Ortadoğu'nun “en büyük takası”nda ilk aşama tamamlandı. İsrailli er Gilad Şalit, Hamas'la varılan takas anlaşması ile dün sabah saatlerinde önce Mısır'a getirildi, ardından İsrail'e teslim edildi. Aynı saatlerde Gazze Şeridi ve Batı Şeria sınır bölgesine otobüslerle getirilen Filistinli mahkumlar serbest bırakıldı. Gilad Şalit'e karşı salıverilen 477 Filistinli'den yaklaşık 300'ü Gazze Şeridi'ne getirildi, 100'ün üzerinde mahkum da Batı Şeria'ya götürüldü. 40 mahkum sınır dışı edilirken, bunlardan 10'u Türkiye'ye, 15'er mahkum da Suriye ve Katar'a gönderildi. Türkiye'nin 2006'dan bu yana öncü rol oynadığı müzakereler sonucu varılan tarihi takas anlaşması, yakınları yıllardır İsrail cezaevlerinde tutulan Filistinlileri sevince boğarken, içlerinden birinin hikayesi ise hepsinden farklıydı. O kişi, 1998'de dönemin ABD Başkanı Bill Clinton'dan “İsrail'de tutuklu babasının kurtulacağı” sözünü alan ancak yaşadığı hayal kırıklığı 13 yıl sonra giderilen Filistinli kız Nihad Zakut.
El Arabiya'nın haberine göre, Bill Clinton 1998'deki Gazze Şeridi ziyaretinde Filistin'in efsane lideri Yaser Arafat ile birlikte, babası 9 yıldır bir İsrail cezaevinde tutulan Nihad Zakut isimli Filistinli'nin hikayesini dinledi. Görüşme, Clinton'ın ağlayan kıza mendil uzatması ve omzunu okşayarak babasını en fazla 1 ay içinde serbest bıraktırmak için elinden geleni yapacağına dair söz vermesiyle bitti. Görüşmenin ardından Cebaliye Mülteci Kampı'na dönen kız, bayramda babasının yolunu gözledi. Ancak bayramlar geldi geçti, babası dönmedi. 48 yaşındaki Muhammed Zakut, 1989'da Tel Aviv'de bir İsrailli'yi öldürmekle suçlanıyordu.
Filistinli yönetmen Saud Mehanna, Zakut hakkında “Clinton'a bir mesaj” isimli bir film çekmişti. Şu an 24 yaşında ve iki çocuk annesi olan Zakut, Şalit'in salıverilmesi karşılığında babasının da serbest bırakılacağını öğrendi. Takas anlaşmasından sonra telefonla Nihad Zakut'a ulaşan El Arabiya muhabiri, “Şu an karşılaşsan Clinton'a ne söylerdin?” diye sordu. Nihad, “Ona karşı bir kinim yok, affediyorum. Ona sadece, dünyanın en büyük ülkesinin yapamadığını, bir ülkesi bile olmayan Filistinliler yaptı, demek isterdim” yanıtını verdi. Haberde Zakut'un babasının adının da dün Refah'tan Gazze'ye girecekler arasında olduğu belirtildi. Bu arada İsrail tarafından 10 yıl önce tutuklanan Muhammed Şabi isimli mahkumun 13 yaşındaki kızı Cemile de takastan sonra babasını bu kez yakından görme fırsatına kavuştu.
Batı Şeria'da serbest bırakılan yakınlarını bekleyen Filistinlilerle İsrail askerleri arasında çatışma çıktı. İsrail ordusu, Batı Şeria'daki sınır kapısında bekleyen Filistinlilerle askerler arasında çatışma çıktığını, askerlerin kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandığını bildirdi. Bu arada serbest bırakılan Filistinli tutukluların 27'si kadın. Bunlar arasında yer alan Ahlam Tamimi ile Amna Muna'nın ülke dışına sürgün edilmesi bekleniyordu. Filistinli iki kadın tutuklunun, Gazze'ye gönderilmelerine tepki göstermeleriyle ortaya çıkan sorunun da çözümlendiği bildirildi. Ynet haber sitesi nasıl çözümlendiği konusunda bilgi vermedi.
