2003, beyaz perdede son yılların en sıkı üçlemelerine veda ettiğimiz yıl oldu. 1999'da gösterime girdiğinde kafaları allak bullak eden Matrix'in ardından Reloaded 16 Mayıs'ta, Revolutions 5 Kasım'da Türkiyeli sinemaseverle buluşarak üçlemeyi tamamladı. İzleyiciyi Orta Dünya'nın büyük savaşlarının ortasına çeken Yüzüklerin Efendisi serisinin son bölümü olan Kralın Dönüşü ise 19 Aralık'ta vizyona girdi ve böylece bu önemli üçleme de tamamlandı. Yine 1999'da vizyona girdiğinde tüm zamanların en komik gençlik furyası diye tanıtılan 'Amerikan Pastası'da Düğün'le hayranlarına veda etti.

2003, bunların dışında Türk sinemasının adımlarını hızlandırdığı bir yıl olarak akıllarda kaldı. Nuri Bige Ceylan'ın dünyanın birçok festivaline katılan başyapıtı Uzak'ın 59.Uluslararası Cannes Film Festivali'nde aldığı Jüri Özel Ödülü ve iki oyuncusunun En İyi Erkek oyuncular seçilmesi kayıtlara geçen tarihi başarılar arasında yer aldı. Derviş Zaim'in son filmi Çamur 59.Venedik Film Festivali'nde, Ömer Kavur'un vizyona yeni giren filmi Karşılaşma Kanada'da yapılan Montreal Film Festivali'nde izleyici karşısına çıktı. Altın Portakal'da, teknik sorunlardan ötürü yetiştirilemeyen üç filmin dışında on filmin yarışması ve yıl içinde ondört filmin gösterime girmesi, sinemamız açısından ümit vericiydi. 2003'te Türk sineması cephesinde yapımcılarının yüzünü güldüren yapımlar, O Şimdi Asker ve Asmalı Konak oldu. Yılmaz Erdoğan'ın bol kahkaha vaadeden filmi 'Vizyontele Tuuba'sı ise 2004'e kaldı.

Türk sineması 'umut' büyüttü

Bülent Pelit'in 'Martılar Açken'i ocak ayında, salonları Levent Kırca'nın filmi 'Şeytan Bunun Neresinde' ile paylaştı. Şubat ayı Tarık Akan'lı Zeki Ökten'in filmi 'Gülüm'ün konuşulduğu ay oldu. Zeki Alasya ve Metin Akpınar'ın başrollerini paylaştıkları Rus Gelin, Türk sinemasının Hacivat ve Karagöz'ünü bir kez daha bir araya getirdi. Yeşilçam'ın vazgeçilmez çifti Kadir İnanır ve Türkan Şoray'ı yıllar sonra buluşturan 'Gönderilmemiş Mektuplar' ise Yusuf Kurçenti imzasını taşıdı. Mustafa Altıoklar'ın adeta bir "ünlüler resmi geçidi"ni andıran filmi 'O Şimdi Asker', gösterimde uzun süre kaldı ve iyi bir gişe elde etti. Ardından başka bir ünlüler topluluğunu barındıran 'Abdulhamit Düşerken' izleyiciden pek murad alamasa da, hem yönetmeni Ziya Öztan'ın tarihi üçlemesini tamamlaması, hem de epik film kuşağımıza yeni ve güçlü bir örnek katması nedeniyle önemli bir çıkıştı. Zeki Alasya'nın ikinci filmi 'Ömerçip', Yeşilçam'ı 'ti'ye alan yapısıyla Alasya'nın ilginç bir çıkışı oldu.

Derviş Zaim'in Kıbrıs alegorisi yapan filmi 'Çamur'un ardından sinemalar büyük bir reklam kampanyası eşliğinde vizyona giren Abdullah Oğuz imzalı 'Asmalı Konak/Hayat'la tanıştı. Ancak film yapımcıların beklediği gişe rakamının çok gerisinde kaldı. Ömer Vargı'nın 'İnşaat'ı ise başarılı bir yapım olarak hâlâ vizyonda. Altın Portakal'dan ödülle dönen Ömer Kavur'un 'Karşılaşma'sı, 2003'te gösterime giren son Türk filmi oldu. 2003'te ülkemizde belgesel filmler de salonlara uğradı. Tolga Örnek imzalı 'Hititler' ve Ömer Ali Kazma'nın yönettiği 'Eski Açık Sarı Desene' gösterim şansı bulan belgesel filmler oldu.

Festivaller, ödüller

* 2003'ün sinemadaki ilk yarışmasından galip ayrılan film 'Uzak' oldu. SİYAD'ın 2002'nin En İyi Film Ödülü Ceylan'ın son yapıtına gitti. Sinema yazarları 2002 yılında sinemalarımızda gösterime giren En İyi yabancı Film olarak da Pedro Almadovar'ın 'Konuş Onunla'sını seçti.

* Uluslararası Kısa Film Festivali, 3-9 Nisan tarihleri arasında yurtdışından 90, ülkemizden 38 kısa filmi sinemaseverlerle buluşturdu.

* İKSV'nin düzenlediği 22. Uluslararası İstanbul Film Festivali 12-27 Nisan tarihleri arasında beş kıtadan onlarca yapımı sinema izleyicisi ile buluşturdu.

