T ü r k i y e ' n i n   B i r i k i m i

E K O N O M İ

Özal'la kriz olmazdı

İşadamı kimliğinden çok spor camiasındaki faaliyetleri ve Fenerbahçe Kulübü'ne verdiği destek ile tanınan Kiğılı Giyim Ticaret A.Ş.'nin sahibi Abdullah Kiğılı'ya göre kriz daha yeni başladı ve etkisi 10 yıl sürecek. "Turgut Özal olsaydı böyle bir kriz yaşanmazdı" diyen Kiğılı, krizden çıkışın devlet ve millet olarak tasarrufta yattığına inanıyor. Makam odasının ışıklarını bile azaltan Kiğılı Türk insanına, "Paran varsa al, paran varsa giy ama paran yoksa ne al, ne giy. Demek ki üreteceğiz, borçlanmayacağız" tavsiyesinde bulunuyor. Kiğılı ile Malatya'dan Ankara'ya ve İstanbul'a uzanan hikayesi ile soyadını nasıl marka yaptığını, krize nasıl girdiğini, IMF'yi ve Fenerbahçe'yi konuştuk.

Devlet Bakanı Kemal Derviş'in "Kriz bitti", sözüne katılıyor musunuz ?

Kriz bitmedi. Kriz yeni başlıyor. Kriz bir yılını doldurdu ama ilk altı ayında büyük şehirlerde, en çok da İstanbul'da hissedildi. Ankara bile bu krizi altı ay sonra hissetti. Anadolu şehirleri krizi son iki aydan beri hissetmeye başladı. Çünkü oradaki insan ömrü boyunca hep krizin içinde zaten.

Son krizin Anadolu insanının ömrü boyunca yaşadığı krizden farkı neydi?

Bizim en büyük sorunumuz şu; toplum son 10 yıldır bir mirasyedi gibi hareket ediyor. Yani, babadan, anadan, dededen kalmış çok malı varmış gibi, hızla tüketen bir toplum olduk.

40 sene evvel zenginle fakir arasında ne giyiminde ne yediğinde fark vardı. Şimdi geldiğimiz noktada, hele hele şu son 10 yılın toplum psikolojisine baktığımızda, toplum inanılmaz bir tüketim toplumu. Ama deniz bitti. Kimi önce hissetti kimi de yeni hissetmeye başlıyor.

DİE verilerine göre 25 milyon insan yoksul. Sosyal patlamaya doğru gidiyor muyuz?

Türkiye'de sosyal patlama olmaz. Türkiye Arjantin gibi değil. Çünkü Türkiye'de aile dayanışması var. Aile bireyleri arasındaki sevgi-saygı, yardımlaşma asla bitmiyor. Bunun sebebi de Allah korkusundan geliyor.

İnanç var. İnancın olduğu yerlerde kolay kolay isyan olmaz. İslam'ın verdiği bir büyüklük var. Yardımlaşma, Türkiye'nin, İslam topluluğunun ana görevlerinden bir tanesi.

Devletin kriz dönemlerinde dînî duyguları destekleyen politika izlemesi gerekmez mi?

Benim Ankara'nın siyasetine, bu yaşıma geldim hâlâ aklım ermiyor. Bundan sonra da anlamak mümkün değil. Kesin olan bir şey var artık siyaset de değişimin içerisine girecek. 30-40 yıldır gördüğümüz siyasileri artık görmeyeceğiz. Bu inanın değişecek. Az bir zaman kaldı.

Türkiye büyümeye ne zaman geçer ?

Büyüme yine negatif olur ama negatif rakamlar biraz küçülür. Türkiye, ilk rahat nefesini 2003'ten itibaren almaya başlar. 2002 çalışmayla geçecek ama bu arada da istihdam yok. Hele giyim sektöründe ciddi manada krizler var. Yıllardan beri hazır giyim sektörüne devlet sıcak bir ilgiyle bakmıyor ki. Allah'tan ki Türk giyim sanayicisi son derece kıvrak zekalı insanlar. Değişimlerini, dönüşümlerini çok kısa sürede yapıp sisteme uyuyorlar.

Kredi ile çalışsaydık batardık

Krizin tetiğini kim çekti?

18 Şubat akşamı yattığımızda dolar 678 bin liraydı. 19 Şubat sabahı kalktığımızda 1 milyon lirayı geçmişti. Bu kriz Anayasa kitabının bir masadan bir masaya atılmasıyla patlamadı.

