Osmanlı'nın yönetimdeki ikinci adamları olan sadrazamlar koca imparatorluğu yönetiyorlardı ama halk tarafından, bedensel özürleri ya da eski mesleklerinden türeyen lakaplarla anılmalarını önleyemiyorlardı. Hain, Semiz, Kavanoz gibi oldukça ağır olan bu lakaplar kime neden takılmıştı merak ediyorsanız okuyalım.
KUYUYA DOLAN BAŞLAR
Sultan 2. Ahmet dönemi sadrazamı olan Arabacı Ali Paşa bu lakabını hışmına uğrayanları arabaya doldurup sürgüne göndermesi sebebiyle aldı. Son olarak Haremağasını sürdürmek için saraya bir araba göndermişti ki; yaptığı muzır işlerden bıkmış olan pâdişah hiddetlenip, aynı arabaya kendisini bindirterek Rodos'a sürgün etti. Sultan 1. Ahmet'in sadrazamı Kuyucu Murat Paşa Kızılbaş ve Celâlîlerden öldürdüklerinin başlarını kuyulara doldurttuğundan bu unvânı almıştı.Mere Hüseyin Paşa Sultan 1. Mustafa'nın sadrazamıdır. Aslen Arnavut olduğu için îdâmını emrettiği şahıslar için cellatına, Arnavutça "Al" mânâsına gelen "Mere" diye seslenmesi, bu unvânı almasına sebep olmuştu.
MELEK DE VAR ELMAS DA
Sultan İbrâhim'in vezîriâzamı Mehmet Paşa çok yakışıklı olduğu için Civan lâkabını aldı. Aynı şekilde Genç Osman'ın sadrazamı Ali Paşa çok yakışıklı ve terbiyeli olması, herkese tatlı dille muâmele etmesi nedeniyle Çelebi Ali Paşa ya da Güzelce Ali Paşa diye anılırdı. Sultan 3. Selim devri sadrazamı Melek Ahmet Paşa ise yakışıklı ve yumuşak huylu olması sebebiyle Melek olarak adlandırılmıştı. Sultan 2. Mustafa'nın sadrazamı Elmas Mehmet Paşa'ya elmas gibi parlak bir sîmâsı nedeniyle böyle seslenilirdi.
DİVİTÇİLİKTEN SADRAZAMLIĞA
Sadrazamların bazıları mesleklerinden dolayı lakap almıştı. Sultan 3. Mehmet'in veziriâzamı Mehmet Paşa'nın cerrahlık ihtisâsı vardı ve şehzâde Mehmet'i sünnet etmesindeki mahâreti sebebiyle Cerrah Mehmet Paşa lakâbını aldı. Eskiden, savaşlarda öncü birliklere kumandanlık edene çarhacı denirdi. Ali Paşa da bir zamanlar çarhacı idi. Sultan 1. Mahmut'un sadrazamı Divitdar Mehmet Paşa bir dönem Dâmat İbrâhim Paşa'nın divitçisi olmuştu. Asıl adı Comte de Bonneval olan Humbaracı Ahmet Paşa, Müslüman olduktan sonra Ahmet ismini aldı. Humbaracı ( topçu ) ocağını kurduktan sonra da bu lakâbı aldı.
SADRAZAMA ÖKÜZ DERLERDİ
Sultan 3. Ahmet'in sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa, saray baltacılarından (muhâfız alayı) olduğu için bu unvanla anılmıştı. Uydurma olduğu kesin olan Baltacı-Katerina aşkı romanlarındaki meşhur Baltacı budur. Sultan 4. Mehmet'in sadrazamı olan Zurnacı Mustafa Paşa ise Osmanlı târihinin en kısa süre sadârette kalan sadrazamıdır. Sâdece 4 saat. Yeniçeri ocağında iken zurna çalardı. Öküz Mehmet Paşa'nın lakabının da kişiliği ile ilgisi yoktu. İstanbul-Karagümrük'te bir öküz nalbantı olan Kara Hüseyin Ağa'nın oğlu olduğu için bu lakâpla anılmıştı.
DALTABANLIK RUHUNDA VAR
Kişiliği ile ilgili lakap alan sadrazamlar da vardı tabi. Sultan 2. Mustafa'nın sadrazamı Daltaban Mustafa Paşa tahsil görmemiş ve terbiyeden mahrum olması hasebiyle bu isimle anılmıştı. Sultan 4. Mehmet dönemi sadrazamı Deli Hüseyin Paşa Girit muhâfızı iken gösterdiği cesâreti ve yiğitliği sebebiyle bu unvânı aldı. Ama Sadâreti sadece 6 gün sürdü. Kânûnî Sultan Süleyman'ın vezîri Hain Mehmet Paşa Mısır'a tâyin edilince, Melik Mansur adıyla hükümdarlık hevesine kapılmış, bu sebeple de isminin başına hâin damgası yapıştırılmıştı.
