Dünya bir taraftan koronavirüs salgını ile mücadele ederken diğer taraftan da salgın nedeniyle ekonomilerdeki üretimin azalması sonucu dramatik bir şekilde düşen petrol fiyatlarını konuşuyor.
Dünyada petrol fiyatlarının belirlendiği anlaşmalarının üçte ikisi Brent petrol üzerinden gerçekleşmektedir. Dolayısıyla dünyanın diğer bölgelerinden batıya akan petrol üretimi bu petrole göre fiyatlandırılmaktadır. Bu petroller, Dubai ham petrolü, Umman ham petrolü, Şangay ham petrolü, Ural petrolü ve Batı Teksas (WTI) ham petrolü olarak geçiyor.
Brent ismini merak edenler olabilir. Brent ismi bir söylentiye göre, bu petrolün çıkarıldığı Kuzey Denizi’nde yaşayan bir kuş türü olan Brent Goose’dan (Yosun Kazı) gelirken diğer bir söylenti ise Kuzey Denizi bölgesinde petrol arama sahaları olan Broom (Oseberg), Rannoch, Etive, Ness ve Tarbert isimlerinin baş harflerinin kısaltmasından geldiğini söylüyor.
Türkiye’nin de kullandığı petrol, Brent tipi petrol.
Pazartesi günü Amerika Batı Teksas tipi ham petrolünün Mayıs vadeli fiyatlarının varili, -40 dolara kadar düştü. Petrol fiyatları adeta çakıldı.
Batı Teksas petrolünde Mayıs vadeli fiyatların eksileri görmesinin nedeni talep eksikliği olduğu kadar, artan stoklar nedeniyle petrol depolayacak depoyu bırakın artık depo için kullanılan tankerlerin bile kalmamasıdır. Dolayısıyla artan Mayıs kontratlarıyla ticaret yapanlar ham petrolü eksi fiyatla elinden çıkarmak zorunda kaldılar.
Şu anda Haziran kontratlarına geçildiğinden dolayı eksi fiyatlar yok ama halen düşük fiyatlarda ticareti yapılmakta.
Batı Teksas tipi ham petrol fiyatı düşerken, Ocak ayında varil fiyatı 65 dolar olan, koronavirüs nedeniyle talebin daralması ve dolayısıyla üretimin düşmesiyle beraber petrole olan talebin yaklaşık yüzde 30 düşmesi bizim de kullandığımız Brent petrolün fiyatını da düşürüyor.
OPEC+ ülkelerinin fiyatların daha da düşmesini önlemek için yaptığı üretim kesintisi talebi, Rusya tarafından kabul edilmeyince petrol fiyatları 20 dolar seviyelerine indi yani son 20 yılın en düşük seviyelerini gördü.
Bunun üzerine OPEC+ ülkeleri durumun ciddileşmesi nedeniyle yeniden bir araya gelerek petrol üretim kesintisi anlaşması yapıldı. Bu anlaşmayla 1 Mayıs-30 Haziran arasında günlük petrol üretimi 10 milyon varil azaltılırken, 1 Temmuz-31 Aralık döneminde ise günlük 8 milyon varil kesinti hayata geçirilecektir.
Sonraki dönemde de yani 1 Ocak 2021-30 Nisan 2022 arasındaki 16 aylık dönemde, günlük 6 milyon varil üretim kesintisi üzerinden uzlaşmaya varıldı. Hatta OPEC+ dışındaki ülkelerin de katılmasıyla günlük üretimin daha da azalması öngörülüyor.
OPEC+ ülkeleri arasında yapılan kesintiye rağmen, koronavirüs salgınının ekonomiye etkisi arttıkça ve salgın süresi uzadıkça petrol fiyatlarının düşük seviyeleri zorlaması muhtemel.
Çünkü petrol üreten ülkeler, petrol gelirlerine yüksek bağımlılıkları ve mevcut pazarları ne olursa olsun kaybetmek istememeleri nedeniyle üretimi arttırmak zorundalar. Ama artan üretime karşın talebin azalması ve dolayısıyla artan stokların depolanması zorunluluğu fiyatların daha da düşmesi için baskıya neden olabilir.
OPEC+ ülkeleri tarafından yerine getirilen kesintilere rağmen önümüzdeki dönemde ekonomideki daralmanın şiddetine bağlı olarak petrol tüketiminin azalmasıyla Brent petrol fiyatı, bu seviyelerde hatta daha düşük seviyelerde kalmaya mecbur gibi.
Düşük petrol fiyatları ile birçok petrol şirketi iflas edeceği gibi petrol üreticisi ülkeleri de ekonomik krizlerle karşı karşıya bırakacaktır. Yıllarca petrol fiyatları arttığında en büyük stresi petrole bağımlı ülkeler yaşarken, şimdi ise en büyük stresi petrol üreticileri yaşıyor.