Zaten gelecekti. 1994'te ilk kriz geldi zaten ama toplum olarak anlamadık. Çünkü müthiş bir tüketim vardı o yıllarda. Mirasyedi gibi bir harcama vardı. Borçlanma çoktu. Bankalar tüketici kredilerinin musluklarını açtılar. Sonuçta bugün geldiğimiz nokta vahim. Çalışmak ve üretmek başka bir çıkış yolu yok.

Ne gibi önlemler alarak krizi aştınız?

Banka kredileri ile çalışmıyor olmamız bir şans. Eğer o krizin içerisinde büyük banka kredileri ile çalışan bir firma olsaydık batardık. Sistemimizi, reorganizasyonumuzu tamamen yeniden yaptık.

Bize uyacak olan, bizimle beraber aynı heyecanı duyacak, 24 saatin 18 saati çalışacak insanları biraraya getirdik. Genel giderlerimiz içerisinde israf gördüğümüz kalemleri olduğu gibi kaldırdık.

En basiti, o düğmeye bastığımız zaman ne kadar süre yanması lazım kaç ampulün yanması lazım ona kadar eğildik. Kalitemizden ödün vermememiz lazımdı. Bunu kesinlikle birinci plana aldık.

Krizden sonra öncelikleriniz neler oldu ?

Borcumuz olmadığı için kâr marjımızı olduğu gibi aşağıya çektik. Yani, çok az kârla üretimi fazlalaştırdık. Belki çok az kâr değil, hiç kârsız çalıştığımız zamanlar da oldu.

Zaman zaman yüzde 5-10 zarar ettiğimiz zamanlar oldu. Bunların hepsini göze aldık. Banka kredilerine faiz vereceğimize malın üzerinde zarar edelim ama hızlı dönelim, çok üretelim, çok satalım, dedik. Parolamız buydu.

Bu kurla ihracat artmaz

İstihdamınızda azalma oldu mu?

Bu bir yıl içerisinde de çok şükür diyebilirim ki krize girdiğimizde 218 kişiydik. Bir yılda istihdamı yüzde 50 artırdık. Mağaza sayımızı artırıyoruz. Neden böyle oldu? Çünkü müşterimiz anladı ki kalite devam ediyor, fiyatı ucuzlattık.

Fiyatı ucuzlatınca rağbet görmeye başladık. Krizden sonra insanlar cebindeki paranın azaldığını gördü. Müşteri memnuniyetini ön plana aldık.

Hazır giyim sektörü çok mu etkilendi ?

Geçen yılın temmuz ve ağustos aylarında alınan bu yılın yaz siparişleri, dolar 1 milyon 700 bin lira iken aldık. Biz de bütün maliyetlerimizi en iyimser olarak bu kura göre yaptık. 1 milyon 350 bin, 1 milyon 400 bin liradan teslim ettik. Bu yüzde 20'lere varan zarar demektir.

Dalgalı kur olsun da bu kadar iniş ve çıkış olmasın. Boyu inanılmaz boyutlarda. İniş çıkış arasındaki fark yüzde 2, yüzde 5 olabilir ama böylesine yüzde 20'lik bir fark olursa sistemin içerisinde kimsenin kalması mümkün değil.

Bankaların araba mezarlıkları var

Hükümete güvenmenin bedeli ağır mı oldu?

Bakın, şimdi bankalar boş arazileri kiralayıp otopark yapıyorlar. 2 yıl önce verdiği otomobil kredilerinin neticesinde bugün araba mezarlıkları oluştu. Birçok tüketici dolar ve mark üzerinden araba aldılar. Kimse ödeyemez oldu, bankalar da arabalara el koydu. 'Aman çok ucuz hemen alayım.' Al da cebinde paran varsa al. Borçlanarak Türkiye'de hiçbir şey yapılamaz. Paran varsa al, paran varsa giy ama paran yoksa ne al, ne giy. Demek ki üreteceğiz, borçlanmayacağız.

AB konusundaki düşünceniz nedir?

Hayale kapılmayalım, biz AB'ye kolay kolay giremeyeceğiz. Bugünkü yapımızla, üyelik mümkün değil. Polonya, Çekoslovakya, Macaristan, Slovakya, Bulgaristan, Romanya hatta Kıbrıs Rum Kesimi var. 5 yıl içerisinde üyeliğe kabul edilecekler. Türkiye'nin şansı en son.

