FADİME ÖZKAN
"Çocuklarla oynarken paylaşamazdık Ali rolünü / Ali güneşin doduğu yerden battığı yere kadar kahraman / Ali olmaktan bir sedef her çocukta / Babam lambanın ışığında okurdu / Kaleler kuşatırdık, bir mümin ölse ağlardık / Fetihlerde bayram yapardık / İslam bir sevinçti, kaplardı içimizi." Böyle anlatıyor Sezai Karakoç, Hz Ali Cenkleri'nin çocuk belleğinde bıraktığı izi. Radyonun, televizyonun, sinemanın ve daha pek çok şeyin olmadığı yılların şanslı çocuklarıydı onlar. Gaz lambalarının titrek ışığı yüzlerinde oynaşan dedelerinin, babalarının dizleri dibine toplanarak dinlerlerdi Hz. Ali'nin Cenklerini. Duydukları her kahramanlığın zihinlerinde açtığı o geniş meydanda her biri, bir Ali olurdu.

Yüz yıllardır kuşaktan kuşağa aktarılarak capcanlı gelen bu gelenek sonra birden bire kesiliverdi. Okumayı Cin Ali'yle söken yeni nesiller, önce Ayşegül'ün maceralarını takip ettiler, sonra Güliver'le, Pinokyo'yla, Pamuk Prenses'le tanıştılar. Televizyonda Heidi'yi, Şeker Kız Candy'i izlediler. Sevdiler yine de hepsini. Etraflarında, hâlâ onlara masal anlatacak birileri var idiyse şanslı saydılar kendilerini. Kırk Haramiler'i dinlediler, Keloğlan'ı, Sinbad'ı ve diğerlerini. Hafif de olsa, Doğu'dan esintiler taşıdı bu masallar çocukluğun o ılıman iklimine.

Hz. Ali'nin Cenkleri yoktu anlatılanlar arasında. Onlara anlatılmadı ama, Cenkler'i dinleyip adını ananların yüzünde gördüler, aslında ne büyük bir dünyayı kaçırmış olduklarını, ne yazık ki yetişemediklerini...

Ama artık bu yazıklanma sona erdi. Şifahi edebiyatımızın en köklü anlatısı olan Hz. Ali Cenkleri, zihinleri Harry Potter, Yüzüklerin Efendisi, Matrix gibi fantastik öykülerle doldurulup boşaltılan çocuklar için şimdi yeniden canlanıyor. Timaş Yayınları, Beyhan Demirci'nin yayına hazırladığı dizi ile bin yıllık geleneği diriltiyor ve günümüzün genç kuşaklarını Hz. Ali Cenkleri'yle tanıştırıyor. Hz. Ali gibi gerçek bir kişilik üzerinden Müslüman hayal gücünün kurguladığı bu geleneksel fantastik öykülerde, toplumsal bilinçaltını oluşturan kahramanlık, erdem ve fazilet öyküleri bir kez daha somutlaşıyor. Reza Hemmatirad'ın resimlendirdiği, İsmail Kılıçarslan'ın üsluplandırdığı öyküler piyasada daha önce yayınlanmış ve uzmanları tarafından 'aslına ihanetle' damgalanan ucuz uyarlamalara itibar etmiyor ve orijinal metinlerin izinden gidiyor. Şimdilik beş kitap yayınlandı: Bunlar; Ejder Kalesi ve Nehrevan Cengi, Hz. Ali Ölüm Vadisi'nde, Kaf Kalesi Cengi, Kesik Başın İntikamı, İbn-i Vakkas ve Malik Ejder Cengi. Diğer öyküler ise yolda.

Hz Ali'nin Cenk Öyküleri'ni hazırlama fikri nasıl doğdu?

