Irak sonrası Türkiye ile stratejik ortaklığı sorgulayan Amerika'da, Savunma Bakanlığı ile Dışişleri'nin yaklaşımı farklı. Şahinlerin denetimindeki Pentagon sert açıklamalar yaparken Dışişleri tedbirli davranıyor. Türkiye ile ABD arasındaki 50 yıllık yakın ilişkide, 1999'dan bu yana dile getirilen "stratejik ortaklık" kavramı, Irak'ta işbirliği düzeyinin ABD'nin istediği şekilde sonuçlanmamasının ve Amerika'nın Irak'a yerleşmesinin ardından, Amerika tarafında sorgulanır hale geldi. ABD'nin Irak'a yerleştikten sonra Türkiye'ye olan ihtiyacının azalmasının da bunda etkili olduğu belirtiliyor.

İyi polis-kötü polis oyunu mu?

Irak'ta savaş öncesinde, ABD yönetiminde Türkiye ile yakın ilişkiler içinde bulunan kurum Savunma Bakanlığı iken tezkerenin kabul edilmemesinden sonra, Türkiye'den beklediği düzeyde işbirliğini göremeyen Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz gibi şahinler, sert ifadeler kullanmaya başladılar. Washington'daki kaynaklar, "Eskiden Türkiye'ye en yakın kurum, Savunma Bakanlığı idi. Dışişleri Bakanlığı'nın önündeydi. Pentagon'da tezkereden sonra bir değişim oldu. Şimdi Dışişleri daha yumuşak bir tutum izliyor" yorumunda bulunuyor.

Gözlemciler, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Marc Grossman'ın, "Wolfowitz'i ciddiye alın" yönündeki açıklamalarına karşın, Wolfowitz ve Grossman'ın sözleri arasında "nüans" bulunduğuna dikkati çekerek, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın "ılımlı" tutumuyla dengeyi sağlamaya çalıştığı yorumunu yapıyor. Bir gözlemcinin "Pentagon ve Dışişleri Bakanlığı Türkiye'ye karşı 'iyi polis-kötü polisi oynuyor" yaklaşımı çerçevesinde, pratikte Pentagon ile Dışişleri Bakanlığı'nın, Türkiye'ye karşı "aynı çizgide" olduğu vurgulanıyor

Her şeye sıfırdan başlamalı

Stratejik ve Uluslararası Etütler Merkezi (CSIS) Türkiye projesi direktörü Bülent Alirıza, Amerikan yönetiminin üst düzey bir yetkilisinin kendisine, "Şu anda Türkiye ile ABD arasında stratejik ortaklık yoktur" dediğini söyledi.

Türkiye ile ABD arasındaki stratejik ilişkiler, ABD açısından son 12 yılda ağırlıklı olarak Irak meselesine dayanıyordu. Alirıza, "Top Türkiye'de. ABD, Türkiye'nin kapısını çalıp 'Irak'ta sana ihtiyacım var' dediğinde, Türkiye cevap vermedi. Bu durum ABD'de burukluk yarattı. Bundan sonra ABD, Türkiye'den adım bekliyor. Stratejik ilişkilerin eskisi gibi devam etmeyeceğini ABD biliyor. Sıfırdan başlamak gerekiyor. Geçmişte her iki tarafın da birbirine ihtiyacından doğan ilişkilerin devamı, iki tarafın yeniden bir baz bulup bulamayacağında yatıyor'' dedi.

Beyaz Saray'ın üst düzey bir yetkilisi, "ABD, Türkiye'yi halen stratejik ortak olarak görüyor mu?" sorusuna karşılık, "stratejik ortaklık" tanımlamasını kullanmadan, Türkiye ile ilişkileri "ortak bir gündem üzerine inşa etmeyi umduklarını" söyledi

Powell'dan zeytin dalı

ABD Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Marc Grossman'ın Türkiye'ye yönelik tehdit açıklamalarına karşın Dışişleri Bakanı Colin Powell Türkiye-ABD, "birkaç ay önce yaşanan hayal kırıklığına rağmen, Türkiye ile ABD arasındaki dostluğun güçlenerek devam edeceğine inandığını" söyledi. Powell, Wolfowitz ve Grossman gibi şahinlerin Türkiye'ye bakışını yumuşatan ifadeler kullandı. BM Genel Sekreteri Kofi Annan ile görüşmesinin ardından Powell'a, "(ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Paul) Wolfowitz, ilişkilerin devam edebilmesi için Türkiye'nin özür dilemesi gerektiğini söyledi. Türkiye özür dilemeli mi?" sorusu yöneltildi. Powell, soruyu şöyle yanıtladı: "Türkiye'nin özür dilemesi gerektiğine dair bir şey duymadım. Birkaç hafta önce Türkiye'deydim. Wolfowitz'in ve benim de, o zaman söylediğimiz gibi, Türkiye'nin birkaç ay önceki tutumu bizde hayal kırıklığı yarattı. Ancak, Türkiye, ABD'nin iyi bir dostu ve müttefikidir. Birkaç ay önceki hayal kırıklığını bir kenara bırakırsak, şu sırada Türkiye bizimle çok yakın işbirliği içinde bulunuyor. Dostluğumuzun da gelecek yıllarda güçlenerek süreceğinden eminim.