Kartpostal, bir yüzü resimli diğer yüzü çeşitli mesajlar yazılabilen posta yazışma kartlarıdır. Başlangıçta resimsiz olarak tasarlanan kartpostallar 1840’larda önce Avrupa’da daha sonra tüm dünyada süratle yaygınlaşan bir haberleşme aracına dönüşmüştür. Osmanlı’da ise 1890’lı yıllardan itibaren kartpostal basımı ve kullanımı günlük hayatta yer almaya başlamıştır. 1980’lere kadar ülkemizde rağbet gören kartpostalın günümüzde teknoloji ve gelişen haberleşme koşullarıyla eski ihtişamlı günlerini yitirse de hâlâ nostaljik bir iletişim aracıdır. Kartpostallar, bir haberleşme aracı olmanın yanı sıra taşıdığı haberler ve insanların gündelik yaşamına dokunan bilgileri ihtiva etmelerinden dolayı tarihçiler için de birinci elden kaynak olarak görülmektedir.
MEŞHUR İSİMLERİN İMZASI
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e yazılmış, pek çok duygu, düşünce ve haberi yansıtan kartpostalların konu edildiği yeni bir kitap geçen ay okuyucuya sunuldu. Bulak Neşriyat’ın ilk bastığı eser olan Osmanlıca Kartpostal Kitabı, 1896-1987 yılları arasında gönderilmiş 76 kartpostalın okunuşu ve renkli görsellerinden oluşuyor. Kitap, okurlarını mazide kalmış Osmanlıca kartpostallara dair nostaljik bir yolculuğa çıkarıyor. Bayram, evlilik veya yeni yıl tebriki, teşekkür, hasret, özlem, taziye gibi çeşitli vesilelerle yollanan kartpostallar aslında az yazıyla çok şey söylüyor. Bu kartpostalların bazısında çeşitli şehirlere dair manzaralar bazısında da gönderen kişinin fotoğrafı yer almaktadır.
Kitaptaki kartpostallardan bir kısmı ise meşhur isimlerin kaleminden çıktığından hemen dikkati çekiyor. Şair Nigâr Hanım, Yahya Kemal, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet İhsan, Talha Ebuzziya, Ali Ekrem Bolayır, Ebuzziya Tevfik, Lütfi Simavi, Ömer Adil, Seniha Cemal, Aliye Cavid, Dürrüşehvar Sultan gibi ünlü simaların el yazılarıyla imzalayıp gönderdikleri kartpostalların yanı sıra başkaca kartpostallara da tesadüf ediliyor. Her bir sayfada seçilen kartpostalın önlü arkalı fotoğrafı, çeviri yazısı ve dipnotta Osmanlıca kelimelerin bugünkü anlamları veriliyor.
HER BİRİ HAKKINDA AYRINTILI BİLGİ
Osmanlıca okuma pratiğini geliştirmek isteyenler ve eski kartpostallara ilgi duyanlar için güzel bir örnek oluşturan kitapta kartpostalların nereden ve ne şekilde temin edildiği hangi tasnife tabi tutulduğu yahut tutulmadığı gibi sorular cevapsız kalıyor. Kitabın girişinde yazarın kartpostal, kartpostalın tarihi ve derlenen kartpostallar hakkında genel bir bilgilendirme yapmaması da okur açısından önemli bir eksikliktir.
Kartpostallar üzerine yapılan çalışmalar genellikle ya yazarın kendi koleksiyonunda bulunan ve belli bir konu çerçevesinde bir araya getirilmiş kartpostallar yahut bir koleksiyondan istifade edilerek hazırlanan tematik kartpostallar etrafında hazırlandığı görülmektedir. Bunun ülkemizdeki en güzel örneklerini Max Fruchtermann ve Kartpostalları üzerine hazırladığı 3 ciltlik devasa kitabıyla Mert Sandalcı, Anadolu şehirlerine ait kartpostalları çeşitli ciltler halinde neşreden Orlando Carlo Calumeno, kartpostal editörleri üzerine harika bir kitap hazırlayan Gökhun Yılmaz gibi isimler temsil etmektedir.
Osmanlıca Kartpostal Kitabı’nda ise seçilen kartpostalların hangi koleksiyona ait olduğu hakkında bir bilgiye sahip olamıyoruz. Sadece bazı kartpostallarda Osmanlı Arşivi ve Atatürk Kitaplığı damgası göze çarpıyor. Kitapta konu edilen kartpostalların muhtevası kadar koleksiyonu ve tarihi kıymeti de elbette zikredilmeğe değer bir meseledir.
Osmanlıca kartpostalların tarih, kültür ve edebiyat birikimi açısından son derece kıymetli bir malzeme olmasından ötürü tüm unsurlarıyla ele alınmasının okuyucu için daha yararlı olacağı aşikardır. Bütün bu hususlarla birlikte Osmanlıca Kartpostal Kitabı içerisinde meşhur isimlerin imzalarını da taşıyan seksene yakın kartpostalı günümüz Türkçesine çevirerek bir araya getirilmesi Osmanlıca öğrenenlere faydalı olacaktır.