Ekonomik sıkıntılar nedeniyle, emeklilerin maaşlarının yarısını bağışlamayı, ev kadınlarının ise bileziklerini vermeyi teklif ettikleri bir sırada Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a 1,5 milyar dolarlık 4 adet Awacs-erken uyarı uçağının alımı konusunda tuzak kurulduğu ortaya çıktı.

Anlaşma metnini inceleyen Başbakan, yasal boşluklar bulunduğu ve yeterli teminatlar alınmadığı gerekçesiyle anlaşmayı reddetti. Başbakan'ın onayına sunulan anlaşma metninde, "İcra Komitesi Üyesi" olmaları sebebiyle Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök ile Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül'ün imzalarının yer alması gerekiyordu. Bunun yerine anlaşma Erdoğan'ın "olur"una, sadece Savunma Sanayii Müsteşarı D. Ali Ercan'ın imzasıyla sunuldu. Yazıda, anlaşmanın en kritik noktasını oluşturan 1,5 milyar dolarlık projenin nasıl yürütüleceği ve ihaleyi alan Boeing firması ile Türkiye'nin karşılıklı yükümlülüklerini belirleyen yürürlük maddesinde ise tam anlaşmaya varılamadığı belirtildi.

Lisanslarda kısıtlama var

Awacs'lara yüklenecek olan program, askeri uzmanlarca "uçağın beyni" olarak tanımlanıyor. Anlaşmada ise Boeing firmasının, lisanslarda kısıtlamaya gittiği ifadesi yer aldı. Awacs'lara yüklenecek olan ve Türkiye için olası tehditlerin yer alacağı bilgisayar programındaki "Kaynak kodu" kısıtlamasında, firmanın ısrarlı olduğu kaydedildi.

Erdoğan'a sunulan metinde, uçakların 1.085 milyar dolara alınacağı belirtilirken, fiyat artışı için ayrıntı verilmedi. Bu artışın aylık 3 milyon dolar olmak üzere 60 ay için 180 milyon dolara ulaştığı, projenin sarkması durumunda bu miktarın da artacağı öğrenildi. Awacs'ların üzerine monte edilecek olan başta radar olmak üzere elektronik sistemin ise 1.085 milyar dolarlık anlaşmaya dahil olmadığı kaydedildi. Türkiye'ye Awacs uçağı satmaya çalışan Boeing firması ise hükümeti 1,5 milyar dolarlık ek bir yükün altına sokmak için çaba gösterirken, kendisinin Türkiye'nin yüzde 18'lik yerli sanayi payını kabul etmediği öğrenildi. Anlaşma metninde Boeing firmasının yüzde 18'lik yerli payını kabul etmediği, bu oranın yüzde 12 olarak imzalandığı kaydedildi. Ancak bu oranın gerçekleşme miktarı ise yüzde 12 değil yüzde 10 düzeyinde kalacağı öğrenildi.

Başbakan'dan neler gizlendi?

Boeing firmasıyla imzalanan 4 adet Awacs uçağı alımının başlangıç fiyatı 1 milyar 303 milyon dolar olduğu, yapılan pazarlıklar sonucunda bu miktarın 1.085 milyar dolara bağlandığı ifade edildi. 5 yıllık bir proje olan ve ilk teslimatı 4 yıl sonra yapılacak olan uçaklarla ilgili olarak, projede alınan ofsetler ile yerli savunma sanayiinin aldığı iş payı dikkate alındığında 800 milyon dolarlık bir geri dönüşün söz konusu. Ancak uçaklara a eklenecek olan elektronik sistem, Boeing firmasına her ay ödenecek olan 3 milyon dolarlık fiyat farkı ve yerli sanayi payının düşüklüğü ile teminat mektubunun alındığı bankaya sağlanan "teminat yenilememe" hakkıyla ilgili bilgilerin Başbakan'dan gizlendiği ortaya çıktı. Teminat mektubu konusunda, bankaya tanınan "Yenilememe hakkı"nın Türkiye için büyük bir dezavantaj oluşturduğu belirtiliyor.

Avrupa'dan Erdoğan'a davet

Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği Asamblesi Başbakan Erdoğan'ı hazirandaki genel kurul toplantılarına konuşmacı olarak davet etti.

Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği (AGSK) Asamblesi, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı, 2-4 Haziran arasında yapılacak genel kurul toplantılarına konuşmacı olarak davet etti. Başbakan Erdoğan'ın, AGSK'nın davetine olumlu cevap verdiği öğrenildi. İki yıl önce tarihe karışan Batı Avrupa Birliği (BAB) Asamblesi'nin yerine faaliyet gösteren AGSK Asamblesi, genel kurul toplantılarını genelde Paris'te düzenlemesine karşın, Haziran ayındaki toplantılarını Strasbourg'da gerçekleştirecek. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'ne üye olan Türk parlamenterler, AGSK Asamblesi'nin de üyesi durumundalar.

ABDÜLKADİR SELVİ / ANKARA