girip petrol sanayiinde çalışan işçilerin işbaşı yapmasını istedi, ama o da nafile. Petrol çıkarma ve yükleme işlemleri neredeyse durmuş bulunuyor...

Yabancı ajanslar, Karakas'taki beklentinin, böyle durumlarda Latin Amerika ülkelerinde hep beklendiği üzere, bir askerî darbe olduğunu duyuruyorlar. Solcu Chavez iktidarı düştü, düşecek... Washington merkezli bazı kuruluşlardan maddi yardım aldıkları bilinen sendikaların amacı özetle şu: Petrol üretimini durdurup orduyu idareye el koymaya zorlamak...

Venezuela'da yaşananlarla Irak'a operasyonun yaz aylarına kayma ihtimali arasındaki bağı herhalde anladınız: Latin Amerika'nın en fazla petrol üreten ve ürettiğini ABD'ye satan ülkesinde meydana gelen olaylar petrol fiyatlarını azdırdı. Bu durum, varilin 32 dolara tırmanması yüzünden, benzine ve petrol ürünlerine son iki ay içerisinde altı kez zam yapılan Türkiye'yi zora düşürmedi yalnızca, ABD ekonomisi de bu gelişmeden kendi payına düşeni aldı. Venezuela'daki siyasi kaos kısa zamanda amacına ulaşmaz, grev bir kaç ay daha sürerse, ABD, Irak'a dönük askeri operasyonunu en azından bir kaç ay ertelemek zorunda kalabilecek...

Amerika, anlaşılabilir sebeplerle, Venezuela'da işlerin kısa sürede yatışmasını istiyor. 'Yatışma', yine kolayca anlayabileceğimiz gibi, Hugo Chavez'in devlet başkanlığı koltuğunu bırakması, yerine, Washington'la iyi geçinmeye kararlı yeni birinin gelmesi demek... "Amerika'nın dostlarını dost, düşmanlarını düşman bilecek" biri... Bu sağlandığında, grevlerin kesilmesi, petrol fiyatının mâkul düzeye inmesi ve Washington'un bütün dikkatini yeniden Irak'a yöneltmesi mümkün olacak...

"İki cephede birden savaşabilmek" ABD'nin yeni stratejik konsepti; biz, bu iki cepheyi "Irak ve Kore" sanırken, iş birdenbire "Irak ve Venezuela" biçimini alıverdi. Her ikisinde de çabuk sonuç almak ister ABD; Venezuela'da iş uzayınca, bu durum Irak'a yönelik hesapları da geciktiriyor. Otto Reich ve Eliott Abrams bir yandan Venezuela'da istenilen sonucu çabuklaştırmak için gayret gösterirken, Richard Perle ve Paul Wolfowitz gibiler de Irak'ın işini bir an önce bitirmenin peşindeler...

Ya Veneuela'da işler sarpa sarar, darbe gecikirse? O durumda, hiç kuşkunuz olmasın, Irak'a operasyonun tarihi de şubattan marta, hatta belki yaz aylarına sarkacaktır. Bu iki ülke, kendilerine özgü şartlar yüzünden, birbirine sımsıkı bağlı hale geldiler çünkü...

"Irak'a operasyon ne zaman?" sorusuna cevap arayanlar Venezuela'ya ve petrol fiyatlarına baksınlar...

TAHA KIVANÇ

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu