Tabiatın canlanması dünyanın neresinde olursa olsun insanı heyecanlandırır. İşte bu yüzden yazın başlangıcı olarak kabul edilen Mayıs ayının altıncı günü Anadolu'da ve diğer Türk topluluklarında Hıdırellez Günü olarak kutlanır. Bazı yörelerde ise Mayıs'ın ilk Pazar günü yaşlı, genç, çocuk bütün yöre halkı mesire bölgelerine gider ve burada piknik yaparlar.

İşte 1990 yılından itiraberen resmi olarak da kutlanmaya başlanan Hıdırellez Günü kimi yörelerde oruç tutularak karşılanırken, kimi yörelerde de Hızır Aleyhisselam'ın evleri ziyaret edeceği düşüncesiyle günler öncesinden temizlik yapılır. Hemen hemen tüm yörelerde ise genç kızlar evlenmek için niyet tutar ve "gül mevsimi" olarak bilinen Mayıs ayında ilk güller bu gün toprağa dikilir.

Oruç tutularak karşılanır

Gerek Anadolu'da gerekse Anadolu dışındaki Türk topluluklarında Hıdırellez'in yaklaşması ile çeşitli hazırlıklar yapılmaktadır. Pekçok yörede evler baştan başa silinmekte, ev eşyaları, mutfak eşyaları, giyecekler temizlenmektedir. Bu çabalar Hızır (A.S)'ın eve uğramasını sağlamak için yapılmaktadır. Diğer yandan da Hıdırellez Günü kuzu veya oğlak kesilmesi, çeşitli yemeklerin hazırlanması adettendir. Bazı yörelerde ise Hıdırellez bir gün öncesinden oruç tutularak karşılanır.

Niyetler tutulur, maniler okunur

Geleneğe uygun olarak Anadolu'nun birçok bölgesinde "Hıdırlık" denilen mesire yerleri mevcuttur. Bu bölgelerde mezarlık, yatır vb. gibi çevre halkınca mukaddes kabul edilen, adak adanan veya bez, çaput bağlamak gibi geleneklerin sergilendiği yerlerde görülmektedir.

Hıdırellez'de uygulanan en önemli tören şüphesiz "niyet oyunu" dur. Genç kızların talihlerini açmak, kısmetlerini belirlemek için uygulanmaktadır. Oyun bölgelere göre niyet çekme, baht çömleği, bahtiyar, bahtıbar gibi değişik isimler almaktadır. Oyun şu şekilde gerçekleşir; bir testi ile getirilen su çömleğe konulur. Su dolu çömleğin içine herkes nişanını atar. Bu genellikle yüzük, küpe vs. işaretler yanında fesleğen, nane, mantuvar çiçeği de olabilir. Çömlek arife günü üstü bir örtü ile örtülerek bir gül ağacının dibine bırakılır. Küpün üzerine bir kilit konulur ve usulen kilitlenir. Ertesi günü tekrar biraraya gelen kızlar gül ağacının dibinden çömleği alırlar. Kilit açılır ve bir kişi, niyetleri çekmeye başlar. Bu arada maniler okunur. Her mani işareti çıkanın bahtına kabul edilir. Oyun işaretler bitinceye kadar devam eder. Oyunda söylenen manilere ümit, neşe, metanet, aşk, sevgi, şefkat, iyilik, kardeşlik, gurbet, vatan sevgisi gibi temalar görülür.

Bu manilerden birkaç örnek:

Hey bahtiyar, bahtiyar/ Bahtiyarın vakti var. / Bir güzelin bir çirkine / Sarılmaya vakti var.

Mortufal başı mısın?/ Cevahir taşı mısın? / Gel bir mani söyleyim /Cebinde taşır mısın?

Maya kullanılmadan yoğurt çalınır

Hıdırellez Günü'ne dair yaygın inançlardan biri de yoğurt çalma geleneğidir. Hıdırellez Günü maya kullanmadan yoğurt çalınır. Yoğurdun tutması halinde eve Hızır (AS)'ın uğradığına inanılır.

Bazı bölgelerde ise mesire yerlerinde yapılan pikniğin ardından o bölgedeki çeşitli türbeler ziyaret edilir ve buralarda dua edilir. İşte Konya'daki Tavusbaba ve Kızlar Kaya'sı bilhassa Hıdırellez günü Meram'a gelen kişiler tarafından ziyaret edilir. Mesire yerine uzak olmasına rağmen, yürünerek gidilen kayalara çaput ve ip bağlanır dilek tutulur. Tavusbaba'ya çıkanlar ise, türbe önündeki güller dibine, para, dilek yazısı gömer, ev, beşik şekilleri yaparlar. Bu işlemler bazılarınca bir gün evvel yapılır.

Karadeniz bölgesinde de Hıdırellez Günü her yörede görülen niyet tutma, gül ağacı dibine yüzük gömme, manilerle yüzüğün çıkarılması yanında, sabah toprağa biraz fasulye ya da mısır atılır. "Hıdırellez dede eğri mi, büğrü mü, kurtların kuşların hepsinin ağzına atıyorum" denir. Böyle yapınca doğacak çocukların ya da hayvanların kusursuz olacağına inanılır.