Belki o zamana AB de kalmaz!

Yani...

AB'nin dışında bir birlik olmaz mı ?

O şansı da kaybettik. Türkî Cumhuriyetler vardı. Oralarda Avrupa ülkelerinin, Rusya'nın, ciddi şekilde yatırımları başladı.

Yurtdışına çıkan şirketlere ne diyorsunuz ?

Maalesef, bazı arkadaşlarımız yeni imalat yerlerini Bulgaristan ve Romanya'da açıyorlar, ama bence yanlış yapıyorlar. Bu ülkeler iki üç yıl sonra AB'ye girdiklerinde işçilik ücretleri dahil şartlar zorlaşacak. Önümüzdeki yıllarda dünya ekonomilerini altüst edecek bir Çin geliyor.

Derviş memleketi kurtaracak mı?

Derviş, bu ülkeyi seven bir insan. Oradaki rahatını tepti geldi burada bir sürü sıkıntıların içerisine girdi. Derviş, sihirbaz değil. 100 tane Derviş getirseniz yine kolay değil. Bu toplumun içerisinde çok Derviş var ama biz onları maalesef arayıp, bulmuyoruz. Klasikleşmiş siyasilerle gidiyoruz.

Erken seçim olur mu?

Bence olmaz. Bu hükümet görev süresi bitinceye kadar ayakta kalır. Anketlere göre partilerin büyük çoğunluğu yüzde 10 barajının altında. AK Parti yüzde 20'nin üzerinde ama yüzde 20 ile tek başınıza iktidar olamıyorsunuz.

Siyasete nasıl bakıyorsunuz?

Derneklerde, vakıflarda, hastane vakıflarında, polis derneklerinde, spor klüplerinde, Futbol Federasyonu'nda, Fenerbahçe Kulübü'nde uzun yıllar hizmet verdim. Ömrümün bu otuz yılında sabah çok erken işe başladım. Öğleye kadar kendi işlerimle, öğleden sonra akşama kadar da hep sosyal işlerle uğraştım. Rahmetli Özal'ın ısrarı ve ricasıyla ve Malatyalı oluşumun da etkisiyle 1984 yılında siyasi hayata atıldım. 1990 yılına kadar da İstanbul ANAP İl Başkan Yardımcısı ve Teşkilat Başkanlığı yaptım. Daha sonra da siyasete sıcak bakamadım.

Özal olsa bu hallere düşmezdik

Kriz döneminde Özal olsaydı ne olurdu ?

Özal olsaydı biz bu hallere asla düşmezdik. Çünkü Turgut Özal sistemi biliyordu. Nerede, ne şekilde hareket edileceğini biliyordu. En azından ülke insanını tanıyordu. Bu çok önemli...

Hafta sonlarını nasıl geçiriyorsunuz?

Maalesef hafta sonlarını da mağazalarımızı kontrol ederek geçiriyoruz. Ben bundan keyif alıyorum. Toplumun içerisindeki insanlar beni tanıyorlar. Onlarla oturup hasbihal ediyoruz. Ekonomi, siyaset, spor konuşuyoruz. insanlarla iç içe olmak benim hoşuma gidiyor.

GALATASARAY DAHA ŞANSLI

Sizce bu yıl kim şampiyon olur?

Ligin bitmesine yedi hafta kaldı. Takımlar birbirlerinden kopmadan giderlerse, şans faktörü büyük rol oynayacak. Şu an üç büyükler kesinlikle iyi futbol oynamıyor. Galatasaray dışarıda oynadığı maçlarda iyi, burada kötü oynuyor. Şu anda düşme hattında ve yakınında 7-8 takım var. Bu takımlarla oynanan maçlar çok zorlu. Görünen o ki maçlar, istenildiği gibi olmayacak. Fenerbahçe Malatya maçını alsaydı, büyük bir şansa sahip olacaktı. Şu anda bana göre en şanslı takım Galatasaray. İkincilik de önemli çünkü ikinci olan takım Şampiyonlar Ligi'ne katılacak. Bana göre birincilik ve ikincilik, Fenerbahçe ve Galatasaray arasında değişir. Beşiktaş'a hiç şans tanımıyorum.

KRİZ AİLENİN YENİ ÜYESİ

Krizin etkisi kaç yıl sürer?