CENAZE PAŞA!
Sultan İbrahim'in sadrazamı Hezerpare Ahmet Paşa bu lakâbını ölümünden sonra aldı. Pâdişâhın tahttan indirilmesiyle sonuçlanan isyanda yeniçeriler, paşanın bedenini parça parça etmekle kalmamış, üstelik bir de mafsal romatizmasına iyi geleceğini iddiâ ederek alay ede ede halka satmışlardı. Bu hâdiseden sonra Hezarpâre ( binparça ) lakâbıyla anılır oldu. Cenaze Hasan Paşa olarak anılan, Sultan 3. Selim'in sadrazamı Hasan Paşa sadârette kaldığı 5 ay içinde, hep hasta olduğundan cenâze lakâbı takılmıştı kendisine. Hadım Ali Paşa ve Hadım Sinan Paşa saraya girmeden önce hadım edilmişlerdi.
SEMİZ SADRAZAMA KATANA
Kabakulak İbrahim Paşa Sultan 1. Mahmut'un sadrazamıdır. Kulaklarının haddinden fazla büyük olması sebebiyle bu lakâbı aldı. Sultan 1. Abdülhamit'in sadrazamı olan Kalafat Mehmet Paşa bünye ve kıyâfetçe gösterişli olması sebebiyle bu unvânı almıştı. İstanbul'un fethinde de bulunmuş olan, Kânûnî devri sadrazamı Semiz Ali Paşa o kadar şişmandı ki koskoca Osmanlı Devleti'nde Paşa'yı taşıyabilecek at bulunamadığından, Hollanda'dan özel sipârişle 2 tane bacakları çok kalın olan ve ağır yüklerin taşıtıldığı at (katana) getirtilmişti. Sultan 3. Ahmet'in sadrazamı Kavanoz Ahmet Paşa kısa boylu ve şişman olduğu için top gibi yusyuvarlak bir bedeni vardı. Bedeni kavanoza, başındaki fesi de kavanozun kapağına benzetilmişti.
AHMET PAŞA'NIN KALAYI
Sultan 2. Ahmet'in sadrazamı Kalaylıkoz Ahmet Paşa gösterişe, süse, sükseye meraklı oluşu, câhilliğine rağmen yüksek makam sâhibi olduğu için bu lakâbı almıştı. Sultan 2. Abdülhamid dönemi sadrazamı Küçük Said Paşa'ya boyunun kısalığından dolayı bu lakap takıldı. 9 kere sadrazamlık yapmış olan paşaya Şapur Çelebi de derlerdi. Sultan 2. Ahmet ve Sultan 2. Mustafa devri sadrazamı Sürmeli Ali Paşa gözlerine her dâim sürme çekerdi. Sultan 4. Murat'ın sadrazamı Tabanıyassı Mehmet Paşa'nın ayakları oldukça büyük ve düztabanlıydı.
Sultan 3. Mustafa'nın sadrazamı Moldovancı Ragıp Paşa sadâreti başlangıcında İstanbul'daki uğursuz kadınları sürgün olarak Bursa'ya götürdüğü esnâda bunları rızâlarıyla câriye olarak satmıştı. Bir diğer yoruma göre de; Moldovancı, Moldovyalı esir tüccarı demektir. Sultan 1. Mahmut'un sadrazamı Tiryaki Mehmet Paşa anlaşılabileceği gibi Afyon müptelasıydı.
Sultan 4. Murat dönemi sadrazamı Topal Recep Paşa, mâlum topal olduğu için bu lakabı almıştı. Sofu Mehmet Paşa Sultan 4. Mehmet dönemi sadraza-mıdır. Yenikapı Mevle-vîhânesi'nin dervişlerinden olduğu için bu unvânı aldı.
ENİŞTE YEĞEN SADRAZAM
Enişte Hasan Paşa Sultan 4. Mehmet'in kızı Hatice Sultan ile evliydi. Hem enişte, hem de damâd deniyordu kendisine. Yeğen Mehmet Paşa Sultan 1. Mahmut'un sadrazamıdır. Sultan Mahmut döneminde önemli devlet işlerinde rol alan Kel Yusuf'un kız kardeşinin oğlu olması hasebiyle bu unvânı aldı.