BERİVAN ORUÇOĞLU / BRÜKSEL
Avrupa anayasası ve bütçe gündemiyle Brüksel'de biraraya gelen AB liderlerinin iki gün sürecek zirvesi derin görüş ayrılıkları ile başladı. Referandum yenilgisinin ardından çıkış yolu arayan Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac faturayı Türkiye'ye kesti. AB'nin geleceğini sorgulayan Chirac liderlere "genişlemiş bir birlik etkin şekilde çalışamazken genişlemeye devam edebilir miyiz?" sorusunu yöneltti. Chirac verilen sözlere sadık kalınırken AB'nin uyum sorununun gözönünde bulundurulmasını istedi. Zirvenin açılışında konuşan Chirac, AB liderlerini 25 üyeli birliğin geleceğini görüşmek üzere olağanüstü toplanmaya çağırdı. Ancak dönem başkanı Lüksemburg zirvenin hemen öncesinde yaptığı açıklamada olağanüstü zirve önerisine sıcak yaklaşmadıklarını açıklamıştı.

Onay süreci askıya alındı

Avrupa anayasasının geleceğinin masaya yatırıldığı zirvenin ilk gününde onay sürecinin askıya alınması önerildi. Edinilen bilgilere göre önceki gün Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso'nun daha fazla ülkenin AB Anayasası'nı reddetmemesi için anayasanın onay sürecine ara verilmesi önerisi bazı üye ülkelerden destek buldu. Avrupa Birliği Dönem Başkanı Lüksemburg'un Başbakanı Jan Claude Juncker, Anayasa onay süreci ile ilgili ülkelere düşünme süresi tanınmasını önerdi. Öneri karşısında üye ülkeler ikiye bölünürken, anayasa konusunun 2006 yılında tekrar görüşülmesi fikri ağır bastı. Kaynaklar bazı üyelerin sürecin askıya alınmasına sıcak yaklaştığını kaydederken diğerlerinin onay sürecine devam etmemenin daha olumsuz etkiler yaratacağı görüşünde olduklarını belirttiler. Zirvede, Hollanda Başbakanı Jan Peter Balkanende onay sürecinin durdurulmasıyla ilgili acele karar verilmemesini isterken, Danimarka Başbakanı Anders Fogh Rasmussen ortak bir karar alınmasının önemine dikkat çekti.

Rasmussen AB'nin gerçeklerle yüzleşmesi gerektiğini belirterek, liderlerin alınan kararları halka iyi anlatması gerektiğini kaydetti. İngiltere Başbakanı Tony Blair ise Fransa ve Hollanda'da yaşanan referandum yenilgisinden duyduğu üzüntüyü belirttikten sonra başarısızlıktan hükümetlerin sorumlu olmadığını ifade etti.

Zirve sonuç bildirisinde genişleme paragrafının düşük profilli tutulması bekleniyor. Bildiride 16-17 Aralık 2004 Zirvesi'nde alınan kararlara genel bir atıfta bulunulması öngörülüyor. Gözlemciler Fransa'nın Türkiye konusunda süpriz bir çıkış yapabileceğini öne sürerken, diplomatik kaynaklar bildiride radikal bir değişiklik beklenmemesi gerektiğini söylüyorlar.

TÜRKİYE'YE VERDİĞİMİZ SÖZÜN ARKASINDAYIZ

Türkiye ile ilgili olumsuz tartışmaların yaşanmasına karşın zirve sonuç bildirisinde genişlemeyle ilgili paragrafların düşük profilli tutulması memnuniyetle karşılandı. Referandum hezimetinin faturasını Türkiye'ye kesmeye çalışan Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'a ise yanıt Avrupa Komisyonu Başkanı Barraso'dan geldi. Barraso verilen sözlerin arkasında durulması gerektiğini belirterek komisyonun, genişlemenin rafa kaldırılmasından yana olmadığını kaydetti. Komisyon Başkanı, "Komisyon olarak Türkiye'ye verilen sözlerin arkasındayız, yeni bir önerimiz olmayacak" dedi. Almanya Başbakanı Gerhard Schröder ise, federal mecliste yaptığı hükümet açıklamasında, bir kez daha Türkiye'nin AB üyeliğini savundu. Schröder, mecliste yaptığı konuşmada, "Türkiye'ye 40 yıldan bu yana, şartları yerine getirdiği ve Kıbrıs konusuyla ilgili sorunları aştığı takdirde AB'ye üye olabileceği söylendi. Türkiye gibi radikal dinci olmayan bir ülke ile Batılı aydınlanmanın bir araya gelmesi çok önemli'' diye konuştu.