Türklerin merak etmemesinden yakınıyorsunuz. İnsanlar neden merak etmez?

Türkiye'de biyografi merakı yok. Bilinmeze karşı merakı yok bizim insanımızın. Ama, kainatın, doğanın, Tanrı'nın keşfi için lazımdır bu. Bütün canlılarda üç tane güdü vardır. Uyumak, karın doyurmak ve üremek. Bu üç tane güdü eğer güvence altında değilse bir insan normalden az çalışır. Çöp tenekesini karıştıran bir adama kalkıp da Oscar Wilde'dan ya da Edgar Allen Poe'dan bahsedersen zaten dinlemez. Gelişme, politikacıların sözüyle olmaz. Politikacılar ikinci sınıf adamlardır. Kavramlar da oturmuyor yerine, çünkü Türkçe 400 kelimeyle konuşuluyor da ondan. Avam kamarası kaç kelimeyle konuşuyor? Shakespeare kaç kelimeyle yazmış, Victor Hugo kaç kelimeyle, Fuzuli kaç kelimeyle? Bunlar merak işte. Merak edeceksin...

Hep yokluğundan şikayet ettiğiniz saydam olmamak bu ülkeye neye mal oldu?

Neye mal olmadı ki! Bir kere, evrenin varmış olduğu ölçülerle el sıkışmamız engellendi. Mesela, dünya savaşında iki milyon insan öldü. Türkiye'de, niye öldüğünü kimse merak etti mi? Kahramanlık falan da değildi bu.

Bu ülke insanlarının bir mesleği olamadı. Mesela, yöneticilik meslek değildir. Yani bir vali kalkıp gitse İsviçre'de, Viyana'da "Ben valiyim, sizde boş valilik var mı?" diye iş bulabilir mi? Ama bir marangoz, bir doktor, bir teknisyen.. evrensel bir donanıma sahip olduğu, meslek sahibi olduğu için bu şansı var. Türkiye'de kaç kişi meslek sahibi, 100 bin kişi. 68 milyon kişi burası...

Peki, yazarlık bir meslek mi?

Hayır. Sadece para kazanmakla meslek sahibi olunmaz. Mektepten geçtiğin zaman yazar olamazsın. Yüz senede bir tane yazar yetişir onun da yazar olup olmadığı öldükten 200 sene sonra anlaşılır. Öyle önüne gelen, "ben yazarım" diyemez; kendini teselli eder ancak. Benim içim de böyledir. Bilemezsin bunu. Yazar yaptığı çalışmanın zamana dayanmasını ister. Bunu yapıp yapmadığını da bilemez. Öldükten 200 sene sonra anlaşılacak meslek mi olur?! Örneğin Moliere, aradan geçmiş 300 sene ama, yazı da yazmış zamanında.

Çökmüş bir imparatorluğun büyük siyasi tecrübesine rağmen, kurduğumuz Cumhuriyet'in eğitim, siyaset, ekonomi, sosyal hayat vs. gibi bütün ünitelerinde inanılmaz hatalar yaptık. Neden, herşeyi yanlış kurguladık?

İmparatorluğun tarihini bilmediğimiz için. Buranın tarihi yazılmamış, Türkler tarih yazmamış ki... Yönetilenlerin de bir mesleği olmadığı için hepsi kul olmuş. Kulluk da İmparatorluktan bugüne değişmemiş. 36 padişah geçti, bunun 14'ü devrildi. Bunları neden daha üstün göreyim kendimden? Soru budur. Sen de doğdun, o da doğdu. Bugün artık evrensel ölçekte konuşmalıyız. Buradaki konuşmamız mesela Guardian gazetesi için, New York Times için de bir anlam, ifade taşımıyorsa, o zaman benim konuşmam Uganda'daki bir kabilenin büyücüsü gibi olur. İnsanlığın en büyük düşman yoksulluktur. Ve yeryüzünün beş milyar yoksulu vardır. Diğer düşmanlıklar bunu perdeleme amaçlıdır. Dünya Bankası istatistiklerine göre yeryüzünde yılda 900 milyar dolarlık silah alınıyor. Bunun 500 milyar dolarını silah üretemeyen ülkeler alıyor. Parayı buraya verirsen sen kendi halkının refahını artırabilir misin? Demek ki bu bağımsızlık savaşları silah piyasalarını genişletmeye yaramıştır. İşte fikir özgürlüğü dediğiniz zaman bunların hepsinin 'net'e gelmesi lazımdır. Oysa politikacılar hep koşullandırırlar...

Şu politikacıların yakasını bırakın artık. Siz de zamanında politikacıydınız...

