Önce iki lider baş başa görüştü, ardından heyetler hâlinde görüşme devam etti.
Müzakere epey uzundu.
Altı saat süren görüşmeler sonunda açıklama yapmak üzere kameraların karşısına geçmek için de iki saat harcandı ve sonunda ortak metin açıklandı.
İki liderin birbirine karşı yakın davranmaları iyi bir şey elbette. Arada bunca yıllık ahbaplık var.
Yine de çıkan sonuç bizim için daha iyi olabilirdi diye düşünmekteyiz.
*
Her yapılan işe karşı çıkanların, bu ateşkes kararından sonra ne diyeceklerini şaşırmasını doğrusu yadırgadım.
Beklenen ile karşılaşmayınca insan biraz tedirginlik hissediyor.
Onların yerine bugünlük o görevi biz üstlenelim.
*
Moskova mutabakatından çıkan kararları hiç beğenmedim.
Daha koyu, daha ağır kararlar alınmalıydı.
Bazı satırların altı kırmızı kalemle çizilmeliydi.
Anlaşmada hangi maddeler yer almalıydı derseniz, birkaç madde halinde sunalım:
*
Yalnız M4 karayolu için ortak devriye yetmez, M5 için de uygulanmalı.
Yüz binlerce insanın ölümüne sebep olan Beşşar’ın o makamda kalması kabul edilemez, derhal indirilmeli.
Yakılan yıkılan bütün şehir, kasaba ve köyler Rusya tarafından yeni baştan inşa edilmeli.
Rusya’nın silah gücü çok fazla. Suriye’de bulunan silahların hepsi çekilmeli, askerleri orada kalacaklarsa bir çakıdan fazlasını taşımasına izin verilmemeli.
Beşşar’ın serveti halka dağıtılmalı.
Rusya, bunca yıldır Beşşar’la beraber hareket ettiği için, otuz yıl boyunca Suriye’de yapılacak bütün alt yapı yatırımlarının masrafını üstlenmeli.
Her ne kadar Moskova’daki toplantıya katılmamışsa da üst yapı yatırımları İran’a yüklenmeli.
Uzaktan seyrediyormuş gibi duran ABD’ye eğitim ve sağlık yatırımları verilmeli.
İsrail için de bir fatura çıkarılmalı. İsrail ve İran’ın Moskova’daki görüşmede bulunmaması bir engel teşkil etmez. Suriye de katılmadı ama ateşkes yapan taraflardan biri oldu. Vekâlet savaşı yapılabiliyorsa, vekâlet anlaşması da yapılabilir.
Rusya, Suriye ve İran, Türkiye’ye savaş tazminatı ödemeli.
Rusya sadece Suriye’de karşımıza çıkmış değil, Libya’dan da elini çekmeli, Hafter’i desteklemekten vazgeçmeli.
Suriye’de bulunan terör örgütlerinin ne kadar mensubu varsa, hepsi Türkiye’ye teslim edilmeli.
Evini terk etmek zorunda kalan bütün Suriyeliler memleketine dönmeli.
Beşşar uluslararası bir mahkemede yargılanmalı ve cezası verilmeli.
Son evre Cenevre olmalı, orada hazırlanmakta olan anayasa bir an önce tamamlanarak yürürlüğe girmeli.
Bütün bunlar tamamlandıktan sonra, vakit geçirmeden Suriye’de serbest seçim yapılmalı.
*
Daha çok madde eklenebilir ama benim şimdilik aklıma bu kadarı geldi.
Âşık Mahzuni Şerif’in “Sana diyeceğim var eğlen yolcu” sözleriyle başladığı Tersnâme isimli şiirinden iki dörtlük ile sözümüzü tamam edelim.
Bir sudan geçince köprüyü devir
Sel basmış tarlaya ırmağı çevir
Birlik dümenini tersine kıvır
Sağa sola sövüp dök de öyle git
Hâsılı sözümün tersine yürü
Görmesin gözlerin topalı körü
Kısa yerden eksik etme ömürü
Mahzuni Şerif’ten bık da öyle git
