Çernobil Nükleer Santralı'nda 1986'da meydana gelen facianın üzerinden 15 yıl geçmesine karşın, kazanın etkileri hem radyasyon kirliliği, hem de yerleşik bir nükleer korku olarak hâlâ varlığını koruyor

Takvimler 26 Nisan 1986'yı gösterirken, Rusya'nın göbeği Ukrayna'da bir nükleer santral infilak etti. Kiev şehrinin 130 km kuzeyinde Pripyat Nehri kıyısında, 25 bin nüfuslu Çernobil kasabası ile 10 bin nüfuslu Pripyat kasabası arasındaki nükleer santral sahasında, ikisi inşa halinde bulunan 4x1000 megawat (MW) gücündeki 4 adet RBMK tipi nükleer reaktörden biri patlamıştı. Ancak yetkililer, yirminci yüzyılın en büyük nükleer kazası ile karşı karşıya olduğunun farkında değildi. Çernobil'deki en kıdemli bilim adamı Yevgeny Velikhov'un şaşkınlığını yansıtan şu sözleri çok anlamlıydı: "Dünyada hiç kimse, daha evvel bu tür bir kaza ile yüz yüze gelmemiştir." Çernobil'in faturası ise ürkütücüydü, 100 milyon insan normalin üzerinde radyasyona maruz kalmış ve 31 kişi anında ölmüştü. Hastaneye kaldırılan 171 kişinin ise zamanından önce öleceği ve 50 yıl içinde 100 binden fazla insanın kansere yakalanacağı tahmin ediliyordu.

BULUTLAR RADYASYONU TAŞIDI

Çernobil, 3 bin 200 megawatlık ısı, bin megawatlık elektrik üretim kapasiteli, 4 reaktörlü, grafit yavaşlatıcılı bir nükleer santral idi. Kurulu en ilkel nükleer santraldi. O gece nükleer mühendisler bir deney yapıyorlardı. Deneyin amacı, reaktörde bir arıza olursa, türbin dönecinin, yedekteki dizel jeneratör devreye girinceye kadar yardımcı güç donanımına ne kadar enerji sağlayacağını öğrenmekti. Deney için türbin stop sübabından gelen acil alarm sistemini kapatıp, soğutucu sistemi minimum seviyede çalıştırdılar. Bilgisayar, tehlike sinyali vermesine rağmen deneyi bir an önce tamamlamaya çalıştılar. Isı hızla yükseldi. Ve 4. reaktör patladı. İsveç hükümetinin, Rusya sınırındaki, en ileri teknolojik cihazlarla bezeli nükleer denetim sistemi olmasaydı, dünya uğradığı bu felaketi, belki de haftalarca öğrenemeyecekti. Rüzgarlar kuzeye esti de, radyasyon yüklü bulutları İsveçliler yakaladı.

RÜZGAR TÜRKİYE'DEN YANA ESTİ

26-30 Nisan tarihleri arasında rüzgarlar, Kiev'den kuzeybatı istikametinde esmek suretiyle 29 Nisana kadar, Polonya'nın kuzey kısımlarıyle İskandinav ülkelerini etkisi altına aldı. 30 Nisan'dan itibaren rüzgarlar güneybatıya ve sonra da batıya yöneldi ve Romanya, Bulgaristan, Yugoslavya, Macaristan, Çekoslovakya, Avusturya, İsviçre, Almanya, İtalya'nın kuzey batı kısımları ve Fransa'nın batısı radyoaktif serpintilerden etkilendi. Rusya dışında, radyoaktif serpintilerden en çok etkilenen ülke Polonya oldu. İki hafta süreyle kuzeye esen rüzgar yüzünden, Türkiye bu kazadan ucuz kurtuldu. Aksi halde Türkiye'nin de Polonya kadar etkilenmesi gerekirdi. 30 Mayıs'tan itibaren havanın güney-batıya yönelmesi sonucu Trakya kısmen etkilendi ve yaklaşık olarak Fransa'da tespit edilenin 2 katı kadar bir etkilenme gözlendi.

ÇERNOBİL KURBANLARI ANILIYOR

Ukrayna'da Çernobil faciasında ölenler için anma töreni düzenlendi. Faciada yakınlarını kaybedenler gözyaşları içinde dua ederken, törenlere Ukrayna Devlet Başkanı Leonid Kuçma ve Başbakan Viktor Yuçenka da katıldı. Bu arada Rusya Kamuoyu Araştırmaları Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, halkın yüzde 77'si, "yakın bir gelecekte Rusya'da Çernobil benzeri bir kazanın meydana geleceği" korkusunu taşıyor. Çernobil'in bulunduğu Ukrayna'da devlet bütçesinin yüzde 5-7'si, Çernobil'in etkilerinin azaltılmasına gidiyor. Ukrayna, son 10 yıl içinde bu iş için 6 milyar dolar harcadı. Bu ülkede kazadan birinci derecede etkilenmiş olanların sayısı 88 bin 900, en düşük derecede etkilenmiş olanların sayısı ise 1 milyon 240 bin. Belarus hükümetine göre de kaza bu ülke topraklarının yaklaşık dörtte birini etkilemiş durumda. Nüfusun da beşte biri zarar görmüş halde. Zarar gören nüfusta 500 binin üzerinde çocuk bulunuyor.

Kanser ve sakat doğum arttı

Ukrayna'nın Çernobil Nükleer Santrali'nde meydana gelen facia sonrası ortaya çıkan radyasyon yüzünden, Karadeniz Bölgesi'nde kanser hastalığı ve sakat doğumlarda artış gözlendiği belirtildi. Çernobil Nükleer İstasyonu'nda 26 Nisan 1986 yılında meydana gelen kazayla ilgili olarak bir açıklama yapan Samsun Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi Başhekimi Opr. Dr. Alaaddin Balcı, Çernobil faciasının Samsun'da sakat ve ölü doğumlara yol açtığını söyledi. Samsun Devlet Hastanesi Halk Sağlığı Uzmanı Dr. M. Emin Dinççağ ise Çernobil faciasından Karadeniz Bölgesi'nin etkilendiğini belirterek, son yıllarda kanser hastalarının sayısında artış gözlendiğine dikkat çekti.