Derviş'in dediği gibi, kriz bitmez. Kriz Türkiye'de 10 yılda bitmeyecek. Göreceksiniz. Krizin etkilerini 10 yıl boyunca çekeceğiz. Bu 10 yıl zarfında akıllanmamız lazım. Çok çalışmamız lazım. Çok üretmemiz lazım. Çok üretmek için de elimizden geldiği kadar sanayiciye, tüccara ve esnafa el birliğiyle herkesin yardımcı olması lazım. Her geçen gün fabrika sayımızı artırmak mecburiyetindeyiz. Ve mümkün olduğunca önce dışarıya sonra içeriye satmamız lazım. Biz resmi ihracatımızı 60 milyar doların üzerine getirmedikten sonra, iç borcu temizleyemedikten sonra, dış borcu -aldığımız borçların vadeleri çok kısa ve ciddi anlamda faizler ödüyoruz- uzun vadeye yaymadıktan sonra hiçbir zaman bu krizin altından çıkmamız mümkün değil.

Kesin olan bir şey var, toplumun her ferdi bu krizi ailenin içerisine yeni girmiş bir fert olarak kabul edecek. Yani 4 kişilik bir aile 5 kişi olarak kabul edilecek. Kriz 5'nci kişi. Sonucunda kriz ortağımız. Herkes asla aklından çıkarmayacak, yaşantısını buna göre ayarlayacak.

İSTANBUL'UN İLK TÜRK MAĞAZASI

Malatyalım dediniz ama soyadınız Kiğılı ?

Evet, iki göbek öteden dedelerimin doğum yeri Kiğı. 1920 civarlarında Kiğı'dan çıkıp, Malatya'ya ailecek yerleşmişler ve tekstil işiyle uğraşmaya başlamışlar.

Kumaş işiyle uğraşmışlar. Soyadı Kanunu çıktığında da Kiğı'dan geldikleri için Kiğılı soyadını almışlar. Malatya'da mağazamız vardı. 1948'de Türkler'in İstanbul'da açtığı ilk mağazayı Galatasaray Lisesi'nin karşısında açtık.

O zaman ticaret tamamen Rumlar'ın elindeydi. 1955 yılında Ankara'da mağaza açtık. Şirketin başına 1959 yılında geçtim. 1965 yılından itibaren kumaş ticaretini bıraktım. Kumaş satmakla bir yere varılamayacağını, Türkiye'de artık yolun hazır giyimden geçeceğini gördüm.

1965'de ilk gömlek ve pantolon üretimine başladım. Soyadımı marka yaptım. Bugün, ne kadar doğru düşündüğümü daha iyi anlıyorum. O zaman çok gençtim. Pek bunları düşünecek kafa yapısına da sahip değildim. Soyadım çok zor okunan bir ad ama Kiğılı markasını herkes tanıdı. 50'den fazla ilde Kiğılı'nın ürünleri satılıyor. Kiğılı'nın tiryakisi olan insanları görüyorum. Bu bize büyük mutluluk ve keyif veriyor.

SUERDEM: HEDEF DÜNYA MARKASI

Kiğılı şirketinin Genel Koordinatörü ve Abdullah Kiğılı'nın yardımcısı Hilal Suerdem, şirketinin gelişmesinde en büyük emeği olanlardan birisi. Suerdem, moda takibi, ve kalite geliştirmedeki deneyimiyle şirketin ufkunu açan isimlerden. Suerdem'in hedefi Kiğılı'yı dünya markası yapmak

YAŞAR SÜNGÜ / YILMAZ YILDIZ

 
Yapısal değişim için bu son fırsatımız
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, ekonomik kriz dönemlerinin bir ülkedeki yapısal bozuklukların anlaşılması ve düzeltilmesi için bir fırsat olduğunu belirterek, "son ekonomik kriz süreci ülkemizin yapısal değişim ve dönüşümünün yapılması için son fırsattır'' dedi.
Yılmaz: Kriz döneminde yatırım yapan kazanır
Mesut Yılmaz, Türkiye ekonomisi en kısa sürede yeniden canlandığı zaman, bundan en fazla kazanç sağlayacak olanların kriz döneminde ülkeye yatırım yapan, geleceğine inanan kuruluşlar olacağını belirtti.
DENİZCİLER EREZ'E KIZGIN
TOBB Deniz Ticaret Odaları Konsey üyelerinin, Mayıs 2002'de yapılacak olan TOBB Yönetim Kurulu seçimlerinde Rifat Hisarcıklıoğlu'nu desteklememe kararı aldığı bildirdi.
Ayrıca Deniz Ticaret Odası Başkanı Cengiz Kaptanoğlu yaptığı yazılı açıklamada, eski TOBB Başkanı Yalım Erez'in açıklamalarına tepki göstererek, şöyle konuştu, "Erez'in TOBB'un Mayıs ayında yapılacak seçimlerinde şimdiki Başkan Hisarcıklıoğlu'nun tek aday olacağını ve seçimi kazanmasını beklediğini söylemesini çok büyük talihsizlik olarak görüyoruz'' dedi. Sayın Yalım Erez belli bir hesap peşinde. Bu, 'TOBB'dan almayı ümit ettiği destekle yeniden bir dönüş hesabı olabilir' diye düşünmek yanlış olmaz kanaatindeyim.''

