ECO, ya da oyun

ECO (Economic Cooperation Organisation), bölge ülkeleri arasında ekonomik alandaki işbirliğini geliştirmeyi hedefleyen bir örgüt. Kurucu üyeleri Türkiye, İran ve Pakistan'dı; sonradan Türk cumhuriyetleri de örgüte katıldılar. ECO sekretaryası bu yılın zirvesinin de yapılacağı Tahran'da bulunuyor. Türkiye, 10 Haziran'daki zirvede dönem başkanlığını üstlenecek.

Her yıl belli zamanlarda toplanıp dağılan ECO zirvelerini bu yılın önemli bir gündem maddesi haline getiren iki gelişme yaşandı: İlk defa bu zirvede, rekabetten çok gerçek anlamda işbirliği zemini oluşturacak somut projeler görüşülecek; şimdiye kadar kuruluş sürecinin sıkıntılarını, ülkeler arasındaki anlamsız rekabetin sancılarını yaşayan ECO, bu zirveyle, gerçek anlamda işbirliği yoluna girecek... İkinci gelişme de, Türkiye'de geniş bir uzlaşma sonucu yeni ve 'sivil' bir cumhurbaşkanının seçilmiş olması...

Birbiriyle bağlantısız gibi görünse de, biri diğerini tamamlayan iki gelişme bu. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, ECO dönem başkanlığını üstlenmek üzere gideceği Tahran'da sadece bölgesel işbirliğini daha somut adımlarla gerçek zeminine oturtacak bir zirveye tanıklık etmeyecek, aynı zamanda, üye ülkelerin devlet başkanları ve ileri gelenleriyle de tanışma fırsatı bulacak. Bu tür tanışmaların kalıcı dostluklara dönüştüğü çok görüldü; 'yeni bir sima' olarak Cumhurbaşkanı Sezer'in bu tanışmaya, Türkiye'nin de dostlukları geliştirmeye ihtiyacı var...

Siyaset dışı bir kişinin uluslararası ilişkiler cangılına çıkarken kendini iyi hazırlamak istemesi kadar doğal bir şey olamaz; bu sebeple, Cumhurbaşkanı Sezer'in tereddüdü anlayışla karşılanabilir. Ancak, Türkiye, bu tür zirvelerin yabancısı değil; bürokratik ve siyasi birikim yeni cumhurbaşkanını başarılı kılmaya yeterlidir. Gerisi ise 'sivil' cumhurbaşkanının sempatisine kalır; Sezer'in bu alanda başarılı olacağına eminiz.

İçte ve dışta meydana gelen ve Cumhurbaşkanı Sezer'in Tahran'a gitmekteki tereddüdünü artıran gelişmeler, zirvenin önemini küçültmüyor, tersine büyütüyor. Bir an için, İran'a yönelik teröre bulaşmışlık iddialarının doğruluğunu kabul edelim; bu durumda bile, eldeki bilgi ve belgeleri evsahiplerinin yüzüne çarpmak için iyi bir fırsat bu zirve. Eğer, bir çok kişi ve çevrenin düşündüğü gibi bir 'komplo' ile karşı karşıya isek, kuşku bulutlarının dağılması için de karşılıklı görüşmelere ihtiyaç var.

Türkiye'de son on yıl içerisinde işlenmiş siyasi cinayetlerden İran'ı sorumlu tutan 'yerli itiraflar' dikiş tutmayınca, bu defa "İran= terör" denklemini uluslararası platforma taşıyan bir başka operasyon karşımıza çıktı. Amerikan CBS televizyonu, Yozgat'taki mülteci kampındaki bir İranlı'ya dayanarak, son 20 yılda işlenmiş pek çok terör eyleminin açıklığa kavuştuğunu ilân etti; Lockerbie'den Kasemlu'ya kadar bir dizi eylem İran damgası taşıyormuş...

CBS'te yayınlanan program, Amerikan gazetecilik standartlarına vurulduğunda, her bakımdan dökülüyor. Doğru olan, konunun daha ayrıntılı araştırılması, İran içi ve dışı kaynaklarla sağlamasının yapılması ve itirafçıyla daha sağlıklı bir ortamda görüşülmesiydi. Oysa, yüz yüze bile gelinemeyen bir kişinin çok dolaylı sözleri, böylesine dehşet verici bir etki için kullanılabildi. Neden acaba?

Bu sorunun cevabının da, bir kaç gün sonra yapılacak ECO Zirvesi'ni işlevsiz bırakmakla bir ilişkisi olduğunu düşünmek fazla mübalâğalı olmaz. Türk cumhurbaşkanının gitmediği bir zirveye diğer cumhuriyetler bürokrat düzeyinde katılmakla yetinecek, ECO'nun olgunlaşmış işbirliği projeleri ciddi bir darbe yiyecektir.

Cumhurbaşkanı Sezer, bunun, orta vâdede, kendisini de olumsuz etkileyeceğini bilmeli.