* TÜRSAK'ın bu yıl da peşpeşe etkinlikler düzenledi. 7. Uluslarası Çevre Filmleri Festivali 7-12 Haziran tarihlerinde gerçekleştirildi. Komedi Filmleri Festivali, ikinci kez sinemaseveri kahkahaya boğdu. Sinema-Tarih Buluşması ise 12-18 Aralık tarihleri arasında 11 ülkeden 85 filmi İstanbullu sanatseverlerle buluşturdu.

" 18-28 Aralık tarihleri arasında düzenlenen Ankara Uluslararası Film Festivali, başkentlileri dünya sinemasının usta işi filmleri ile buluşturdu.

'Gidenler'e saygıyla...

1930'lu yıllardan beri süren oyunculuk hayatına dört Oscar sığdıran ABD'li ünlü oyuncu Katharine Hepburn, haziran ayında 96 yaşında öldü. Hollywood tarihinin en ünlü yönetmenlerinden 3 Oscar sahibi 94 yaşındaki Elia Kazan ise eylül ayında Manhattan'daki evinde ölü bulundu. Sanat dünyası bir ay sonra Kuyucaklı Yusuf, Beyaz Bisiklet, Bitmeyen Sevda, Alev Gibi, Bir Günlük Aşk ve Dilan adlı filmlerde rol alan genç oyuncu Derya Arbaş'ın Los Angeles'taki ölümüyle sarsıldı. Sinema ve tiyatro oyuncusu Kerem Yılmazer'in teröre kurban gitmesi de sarsıcı bir kayıptı.

'Gurbetçi' yönetmenler

2003 yılında salonlarımız, yönetmeni ya da oyuncuları Türk olmasına karşın yapımını yabancı ülkelerin üstlendiği dört filme ve yönetmeni yabancı olan Türkiye yapımı iki filme daha gösterim şansı tanıdı. Gurbetçi yönetmenlerimizden Fatih Akın'ın 'Temmuzda' ile 'Kısa ve Acısız'ı, Ferzan Özpetek'in son filmi 'Karşı Pencere'si ve Yüksel Yavuz'un 'Küçük Şeyler'i vizyona giren yapımlar oldu. Elisabeth Rygaard'ın yönettiği 'Gönlümdeki Köşk Olmasa' ile Pakston Winters'in yönettiği 'Fırsat' ise oyuncuları ve yapımcıları arasında Türklerin de yer aldığı filmler oldu.

Cannes'a Uzak damgası

Mayıs ayı içinde gerçekleştirilen 56. Cannes Film Festivali'nde yarışan ve favori gösterilen Nuri Bilge Ceylan'ın son filmi Uzak, festivalin ikinci önemli ödülü olan Jüri Büyük Ödülü'ne uzandı. Başrol oyuncuları Muzaffer Özdemir ve Mehmet Emin Toprak da En İyi Erkek Oyuncu Ödülü'nü paylaştı. Böylece, Yılmaz Güney ve Şerif Gören'in ortak imzasını taşıyan ve 1982'de Altın Palmiye kazanan Yol'un ardından ilk kez bir Türk filmi dünyanın en saygın festivallerinden Cannes'dan ödüllerle döndü. Festivalde Altın palmiye ödülü Gus Van Sant'ın Elephant / Fil adlı filmine gitti.

Soykırım Oscar getirdi

2003 yılında verilen Oscar törenlerinde gelenek bozulmadı ve yine bir yahudi soykırımı filmi; Piyanist, törenden büyük ödülleri alarak döndü. Chicago'nun En İyi Film seçildiği gecede Piyanist'in yönetmeni Roman Polanski En İyi Yönetmen, başrol oyuncusu Adrien Brody ise En İyi Erkek Oyuncu ödülüne uzandı. Nicole Kidman'ın Saatler'deki performansıyla En İyi Kadın oyuncu ödülüne lâyık görüldüğü ödül gecesinde, En İyi Belgesel film seçilen 'Benim Cici Silahım'ın yönetmeni Michael Moore'un konuşmasında ABD Başkanı'na "Utan Bush!" diye yüklenmesi gecenin ses getiren olaylarından biri olarak kayıtlara geçti.

'Portakal'ı kimler aldı?

1 - 5 Ekim tarihleri arasında Antalya'da gerçekleştirilen, 10 filmin yarıştığı 40. Altın Portakal Film Festivali'nin galipleri Ömer Kavur'un Karşılaşma'sı ile Ziya Öztan'ın Abdülhamit Düşerken'i oldu. En İyi Film Ödülü Karşılaşma'ya, En İyi Yönetmen ödülü Ömer Kavur'a, En iyi Erkek Oyuncu Abdülhamit Düşerken'deki rolüyle Tarık Akan'a ve En İyi Kadın Oyuncu Ödülü aynı filmdeki performansıyla Meltem Cumbul'a gitti. Mustafa Altıoklar'ın gişe rekortmeni filmi O Şimdi Asker, festivalde ağır bir hayâl kırıklığı yaşadı.

Polemik: İlk film hangisi?

Türk sinemasının 89. yıl kutlamaları, kasım ayının üçüncü haftası boyunca sürdü. İlk Türk filminin Ayestefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı olup olmadığı polemik konusu oldu. Sinema tarihçisi Burçak Evren'in ortaya attığı iddialara ünlü yönetmen Halit Refiğ de katıldı.

ÖMER ÇAKKAL