Elma dersem çık

Damarlarında despotizmin hırçın tutkusunu taşıyan toplumların demokrasi tecrübeleri oldukça komik ve hazin manzaralarla bezeniyor. İnsana saygıyı bir türlü hazmedememiş olan devlet gelenekleri, çok partili seçim tantanalarına rağmen rejimlerini despotizmin o dayanılmaz ihtirası üzerine kuruyorlar. Demokrasi dekorunun ardında yaşattıkları halka karşı sorumsuzca sırıtan iktidarlarını ancak bu şekilde ayakta tutabiliyorlar. Lakin despotizmin o karanlık ve uğursuz yüzü, arada sırada da olsa, en şatafatlı demokrasi şovlarının tam orta noktasında apansız görünüveriyor. Trajikomik bir perde sahne alıyor o dakika. Çelişkilerle dolu haliyle komik; rejimin gerçek yüzüne isyan edemeyerek rejimin en saf destekleyicisi olan halkın iflah olmaz serencamını yansıtması bakımından da trajik.

Terörist olarak yaftaladığı Çeçen halkının kanı üzerinde yükselen ve "demokratik" bir seçimle cumhurbaşkanlığına seçilen Putin'in 'Rusya'sı, şimdilerde yenilikçi demokrasi teranesi ardında gizlenen ve yüzyılların despotizminin izlerini taşıyan bir rejim olarak kendini nasıl da ifşa etti, şu batan denizaltı vakıasıyla. Ölen denizcilerin aileleriyle yüzleşmek, ancak kendini seçenlere karşı bir sorumluluk hissi taşıyanların göze alabilecekleri örnek bir davranış. Yine de "gerekli tedbirler" alındıktan sonra bu soylu davranışı organize etmeye yeltenmek, sahte maskelerle idare edenler için mükemmel bir şov imkanı olabiliyormuş pekala. Bir TV kamerasının objektifine yakalanan serseri bir şırınga olmasa, Rus hükümeti düzenlediği bu şovla oldukça alkış alabilirdi nitekim. Bağrı yanık bir annenin öfkesi, onu büyük bir vakarla dinler gibi yapan devlet büyükleri ve devletin milleti dinlemeye hazır olduğu görüntüsünü tepetaklak yıkan o beceriksiz şırınga bozuverdi bu sahte gösteriyi.

16 Ağustos gecesi geçen yılki depremin anısına düzenlenen toplantılarda yaşananlar, ne yazık ki Türkiye'de de devlet ricalinin halkı dinlemeye hazır olmadığını göstermiş oldu. Ortada elinde şırıngasıyla acılarla yanan insanların öfkesini dindirecek "sağlık görevlileri" yoksa da, başta afet bölgesi valisi ve "ilgili" Bakanlar olmak üzere devlet erkanının suratlarında, dertlerini ifade etmek için yarışan depremzedelerin tüm umutlarını "diyazem" gibi bir anda söndüren soğuk ve anlayışsız bir hava esiyordu. Bu despotça yönetim anlayışı, dini inançlarını yaşamak, cezaevlerindeki yakınlarını sahiplenmek ve bu ülkede demokrasinin hakim olduğunu sanıp fikirlerini ifade etmek isteyenlerin kafasına da az balyoz indirmedi mi nitekim?

Despot yönetimlerin ilginç bir özelliği var: Bunlar, bir taraftan ekonomiden düşünce dünyasına, siyasetten sivil girişimlere kadar toplumsal hayatın tüm noktalarını denetlemeye kalkarlarken, diğer taraftan da idari sorumsuzluk ve dokunulmazlık idealini perçinlemek için tüm güçlerini seferber ederler. Hem tüm ülkeyi kayıtsız şartsız yönetmeye kalkacaklar, hem de milletine karşı sorumlu olmayacaktır.

Bugün Türkiye'de "yaptımsa yaptım" anlayışı ve devlet kademelerinde görevli sivil ve askeri bürokrasinin denetlenemeyen ve yargılanamayan otoritesi hakimse, bu maalesef tüm demokrasi aldatmacalarına rağmen despotizmle yönetiliyor olduğumuzu göstermez mi? Haliyle demokratik kurumlarımızın başında gelen Millet Meclisi'nin açılış gününde halkın seçtiği bir milletvekilinin, devleti yönetmeye namzet bir parti tarafından dışarı atılması, çok da şaşırtmıyor insanı.

Bugün Rusya'da olduğu gibi Türkiye'de de demokrasi süsünün arkasına sığınmış olduğu halde kamufle olamayan gizli bir despotizm hakim. Saklambaç oynuyoruz toplum olarak. Elma dersem çık, ey despotizm...