Bu soruya cevap verebilmem için size cenk hikayelerinin hayatıma girişini anlatmalıyım: Uzun yıllar önce dedemin ceketinin iç cebinde, kutsal metinler gibi özenle saklayarak yıllarca muhafaza ettiği ve bize her misafir oluşunda okuttuğu bir kitap var idi, onu okumamızın karşılığında bize fındık ve şeker verdiği metinlerin aslında bir cenk hikayeleri derlemesi olduğunu, tevafuk eseri bir arkadaşımda gördüğüm metinden sonra hatırladım. Zihnim bu hatırayı tekrarlarken, bir arkadaşımın da bu metinlerden bahsetmesinin akabinde; sadece okumak amacı ile metinler edinmeye başladık, sahafları, eşi dostu, karış karış gezdiğimiz olmuştur bu aşamada. Elimizde kıyas yapabileceğimiz epey bir metin birikmişti. Bu sırada Timaş için dini hikayeler adı ile bir çalışma yapmaya başladım, cenk hikayelerinin önsözünde de bah-settiğim gibi Emine Eroğlu hanımefendiye elimde böyle bir çalışmanın metinleri olduğunu, ilgilenirlerse araştırmalarımı derinleştirerek tamamlayabileceğimi söyledim. Beni ceseretlendirerek ilgilendiklerini söylediler ve böylece cenk hikayelerinin tarihi boyutu ile birlikte araştırılmasına başladık.

Nasıl bir çalışma yöntemi uyguladınız?

Kütüphanelerde çok uzun zamanlar geçirerek elimizdeki metinlerle karşılaştırmalar yaptık, cenk hikayeleri hakkında yazılmış hemen hemen bütün tezleri ve yazıları okuduk. Bu çalışma hakkında yardımının dokunacağını düşündüğümüz birçok insanla görüşmeler gerçekleştirdik, zayıf olan metinleri, yayınlandığında kabul görmeyen metinleri, tek taraflı hazırlanmış metinleri ayıklayarak, çalışmayı sonlandırdık.

Hz Ali Cenkleri, günümüz gençlerinin ve çocuklarının ne yazık ki tanımadığı fantastik metinler. Cenk öyküleri, Yüzüklerin Efendisi, Harry Potter ve Matrix hayranı günümüz kuşağı için ne ifade edecek sizce?

Açıkçası benim cenk hikayelerinin bu bombardımana tutulmuş çocuklar için ne ifade edeceğini kestirmem imkansız. Ama bu saydığınız fantastik kurguların ortak yönlerine bakarak bir sonuca varabiliriz. Bunu ebeveynlerin çok iyi bildiği bir örnekle açıklayabilirim sanırım. Çocuğunuzun bir yemeği yemediği, naz yaptığı zamanlar olmuştur muhakkak; bu sorunları yaşarken hiç kimse yemezsen yeme deyip kenara çekilmez, çeşitli oyunlar oynar, yemeğin reklamını yapar, falanca yemeği yersen Temel Reis gibi güçlü olursun, saçların uzar, baban da seviyor bu yemeği, komşunun oğlu tam bir tabak yedi, gol attı gibi. Bunların hepsi reklama ve tanıtıma girer. Şimdi Harry Potter ve diğer kahramanların yayına girmeden ne kadar zaman önce tanıtımı yapılmaya başlıyor, kitle oluşturuluyor, buna dikkat etmek gerekir. Reklamını yapmanın ve cenk hikayelerini çocuklara okutmanın yolunu bulmalıyız, burda dikkat edilecek nokta, ebeveyne değil çocuklara satmanın yolu... Bir kitapçıya girdiğinde çocuk, annesini sıkıştırarak kitabı ısrarla aldırmalı mesela, tıpkı Haryy Potter de olduğu gibi...

Hz Ali Cenkleri'nin en belirleyici ve en önemli özelliğinin ne olduğunu düşünüyorsunuz?

İnsaflı bir kahraman olması en büyük özelliğidir bana göre. Şan için, şöhret için mücadele etmez. Hazreti Ali, İslam tarihinde de nefsine yenilmemek için yüzüne tüküren bir müşriği savaş meydanında affetmiş, hayırlı bir sahabedir. Buradaki kahraman Hazreti Ali de aman dileyene kılıç kullanmamış, bütün işlerini Yaratan'ın emrine göre yapan, yetimi, kimsesizi, zulme uğrayanı karşılıksız koruyan ve kollayan bir kahramandır. Bu bağlamda, çocuklarımıza, düşküne, yetime, kimsesize, darda kalana, yolda kalana yardım elini uzatmayı öğretecek yegane kahramandır... Zira çocuklarımız hızla büyüyor ve edindikleri idoller kesinlikle bizden değiller.
Bilgi için tel: 0 212 513 84 15