Ben politikacılık yapmadım, sadece rahat yazı yazabilmek için Meclis'e girdim ama o zaman da dokunulmazlığımı kaldırdılar. Benim siyasete ihtiyacım yok. Diyelim, Edison elektriği geri aldı, Graham Bell telefonu, Marconi de kısa dalgayı. Wright kardeşler de uçağı geri aldı. Alexander Fleming de penisilini geri alınca ortaçağda kalırsın bir anda. Bu altı kişinin getirdiği artıları geri çekersen ortaçağda kalırsın. Peki, Churchill'in, Napolyon'un veyahut Rooswelt'in getirdiği neyi çekersen ortaçağda kalırsın? Hiçbirşeyi... İşte siyasetçiyle bilim adamlarının ve sanatçıların farkı. Sonra bizim gibi gelişmemiş ülkelerin de siyasetten başka rantı yoktur!..

Bu bir piramid olmasa, yani tabanda halk bir üstündeki yolsuzluğu görmezden gelmese sistem yolsuzluk üretebilir mi?

O da zaten "devlet bana da versin, padişah efendimiz ihsan buyursun" diyor. "Devlet-millet elele" diye bir söz dolaşıyor mu bu ülkede? Peki parlamentoda niye hala "Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir" yazıyor? Bu devlet nereden çıktı? Fransız ihtilalinden sonra çıktı. 14. Lui "devlet benim" demişti, doğru. Çünkü o egemendi. Alman Cumhurbaşkanı'na "devletini sever misin" dediler. Adam, "Ben karımı severim. Dokunamadığım şeyi sevmem" dedi.

Türkiye, tarihinin herhangi bir döneminde iyi idare edildi mi?

Türkiye hiçbir döneminde adam başına düşen milli gelir açısından yeryüzünün önde gelen bir ülkesi oldu mu?.. Böyle kıyaslanır bu. Bu kıyaslama hiç yapılmadı ki... Bilim ile politika arasındaki farkı açığa çıkarmak lazım. Ben kendini büyük gösteren siyasetçileri hizaya getiriyorum. Her 10 dakikada bir çocuk öldüğünü ve Türkiye'nin çocuk ölümlerinde dünya birincisi olduğunu kim biliyor? Türkiye'nin tek evrensel müessesesi yok. Ne parlamentosu, ne hukuku, ne üniversitesi evrensel. Dünyadan kopup çağı yakalamak mümkün değil.

Siz de zaten, "bu gidişe dünya müsaade etmez" diyorsunuz...

Bugün ne kullanıyorsan dünyadan almışsın. Elektrik, penisilin, bilgisayar... Bunları dünyaya bir artı değer olarak sunan sen değilsin ki... Bunlardan yararlanmaya çalışıyorsun. "Türk'e Türk propagandası yaparak" bunu değiştiremezsin!

Türkler bu propagandadan hoşnut mu?

Hoşnut herhalde. Çünkü, eziklik duygusunu böylelikle telafi ediyorsun. Ondan sonra, adam "Türk olarak doğarsam piyano dersi almadan piyano başına hemen geçer çalarım" diye inanıyor. Bizde sünnetçi de beyin cerrahlığı yapar.. olmaz öyle şey!..

Sizin bu analizlerinizden sonra "enseyi karartmamak" mümkün mü?

"Enseyi karartmamak" lafını babaannem kullanırdı, bir Rumeli deyimidir. Devamında "sal suya" denir. Niye sadece 25 yıl içinden bakıyorsunuz da 2000 yıl içinden veyahut 100 sene içinden bakmıyorsunuz olaylara? Soru çok... Türkiye'de ne kadar kitap basılıyor, Avrupa'da ne kadar? Sen bunları kıyasla bir. Yüzde 1400, Türkiye'de en üst kesim ile en alt kesim arasındaki ulusal gelir dağılımı adaletsizliği... Özeleştiri yapamıyor Türkler. Hep şanlı tarih falan. Öyle bakılmaz tarihe. Bizim tarihimiz insanlık tarihinin bir parçasıdır. Osmanlı'da Zitvatorog'tan Lozan'a kadar imzaladığımız tek bir zafer anlaşması var mı? Yok. Hani herkesi yeniyorduk? Yine de ben sana söyleyeyim: 21. yüzyılı ıskalatmazlar Türkiye'ye.

Birçok analiziniz, Türk düşünce hayatında değişim etkisi yarattı. Eksen oluşturdu...

Yazı adamlarının işi hipnozlardan arıtmaya dönüktür. Pek azı yapar; çünkü yazı adamı kolay yetişmez. Ama herkes de buna meyleder... Alfabeyi bilirsen, bir kağıt ve bir kalem de varsa bütün araçlarını topladın bu işin..!

Hiç umutsuzluk oldu mu hayatınızda?

Olmaz. Çünkü ben siyasetçi değilim. İdealim yazıya layık olabilmek. Usandım diye laf olmaz. İşini araç olarak kullananlar usanır ancak. İnsanlar ikiye ayrılır: Mezarlıklara girenler, dünya ansiklopedilerine girenler. Mezarlıklara girenler de ikiye ayrılır: Zengin olanlar, zengin olmaya çalışanlar.