VURAL: SABİT TELEFONDA TEKEL 2003'TE KALKACAK
Koç.net Haberleşme Teknolojileri Genel Müdürü Bülent Yıldırım'ın ev sahipliğinde Ulaştırma Bakanı Oktay Vural ile Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) Konferans heyetine, Rahmi Koç Müzesi'nde bir resepsiyon verildi.Telekomun çeşitli hizmetlerinin rekabete açıldığını ve rekabetçi bir piyasaya doğru önemli adımlar atıldığını belirten Ulaştırma Bakanı Oktay Vural, Türkiye'de telekomünikasyon sektöründe daha fazla şirketin rol alacağını düşündüğünü belirtti. Telekom'un özelleştirilmesinden sonra sabit telefon hizmeti veren başka firmalar olup olmayacağının sorulması üzerine Oktay Vural, sabit telefonu da rekabete açmanın önemli olduğunu, 2003 yılında sabit telefonda tekelin sona ereceğini bildirdi. Vural, Türk Telekom'un internet servis sağlayıcısı TTnet'in fiyat konusunda yaptığı değişikliğin tatmin edici bulunduğunu belirterek, "Ama O değişikliği biraz daha yukarı safhalara getirmesi lazım'' dedi.
İŞSİZLİK ÖDEMELERİ 1 NİSAN'DA BAŞLIYOR
İsizlik ödeneği almaya hak kazananlara ilk ödenekleri, 1 Nisan'dan itibaren verilecek. İşsizlik ödeneği almak için 1-28 Şubat tarihleri arasında Türkiye genelinde işverenden aldığı "İşten Ayrılma Bildirgesi'' ile birlikte Türkiye İş Kurumu Bölge Müdürlükleri'ne 6 bin 822 kişi başvuruda bulundu. Başvuruda bulunanlardan 4447 sayılı yasanın aradığı koşullara uygun 5 bin 600 kişi işsizlik ödeneği almaya hak kazandı. Hak eden kişilere ilk ödenekleri yasa gereği 31 Mart'ta verilmesi gerekirken, bu tarihin pazar gününe denk gelmesi nedeniyle, ilk ödemeler 1 Nisan Pazartesi gününden itibaren Ziraat Bankası şubelerinden yapılacak .
KRİZ VERİMİ DÜŞÜRDÜ
Ekonomik kriz yüzünden üretimde çalışılan saatte kamu sektöründe gene yüzde 9.3, özel sektörde de yüzde 13.5 oranında bir gerileme yaşandı. Toplamda da yüzde 12.8 oranında bir düşüş yaşandı. Kamu sektöründe kişi başına kısmi verimlilik yüzde 0.3, özel sektörde yüzde 2.2 de düştü. Her iki sektörün ortalaması ise eksi yüzde 1.5 oldu. Çalışılan saat başına kısmi verimlilikte, kamu sektöründe yüzde 2'lik bir artış yaşanırken, özel sektör eksi yüzde 0.7'de kaldı.
24 Mart 2002
Pazar
 
Künye
Temsilcilikler
Reklam Tarifesi
Abone Formu
Mesaj Formu
Ana Sayfa | Gündem | Politika| Ekonomi | Dünya
Kültür | Spor | Yazarlar | Televizyon| Hayat| Arşiv
Bilişim
| Aktüel | Dizi | Röportaj | Karikatür

Bu sitede yayınlanan tüm materyalin HER HAKKI MAHFUZDUR. Kaynak gösterilmeden çoğaltılamaz.
© ALL RIGHTS RESERVED