Cerrahpaşa, Davutpaşa, Bayrampaşa ve Sünbül Efendi camileriyle birlikte İstanbul'un yedinci tepesini taçlandırıyor. Mimaride batı etkilerinin göründüğü dönemde inşa edilmiş ancak o, klâsik Türk mimarisinin son eseri olma özelliğini taşıyor.

Cami ziyaretlerimize bugün, tarih cümbüşünün yaşandığı bir başka semt Koca Mustafa Paşa'da devam ediyoruz. Fatih ilçesinin sınırları içerisinde kalan bu semtte yürürken de neredeyse her sokakta Osmanlı mimarisinin seçkin örnekleriyle karşılaşıyoruz. Cerrahpaşa, Davutpaşa, Bayrampaşa, Haseki ve Sünbül Efendi camilerinin yükseldiği yedinci tepedeki durağımız Hekimoğlu Ali Paşa Camii. Bir külliye cami olan yapı, Hekimoğlu Ali Paşa tarafından, 1734 yılında iki mimar Çuhadar Ömer Ağa ile Hacı Mustafa'ya yaptırılmış. Külliye; cami, kütüphane, türbe, sebil, tekke, muvakkıthane, şadırvan, dört adet çeşme ve akarlardan müteşekkilmiş. Akarlardan sadece caminin batısında bulunan ve halen tamircilerin bulunduğu garaj kalmış. Diğerleri ise satılmış. Kocamustafapaşa Caddesi üzerinde tek başına kalmış dış avlu giriş kapısı, camiye ait büyük bir arazinin elden çıkarıldığını gösteriyor. Klâsik Türk mimarisinin son eseri olarak kabul edilen camiye, kemeri üstünde bir kütüphane olan avlu kapısından girince devasa bir yapıyla karşılaşıyoruz. 1. Mahmud ve 3. Osman dönemlerinin başarılı ve dindar devlet adamlarından Hekimoğlu Ali Paşa sanki bu camiyi, "Hekimoğlu derler benim aslıma, bir cami yaptırdım kendi neslime" dercesine yüksek yaptırmış. Yapının yüksek olması dönemin mimarîsiyle ilgili tabii ki.

PLÂNDA KLASİK, SÜSLEMEDE BAROK

Osmanlı sanatına batı etkilerinin girdiği bir dönemde inşa edilen camide, altı dayanaklı plân şeması ele alınmış. Plânın klâsik döneme dayanmasına karşılık, üst yapıda ve süslemede farklı bir dönemin özellikleri görülüyor. Yapının yüksekliği artmış, mimariye değişik oranlar girmiş. Mekân içeriden de hayli yükselmiş. Böylece aydınlık da arttırılmış. Bu arada klâsik motifler de yeni bir anlayışla ele alınmış. İç süslemede Tekfur Sarayı çinilerini görüyoruz. Sırların mavimtırak bir renk alması ve sarının öne çıkmasıyla bilinen bu çiniler, mihrap cephesinde, pencerelerin üstlerinde ve orta mekânda parmaklıklarla çevrilmiş bölümlerin altına kadar kullanılmış. Kadınlar mahfili caminin üç tarafını kuşatırken, hünkâr mahfili mihrap çıkıntısının sol tarafında yer alıyor. Girişi dışarıdan olan ahşap mahfilde barok süslemeler göze çarpıyor. Mermer mihrabın taç kısmında da barok tesirli kıvrık dal ve yaprak motifleri bulunuyor.

TERAVİHLER HATİMLE KILINIYOR

Caminin, külâhı köşeli ahşap oyma minberi ise bir sanat harikası. Altı granit sütuna dayanan, dört kubbe ile örtülü son cemaat yerinin iki tarafında da altı köşeli birer mihrap bulunuyor. Son cemaat yerindeki yuvarlak kemerli, süslemeli mermer cümle kapısı, caminin üç giriş kapısından en önemlisi. Külâhı taştan ve üzeri kurşun kaplı tek şerefeli minare, klâsik üslûptan son derece uzak. İki defa yıkılan minare orijinalliğini yitirmiş. Caminin türbe ve sebili tamamen harap bir haldeyken 1986 yılında cemaatin yardımlarıyla aslına uygun restore edilmiş. Hekimoğlu Ali Paşa Camii'nin mahalle sakinlerinin dışında da cemaati var. Her Ramazanda hatimle teravih kılındığı için çok farklı semtlerden buraya gelenler oluyor.

İMSAKİYE   Adana   Ankara   Bursa   Diyarbakır   Erzurum   İstanbul   İzmir   Konya   Trabzon