İş Kanunu'nun 25. maddesinde düzenlenen çalıştırma zorunluluğu, iş hukukumuzdaki sözleşme özgürlüğü ilkesinin önemli istisnalarından biridir. Bilindiği üzere, İş Kanunu, çocuk, kadın, sakat ve eski hükümlü işçileri, özel olarak korumuştur. Bu anlamda, anılan hükümle, sözleşme yapma özgürlüğü ve yetkisi sınırlanarak, işverenlere belli şartlar altında sakat ve eski hükümlü işçi çalıştırma zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenlemeler, Anayasa'nın 50. maddesindeki "Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uygun olmayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar" hükmüne dayanılarak yapılmıştır. Ancak 50 ve daha fazla işçi çalıştırdığı halde bazı işverenlere, eski hükümlü istihdam mecburiyetinden muafiyet tanınmıştır.

Ama öncelikle eski hükümlü istihdam mecburiyetinin ana esaslarını incelememiz, yararlı olacaktır. Özetle vurgulamak gerekirse, İş Kanunu'nun 25/B. maddesinde ve bu maddenin son fıkrası uyarınca çıkarılmış bulunan "Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzük"ün yükümlülüğü düzenleyen 4. maddesinde, aynı il hudutları içerisindeki işyerlerinde 50 veya daha fazla işçi çalıştıran gerçek ve tüzel kişi işverenlerin % 3 oranında eski hükümlüyü anılan Tüzük'ün eki çizelgede yer alan "eski hükümlülerin istihdam edilebilecekleri işler"den mesleklerine uygun bir işte (örneğin 17 nolu ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkollarındaki işlerden sayılan bir işte) çalıştırmakla yükümlü oldukları; Türkiye İş Kurumu aracılığıyla sağlanarak çalıştırılacak eski hükümlü sayısının tespitinde toplam daimi işçi sayısının esas alınacağı; sözkonusu oranın hesabında yarıma kadar kesirlerin dikkate alınmayacağı, yarım ve daha fazla olanların ise tama iblağ edileceği; eski hükümlü çalıştırılmasında kanunlardaki kamu güvenliği ile ilgili hizmetlere ilişkin özel hükümlerin saklı olduğu, bu anlamda, yurt güvenliği ile ilgili mal ve hizmet üreten işyerleri ile öğrenci yurtları ve eğitim kurumlarının eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü olmadıkları, bu işyerlerinin belirlenmesinde Milli Savunma ve İçişleri Bakanlıkları ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın görüşlerinin esas alınacağı düzenlenmiş bulunmaktadır.

Ancak eski hükümlü çalıştırma istisnası hakkındaki düzenlemeye, uygulamaya yönelik olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanıp 24.05.2000 tarih ve 24058 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "İşyerlerinde Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırılmasına İlişkin Tebliğ"in 1. maddesinde açıklık getirilmiştir. Bu hükme göre, "...Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzük hükümlerine göre, yurt güvenliği ile ilgili mal ve hizmet üreten işyerleri ile öğrenci yurtları ve eğitim kurumları, eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü değildir. Bu işyerleri, Milli Savunma, İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarının görüşleri esas alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca belirlenir." Bu durumda, istisna hükmünün uygulanması, bir prosedüre bağlanmış bulunmaktadır. Bu prosedüre uyulmaksızın keyfi olarak işverenlerce eski hükümlü istihdam edilmemesi, onları yasal müeyyidelerle karşı karşıya bırakacaktır. Kanun ve Tüzük hükümlerinin uygulama tarzını belirleyen bu Tebliğ hükmünde, bu anlamda yadırganacak bir keyfiyet de bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, şunları söyleyebiliriz. Eğer bir işveren, işyerinin eski hükümlü çalıştırma istisnası kapsamında olduğu fikrindeyse, delillerini de ekleyerek bir dilekçeyle durumunu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bildirmek zorundadır. Dilekçe doğrultusunda, yukarıda anılan bakanlıkların görüşleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından (Çalışma Genel Müdürlüğü marifetiyle) yazışma yoluyla veya uygun bir tarzda alındıktan sonra, uygulamaya esas görüş, ilgili işverenliğe yazıyla bildirilecektir. Böyle bir prosedürü gerçekleştirmeyen işverenlerin istisnadan doğrudan yararlanabilecekleri düşünülemez.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu