"Toplu İş Hukuku'nun çağdaş gelişmeleri kapsaması hususunda önemli bir adım şüphesiz, işletme toplu iş sözleşmesi kavramı ve uygulaması. Bilindiği gibi, toplu iş sözleşmesi, hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir. Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu (2822 sayılı Kanun)'nun 3. maddesine göre, "Bir toplu iş sözleşmesi aynı işkolunda bir veya birden çok işyerini kapsayabilir./Bir gerçek ve tüzelkişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolunda birden çok işyerine sahip bir işletmede ancak bir toplu iş sözleşmesi yapılabilir. Bu Kanun anlamında bu sözleşmeye işletme toplu iş sözleşmesi denir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait müessese ve işyerleri ayrı tüzelkişiliğe sahip olsalar dahi, bu kurum ve kuruluşlar için tek bir işletme toplu iş sözleşmesi yapılır./İşletme toplu iş sözleşmesi yapılacak işyerlerinin aranılan niteliğe sahip olup olmadıkları hakkında çıkan uyuşmazlıklar, işletme merkezinin bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede onbeş gün içinde karara bağlanır. Kararın temyizi halinde Yargıtay'ca onbeş gün içinde kesin karar verilir."

2822 sayılı Kanun'la öngörülen genel toplu iş sözleşmesi düzeyi, "işyeri toplu iş sözleşmesi"dir. 275 sayılı Kanun'un aksine, 2822 sayılı Kanun'da "işkolu düzeyinde toplu iş sözleşmesi" düzenlemesi bulunmamaktadır. Ancak yasakoyucu, yukarıda alıntıladığımız yasa hükmündeki düzenlemesiyle, "grup toplu iş sözleşmesi" ile "işletme toplu iş sözleşmesi" uygulamalarına kapı aralamıştır. Kanun, işletme toplu iş sözleşmesini yeterince açıklamış olmasına karşılık, grup toplu iş sözleşmesi hususunda teferruata girmemiştir. Doktrinde ve uygulamada benimsendiği üzere, işçi sendikasının, her işyeri için ayrı ayrı toplu iş sözleşmesi yetkisine sahip olması şartıyla, aynıişveren sendikasına üye birden çok işverene ait işyerleri için tek bir toplu iş sözleşmesi yapılmasıdır, grup toplu iş sözleşmesi. "İşletme toplu iş sözleşmesi" kavramı, "işkolu toplu iş sözleşmesi" kavramı kadar geniş olmamakla birlikte, bir işletmenin ülke çapında aynı iş kolunda faaliyet gösteren ne kadar işyeri varsa tümünü kapsamak üzere, yetkili işçi sendikası ile işverenin üye olduğu işveren sendikası veya işveren arasında imzalanmaktadır.

Burada toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi üzerinde durmalıyız. 2822 sayılı Kanunun 12. maddesineg öre, "Kurulu bulunduğu işkolunda -28 işkolundan birinde- çalışan işçilerin en az yüzde onunun (tarım ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık işkolu hariç) üyesi bulunduğu işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyeri veya işyerlerinin her birinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının (% 50+1'inin) kendi üyesi bulunması halinde bu işyeri veya işyerleri için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir. İşletme sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak nazara alınır ve yarıdan fazla çoğunluk buna göre hesaplanır."

Yetki tespiti için işçi sendikasının, işveren sendikasının veya işverenin (2822 s.K.m. 13, 14) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na yazılı olarak başvurması gerekmektedir. Sözkonusu Kanun'un 13. maddesine göre, "Bir toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na yazıyla başvurarak kurulu bulunduğu işkolunda üye sayısı itibariyle yüzde on (tarım ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık işkolu hariç) oranını sağladığının belirlenmesini ve sözleşmenin kapsamına girecek işyeri veya işyerlerinde başvuru tarihinde çalışan işçiler ile üyelerinin sayısının tespitini ister." Bakanlık ta kayıtlarına göre sendikanın çoğunluğu haiz olması halinde, başvurunun alındığı tarihten itibaren altı işgünü içinde ilgili taraflara bildirir. Yetki itirazı, anılan Yasa'nın 15. maddesine göre yapılabilir. Tespit yazısına itiraz olmamış veya itiraz mahkemece reddedilmiş ise yetki talebinde bulunan çoğunluk sendikasına Bakanlıkça "Yetki Belgesi" verilir. Bu belgeye dayanılarak, taraflar, 15 gün içinde toplu görüşmeye çağrılmalıdır. Bu çağrı süresi içinde yapılmazsa, yetki belgesinin hükmü kalmaz. (Bak: m. 16, 17)

Yetki itirazı (m. 15), yetki belgesi alınmadan toplu iş sözleşmesi yapılması (m. 16), toplu iş uyuşmazlığı, arabuluculuk (m. 21-24), grev ve lokavt uygulaması ve sonuçları vb (m.25+), grev uygulanırken işçilerin dörtte üçünün sendika üyeliğinden ayrılmasının sonuçlarını (m.51) daha sonra ele alacağım.

TAHSİN SINAV

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu