1996 yılının Ocak ayına girilmek üzere iken 1995 yılının son ayının son günlerinde, tam 93 yaşında vefat eden Orhan Şâik Gökyay, güçlü bir şair, güçlü bir edebiyatçı, güçlü bir münekkit (eleştirmeci) ve dinamik ruhlu bir entellektüeldir.. Orta öğretim ders kitaplarında yeralan meşhur Bu Vatan Kimin? şiirini ve Konservatuvar Marşı'nı yazmıştır.. Diğer şiirleri de bu şiirler gibi kuvvetli parçalardır..

16 Temmuz 1902'de İnebolu'da doğan Gökyay'ın babası, Filibe'nin Çırpan ilçesinin Uysal köyü ahâlisinden edebiyat öğretmeni Mehmed Cevdet Efendi'dir.. 1922'de Ankara Darülmuallimîn'ini bitiren Gökyay, 4 sene ilkokul öğretmenliği yaptıktan sonra Yüksek Öğretmen Okulu'na girmiş, 1930'da mezun olarak Kastamonu, Malatya, Edirne, Ankara, Bursa, Eskişehir liselerinde edebiyat öğretmenliği yapmış, 1939'da Ankara Musikî Muallim Mektebi'ne yani daha sonraki adı ile Devlet Konservatuvarı'na müdür tâyin edilmiştir.. 31 Mayıs 1944'te, (Sabahattin Ali-Nihal Atsız dâvası) için Ankara'ya gelen, okul arkadaşı Nihal Atsız'ı evinde misafir ettiği için, tevkif edilinceye kadar, Konservatuvar'ı mükemmelen idare etmiştir..

1944 Olayları sebebiyle tutuklanan diğer arkadaşlarıyla beraber beraat eden Gökyay, evvelâ Galatasaray Lisesi'ne daha sonra 1951'de Londra öğrenci müfettişliği ve Kültür Ataşeliği'ne atanmış, 1959'da Londra Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyâtı Öğretim Üyesi olmuş, 1962'de tekrar Eğitim Enstitüsü'ne dönmüş, 1967'de emekli olmuştur..

Şâir; lirik, epik, ince duygulu, keskin mânâlı şiirler yazmıştır.. Vatan sevgisi, millî duygu ve idealler, san'atının hâkim temasını teşkil etmiştir.. Şiirleri, bir kitapta toplanmamıştır.. Çağrı, Ülkü, Türk Dili, Çığır, Adsız Mecmua, Orhun, Kopuz, Yücel, Yarın dergilerinde yayınlanmıştır..

Gökyay, Arapça, Farsça, Almanca, İngilizce dillerini bilmekten ve güçlü edebiyatçılıktan gelen bir selâhiyetle, edebiyat ve dil vadilerinde yayınlanan eserlerdeki yanlışları ve hatâları bulmakta ve eleştirmekte eşsiz bir ustalık göstermiştir.. Hattâ biraz da acımasız davrandığı söylenebilir.. Fakültelerdeki doçent ve profesörlerin zaman zaman, onun kaleminden çekindiğine dâir söylentiler çıkmıştır..

Eğitim Enstitüsü'nde Nihad Sami Banarlı ile berâber çalıştığı devreler olmuştur.. İkisi de karizma sahibi ve güçlü birer edebiyatçı olan Banarlı ve Gökyay, iyi geçinememişler, zannederim bu âlemden birbirine dargın olarak ayrılmışlardır. Birisi Resimli Türk Edebiyatı isimli abidevî bir eserin müellifi, diğeri gerçek bir bilgin ve üslupçu.. (Burada şu hususu da kaydedelim ki, Orhan Şâik Gökyay, çok yeni kelimeleri kullandığı yazılarında uslûbundaki cazibe ve kuvveti koruyamamıştır..)

Çok seyrek görüştüğüm Orhan Şâik Bey'den bu hususta herhangi bir söz işitmediysem de rahmetli Nihad Sami Bey'den sert ve acı şikâyetler dinlediğim olmuştur.. Bir sâhanın kaliteli elemanları arasında ihtilâf ve dargınlık çıkması, bir hayat kanunu mudur, diye düşündüğüm zamanlarda aklıma tarih branşının iki seçkin şahsiyeti İbrahim Kafesoğlu ile Osman Turan'ın dargınlığı gelir ve acı ile gülümserim.. Nihad Sami Banarlı ile Mehmed Kaplan arasındaki rekaabetin ise, Çağdaş Türk Yazarları Komisyonu başkanlığında Nihad Bey'in bulunmasından doğduğu ve komisyon toplantılarında harâretli münâkaşaların cereyan etmesine münhasır kaldığını hatırlıyorum.. Abdülkadir Karahan ile Ali Nihad Tarlan arasındaki geçimsizliğin de, Karahan'ın Ali Nihad Tarlan'ın talebesi ve asistanı olduğu halde hocalık saygısını ve minnetini unutmasından kaynaklandığı hakkında söylentiler dolaşmıştır.. Tarlan'a ait sebeblerin de bu ihtilâfta rol oynadığını kaydeden öğretim üyeleri de eksik olmamıştır. Hepsi de Hakk'ın rahmetine kavuşmuş bu değerli insanlar arasında vukûa gelen ihtilâf ve kırgınlıkların ilim ve fikir yarışmasından doğduğunu, beşer ahvâl ve yaratılışı muktezasından bulunduğunu bilerek, hepsine Yüce Allah'tan rahmetler dileyelim!..

Başka bir yazıda, Orhan Şâik Gökyay'ın edebî tenkitlerini toplayan (Destursuz Bağa Girenler: Dergâh Yayınevi) isimli meşhur eseriyle diğer eserlerinden bahsedeceğim..

Türkçe'nin yılmaz savunucusu anılıyor

İstanbul Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, doğumunun 100. yılında Orhan Şaik Gökyay'ı yeniden edebiyat dünyamızın gündemine taşıyor. Bilim bahanesiyle Türk diline yapılan her türlü haksızlığın karşısında durmuş devlet sanatçısı Gökyay, bugün saat 13:30'da Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde düzenlenecek özel etkinlikle anılacak. Dede Korkut Hikayeleri üzerinde yaptığı sadeleştirme çalışmaları ile de bilinen Gökyay, kendi yolundan giden öğrencileri ile birlikte özellikle Türk dili konusunda eşsiz eserlerin ortaya çıkarılmasına öncülük etmişti. Yaşadığı yoğun duygu dünyasını şiirleri ile dile getiren, böylelikle hem edebiyat hem de şiir sahasında kaleme aldığı eserleri ile bir döneme damgasını vuran Orhan Şaik Gökyay'la ilgili açık oturuma Günay Kut, Sabri Koz, İsmail Kara ve Hayati Develi katılacak. Tel: (0212) 317 77 18-19