Dünyanın en değerli firması olmasının yanısıra, teknoloji dünyasında
ine sahip olmayı başaran ilk ve tek şirketi unvanına da sahip olan Apple'ın piyasa değeri, son mali raporunu yayımladığı 20 Temmuz tarihinden bugüne kadar geçen iki haftalık süre içerisinde tam 100 milyar dolar geriledi.
NASDAQ Endeksi'ne göre 20 Temmuz'da 132 dolardan işlem gören Apple hisseleri an itibarı ile
gerilerken, bunun toplam piyasa değerine yansıması ise 753 milyar dolardan 653 milyar dolara düşüş olarak vuku buldu. Yani diğer bir deyişle her gün 8 milyar doları aşkın bir kayıp yaşandı.
Apple'ın bu düşüşünün en önemli sonucu ise Bank of America'nın, Apple tavsiye notunu '
' seviyesine çekişi oldu.
Bunun anlamı şu:
Çünkü 2008 yılında Merrill Lynch'in alımını gerçekleştirdikten sonra dünyanın en büyük yatırım bankalarından birisi haline gelen ve son verilere göre toplam varlıklar açısından ABD'nin en büyük ikinci, toplam gelir açısından ise beşinci şirketi olan Bank of America'nın yatırımcı tavsiyeleri piyasanın şekillenmesinde son derece önemli bir rol oynuyor. Yani firmalar bu tavsiyeler doğrultusunda ya değer yitiriyor ya da değerlerine değer katıyor.
Bank of America'nın Apple'ın notunu kırmasına sebep olan temel sebepler (ki bunlar yatırımlar üzerinde oluşabilecek kısa dönemli baskılar olarak gösteriliyor)
:
Gördüğümüz gibi sebeplerin pek çoğu aslında
uzantısı olarak kabul edilebilir. Yani iPhone satışlarının azalması. Ama bu Apple'ın her sene yaşadığı rutin gelişme olduğundan çok da büyük önem arz etmiyor. Şöyle ki Apple her yeni iPhone çıkışının ertesinde değeri zirve yapan, bir sonraki çeyrekte de büyümesini sürdüren, takip eden çeyreklerde ise değeri kademeli olarak azalan bir firma.
iPhone X, 4. çeyreğin başında (Ekim) çıkıyorsa ve o esnada Apple'ın pazar değeri Y ise çeyrek sonunda Y+5 olur, bir sonraki çeyrekte bu değer Y+8'e yükselir. 3. çeyreğe gelindiğinde (yani Nisan ayı ile birlikte) Y+7'ye düşer, bir sonraki iPhone'un gelmesine bir çeyrek kala ise Y+5'e geriler. Velhasıl bir sonraki iPhone çıktığında Y+10'a yükselir.
Yani gördüğümüz üzere kümülatif olarak baktığımızda Apple 3. ve 4. çeyreklerde sadece kardan zarar ediyor ve yeni modelin çıkışıyla da bu zararını kapatıp eskisinden daha yüksek karlılığa erişmeyi başarıyor. Üstelik Apple'ın satış grafiği, iPhone 2'den bu yana daima böyle oldu.
Bizim gördüğümüz kadarıyla yukarıdaki maddeler içerisinde asıl büyük tehlike
. Şöyle ki Çin'in Apple, Samsung gibi ana akım üreticiler üzerinde yarattığı baskı mevcut konjonktürden baktığımızda bırakın azalmayı giderek yükselecek. Ki bundan kurtuluş da mümkün görülmüyor. Apple'ın bu baskıyı Samsung'a kıyasla çok daha az hissetmesinin ise iki tane sebebi var:
Bunlardan birisi Apple'ın ürün çeşitlendirme stratejisi. Yani her yıl sadece iki yeni iPhone modelini (iPhoneC'yi de sayarsak üç) satışa sunması. Diğer sebep ise Android ortağı Samsung'un aksine, sadece kendisine ait olan münferit bir ekosisteme dahil oluşu.
