Ocak – Mart ayları ödemeler dengesi rakamları açıklandı. Geçtiğimiz hafta da Merkez Bankası, bunun üzerine bir tahlil yaptı. İlk bakışta karşılaşılan gerçekler şunlar:

- İhracat artışı geçen yılın aynı dönemine göre % 27 arttığı halde, bavul ticaretindeki % 42'lik azalma ve ithalat kalemlerinin toplamının % 38 yükselmesi sebebiyle, dış ticaret açığımız geçen yılın ilk üç ayına nispetle % 237 oranında büyüyerek 2,7 milyar dolara ulaşmış.

- Net turizm ve taşımacılık gelirleri azalmış olmasına rağmen hizmet ve yatırım gelirleri ile cari transferler toplamı % 3 artmış, bu sebeple cari açık dış ticaret açığından daha düşük gerçekleşerek 2,4 milyara ulaşmış. Cari açık, 2001'in Ocak – Mart aylarında 480 milyon dolardı.

- Yabancılar ellerinde tuttukları Türk menkul kıymet kağıtlarında net alıcı durumdan net satıcı durumuna geçmiş. Hükümetin yurtdışı piyasalara kağıt satarak borçlanma imkanları ilk üç ayda bir önceki yılın aynı dönemine göre daha kısıtlı kalmış.

- Yurtdışından ticari kredi adı altında özel kredi kullanımı fazla artmamış, buna karşılık hükümet geçen senenin ilk üç ayında 9 milyara yakın yurtdışından kredi kullanmış olduğu halde, bu dönemde 555 milyon dolar net geri ödemede bulunmuş. İlk üç ayda yurtdışından net kullanım kredi ve mevduat olarak sadece bankacılık sektöründe gözükmekte.

- Geçen yılın ilk üç ayında Merkez Bankası'nın İMF geri ödemelerinden kaynaklanan 6 milyarlık çıkışa mukabil bu dönemde Banka'nın ödemeleri 100 milyon dolar civarına düşmüş. Bu dönemde Yapı Kredi Bankası'nın Mart ayı içinde yurtdışı varlık ve yükümlülüklerinin yurtiçine devredilmesiyle yaşanan bir hareketlilik var ödemeler dengesi finans hesabında.

- Neticede finans hesabı, 2003'ün ilk üç ayında 4 milyar dolara yakın bir fazla vermiş. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine oranla % 340'lık bir artışı ifade etmekte. Hata ve noksanları da koyduğumuz zaman, Ocak – Mart aylarında resmi döviz rezervlerinde 660 milyon dolarlık bir azalmanın yaşandığı görülüyor.

Tabii bu veriler, Ak Parti hükümetinin henüz iş başı yaptığı, İMF ile uyum sürecinin henüz başlamadığı, Irak Savaşı öncesi kötümser beklentilerin azami olduğu ve faizle dövizdeki düşüşün henüz belirginleşmediği bir dönemin havasını yansıtıyor. 2003'ün seyrini ağırlıklı olarak ikinci üç ay belirleyecektir. Nisan'daki kırılmanın ardından oluşan yeni dinamikler Mayıs ayından itibaren kendini hissettirmeye başlayacaktır.

2003 yılı ödemeler dengesi, faizler ve dövizdeki son gelişmeler sebebiyle herkesin mercek altına aldığı bir gösterge niteliğinde algılanmaya başladı. Özellikle dış ticaret açığındaki büyümenin ne noktalara ulaşacağı, cari işlemlerin turizm ve işçi dövizleri gibi diğer kalemlerindeki seyrin, bu açığı ne ölçüde kapatacağı, finans hesabı bünyesinde yurtdışından ne ölçüde para geleceği hepimizin ilgi alanına giriyor artık.

Dış ticaret açığında 20, cari açıkta 10, rezerv düşüşünde 5 milyar dolar eşiği, takip edilmesi gereken rakamlar. Bizim tahminimiz, dövizdeki düşüşe rağmen, Dolar / Euro paritesinden dolayı, Avrupa ağırlıklı ihracatımızın şimdilik çok kötü etkilenmeyeceği ve yıl sonunda 45 milyar dolarlık hedefin tutturulabileceği, buna karşılık ithalatın her halükârda artacağı ve 60 – 65 milyar dolar seviyelerine çıkabileceği yönünde. Bununla birlikte istikrar kazanan iktisadi ve siyasi ortamın turizm ve işçi dövizi gibi cari gelirleri arttıracağı ve cari açığın 7 milyar sınırını geçmeyeceği tahmin edilebilir. Yurtdışı kredi ve borçlanma imkanlarının darlığına rağmen, finans hesabında ciddi bir fazla olabilir. Bu çerçevede rezervlerin 2 milyardan fazla azalmayacağını, hatta bir ihtimal artabileceğini düşünmek, 2003 için çok da yanıltıcı olmasa gerek.

Bu özet tahlil, mevcut durumdan hareketle, aşırı iyimser olmayan bir bakış açısıyla yapılmıştır. Gidişatın ne yönde seyrettiğini, önümüzdeki aylarda daha net bir şekilde görebileceğiz.

MELİKŞAH UTKU

Künye

Temsilcilikler

AboneFormu

MesajFormu