Özel gider indirimi uygulaması

Özel gider indirimi, daha önceden ücretlilere vergi iadesi olarak yapılan uygulamanın yıllık olarak ve sınırlı harcama kalemlerinin (gıda, sağlık, giyim, eğitim ve kira) esas alındığı bir vergi indirimi uygulamasıdır. Emeklilerden farklı olarak yapılan bu uygulamanın bazı esaslarının hatırlanmasında yarar var.

Gerçek usulde vergilendirilen ücretlerin matrahının belirlenmesi bakımından Gelir Vergisi Kanunu'nun 63. maddesinin 1. fıkrasında ücretin safi değerine, bu maddede zikredilen bir kısım indirimlerden sonra ulaşılacağı düzenlenmiş bulunmaktadır. Anılan hükmün 1. fıkrasının 5. bendinde mükellefin kendisi, eşi ve çocuklarıyla ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının bir kısmının özel gider indirimi olarak vergi matrahından indirimine imkân sağlanmaktadır. Sözkonusu hükümler doğrultusunda, özel gider indirimi uygulamasına ilişkin usul ve esaslar, 176 ve 178 sıra numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğleri ile belirlenmiş bulunmaktadır. Bu tebliğlerden hareketle, ücretlilerin özel gider indiriminden yararlanabilmeleri için, a) Ücretlerinin gerçek usulde tesbit edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir; b) Diğer ücretlilerin özel gider indiriminden faydalanmaları mümkün değildir; c) Özel gider indirimine konu harcamalarının kendilerine, eş veya çocuklarına ait harcamalar olması gerekmektedir; d) Diğer gelir unsurlarına sahip gelir vergisi mükelleflerinin ücret dışında kalan gelir unsurları için özel gider indiriminden yararlanmaları mümkün değildir.

Özel gider indirimine konu harcamaların kapsamını kısaca açıklamamız yararlı olacak, sanırım: 1-Gıda giderleri; Sigara ve alkollü içecekler hariç, her türlü yiyecek ve içecekler için yapılan harcamalardır. Evcil hayvanların gıda harcamaları vb. özel gider indirimine konu değildir. 2-Giyim giderleri, kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime ilişkin her türlü malın satın alınması ile bunların dikim, tamir, onarım-bakım gibi harcamalardır. 3-Sağlık giderleri, ücretlilerin yaptığı ilâç, sağlık malzemesi, hastane, muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez giderleri, gözlük ve lens alım gibi sağlık harcamalarıdır. Ücretlinin yaptığı bu harcamaların bir kısmının işverenlerce karşılanması halinde, ücretlinin kendisinin karşıladığı harcama tutarı özel gider indirimine konu edilecektir. 4-Eğitim giderleri, eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler ile kurs ücretleri, okullara gidiş-geliş için yapılan ödemeler, kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalardır. 5-Kira giderleri, oturulan konut için yapılan kira ödemesinin tamamı -yıllık-dır. Kiranın bir defada yahut birkaç aylık veya aylık dönemler itibariyle ödenmesinin önemi yoktur. Fakat kira ödemesinin kapsadığı dönem belgede mutlaka yer almalıdır.

Özel gider indirimine konu olabilecek harcamaların, yararlanan ücretlilerce, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alacakları belgelerle tevsik edilmesi şarttır. Bu belgeler, fatura, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, yazarkasa fişinden ibarettir. Bu belgelerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun düzenlenmiş olması gerekmekte. Gerçek kişilerden yapılan kiralamalarda, kiranın ödendiğine ilişkin banka dekontu, açıklayıcı bilgilerin yer alması şartıyla bankamatik makbuzu, mal sahibinin ödemeye ilişkin belgesiyle birlikte kira sözleşmesinin bir örneği de tevsik edici belge olarak kabul edilmektedir.

Yukarıda belirtilen harcamaların özel gider indirimine konu edilebilmeleri için, Türkiye'de yapılmış olması, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alınan belgelerle tevsiki şarttır. Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8. maddesinde yer alan istisnalardan yararlanan Kurumlara yapılan harcamalar özel gider indirimine konu olabilecektir. Ancak KVK'nun 7/25. bendinde belirtilen kurumlar vergisinden muaf kurumlara, kamu kurum ve kuruluşlarına, genel, katma ve özel bütçeli kurumlara yapılan harcamalar, özel gider indirimine konu olmayacaktır.

Özel gider indirimi uygulamasının tahakkuk ve ödemesine ilişkin konular, ayrı bir yazı ile ele alınacaktır.