Apple için tehlike yaratabileceği konusunda hemfikir olduğumuz bir diğer madde ise
. Şöyle ki şimdiye kadar pek çok analizimizde dile getirdiğimiz gibi tabletfonların giderek anaakım hale gelmesi ve özellikle de iPhone 6 Plus'ın çıkışıyla birlikte Apple kaçınılmaz olarak kendi ayağına kurşun sıkmış oldu. Ama diğer yandan iPad satışlarındaki gerilemesini iPhone 6 Plus yeniliği ile kapatıp dahası üzerine de çıktığı için yine nihai aşamada bu hamle Apple'a zarar değil kar olarak döndü. Hatta bu sayede nakit rezervini 200 milyarın üzerine çıkarmayı başardı. Şimdi de
ile birlikte hedefi son kullanıcıdan kurumsal pazara evrilmek ki eğer bunu başarırlarsa kendilerine oldukça önemli bir gelir kapısı daha açacakları kesin.
baktığımızda bunu da (dolarda ciddi bir düşme yahut yükselme yaşanmadığı sürece) doğrudan 1. maddenin uzantısı olarak kabul edebiliriz. Haliyle dönemsel bir düşüş olduğundan önümüzdeki çeyrekle birlikte yükselişe geçecektir. Haliyle çok ka'le alınacak bir kriter değil. Keza
de çok önemli değil kanımızca. Çünkü (her ne kadar Apple, model bazlı bir satış adeti raporlaması yapmadığından ara modellerinin satış adetlerini ne olarak bilemesek de) iPhone satışlarının ve karlılığının istikrarlı biçimde yükselmesinden hareketle 6S'in büyük yenilik sunmayacak oluşu kullanıcılar için çok da büyük bir handikap olarak görülmüyor.
baktığımızda ise biraz daha teknik bir durumla karşı karşıya kalıyoruz. Şöyle ki üstteki tüm maddelerin sonucu olarak değerlendirmemiz gereken bir kriter bu. Dilimiz döndüğünce açıklayalım:
Apple, bu yılın Nisan ayında yaptığı
dahilinde Sermaye Dönüşü Programını 200 milyar dolara yükselttiğini duyurdu. Sermaye Dönüşü demek, bir firmanın herhangi bir yatırım yahut işletme kolundaki vergiye tabi net gelirinin öngörülen büyüme oranını geçmesi halinde, ödemelerin iş ortakları, yatırımcılar vb. gibi sermaye sahiplerine iade edilmesi anlamına geliyor. Yani başlangıç yatırımının toplam yatırımın temeline etki eden bir kısmının ya da tamamının iadesi olarak tanımlayabiliriz.
Burada önemli nokta şu: Bizim çıkaracağımız x ürününe yapacağımız toplam yatırımın meyvelerini ne kadar süre içerisinde vereceği. Yani ürünümüz bizi ne kadar kısa zamanda başabaş noktasına eriştirebiliyorsa o kadar iyi bir yatırım demektir. İşte Sermaye Dönüşü Programı dahilinde de tapi olduğumuz (başa baş noktası) noktanın ötesindeki gelirimizi yatırımcılarımıza iade ediyoruz. Haliyle bu tutar ne kadar yüksek olursa kazancımız da o kadar iyi demektir. Hülasa ana konumuzla bağlayacak olursak, analizcilere göre Apple'ın iade edeceği tutarın öngörülenden düşük olacağı tahmin ediliyor ki bunun sebebi de satışlarda yaşanan görece düşüş.
Yukarıdaki tüm sebepleri rasyonel bir zemine oturtulabilsek de en nihayetinde burada temel almamız gereken unsur Apple'ın son kullanıcılara yönelik ürün satışı gerçekleştiren ve daha da önemlisi dönemsel patlamalar yaşayan (örneğin her yeni iPhone çıkışında olduğu gibi) bir firma -hatta bu firmaların lideri- oluşu.
Yani diğer bir deyişle Apple insanlara bir fikir yahut hızlı tüketim malzemesi vb. gibi muğlak parametrelere sahip ürünler değil faydasını doğrudan gösteren ve dahası prestij anlamına gelen bir ürün satıyor. Haliyle Apple gibi firmalar için bu tür not kırmaların hayati öneme sahip olduğunu söylememiz de yerinde olmaz. Kaldı ki bu devasa düşüşe ağmen Apple'ın halen dünyanın -açık ara- en yüksek piyasa değerine ve nakit rezerve sahip şirketi olduğunu da unutmamamız gerek.