Gazze Şeridi'nden alınarak önce Mısır'a götürülen, ardından Kerem Şalom sınırından alınan İsrailli uzman çavuş Gilad Şalit, helikopterle geldiği İsrail'in askeri hava üssü Tel Nof'ta, ilk kez ailesiyle bir araya geldi. İsrail televizyonları, Şalit'in Mısırlı yetkililer arasındaki ilk görüntülerini Mısır televizyonundan aktararak verdi. İlk görüntülerinde, başında bir kasketle, üniforma benzeri bir giysi içinde bulunan İsrailli asker, yaklaşık 10 kadar Mısırlı asker ve sivil yetkilinin ortasında yer alıyordu.
Şalit'i Tel Nof'ta İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu karşıladı. Şalit, hava üssündeki törenin başlamasından önce anne ve babası Noam ve Aviva Şalit ile kucaklaştı. Mısır televizyonuna verdiği demeçte, eve gideceği için “çok heyecanlı” olduğunu belirten Şalit, anlaşmanın İsrail'le Filistin arasında barışa katkı sağlayacağını umduğunu söyledi. Şalit, halen İsrail cezaevlerinde bulunan Filistinlilerin tamamının serbest kalmasının kendisini mutlu edeceğini de ifade etti. Haziran 2006'dan bu yana tutsak bulunan Şalit, sağlık durumunun iyi olduğunu belirtti. Şalit, serbest bırakılmasında emeği geçenlere teşekkür etti.
Şalit, serbest kalacağından bir hafta kadar önce haberdar olduğunu bildirerek, daha uzun yıllar tutsak kalacağından korktuğunu da kaydetti. Şalit'in İsrail'e ulaşmak için Mısır'a geçisi konusunda ise bazı iddialar ortaya atıldı. İsrail'in
Kanal 2 televizyonunun Gazze'deki Filistinli muhabiri, Hamas'ın İsrailli askeri beklendiği gibi Refah geçişinden değil, tünellerden geçirip Mısır'a aktardığını ifade etti. Gilad Şalit, 25 Haziran 2006 tarihinde Gazze sınırında düzenlenen operasyonla kaçırılmıştı.
İsrail ile Hamas arasında varılan esir değişimi anlaşması kapsamında 5 yıldır Hamas tarafından esir tutulan İsrailli asker Gilat Şalit'in serbest bırakılmasının ardından açıklamalarda bulunan İsrail Başbakanı Netanyahu, Şalit karşılığında serbest bırakılan Filistinlileri tehdit etti. Gilat Şalit'in İsrail'e getirildikten sonra ailesiyle buluştuğu yer olan Tel Aviv'in güneyindeki Tel Nof Askeri Üssü'nde konuşan Netanyahu, serbest bırakılan Filistinlilerin tekrar şiddete başvurmaları halinde cezalandıracaklarını söyledi.
İsrail-Hamas tutuklu takası anlaşması çerçevesinde serbest bırakılan Filistinliler Refah sınır kapısındaki karşılamanın ardından Gazze şehir merkezine götürüldü. İsrail askeri Gilad Şalit'e karşı salıverilen 477 Filistinli'den yaklaşık 300'ü Gazze Şeridi'ne getirildi. Filistinlileri burada Gazze'deki yönetimin Başbakanı İsmail Haniye başta olmak üzere Hamas yetkilileri ve diğer örgütlerin önde gelen isimleri karşıladı. Haniye, Filistinlilerle tek tek tokalaşarak, onları öptü. Daha sonra Filistinliler otobüs ve minibüslerle yine Refah sınır kapısında bekleyen ailelerinin yanına götürüldü. Aileler uzun yıllar sonra ilk kez yakınlarıyla burada karşılaştı, aileler sevinç göz yaşları döktü. Duygusal anların da yaşandığı karşılamada sık sık Hamas lehine sloganlar atılarak tekbir getirildi. Hamas, dünü resmi tatil ilan etti.
İlk etapta salıverilen 477 Filistinli, 117'si Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e gitti. Serbest bırakılan Filistinli tutuklulardan, Batı Şeria'ya bırakılanlar, Mukata'da binlerce Filistinli ve yakınları tarafından sevinç gösterileriyle karşılandı. Filistinli tutuklular ve yakınları, gözyaşları içinde birbirleriyle kucaklaştı; anneler babalar, çocuklar, yıllardır görmedikleri cezaevindeki sevdikleriyle hasret giderdi. “İsrail hükümeti ile aynı miktarda Filistinli tutuklunun serbest bırakılması için anlaştık” diyen Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Hamas liderlerini de kutladı. 550 kişilik ikinci grup Filistinli mahkum, 2 ay içerisinde yine Mısır üzerinden serbest bırakılacak. Hamas ile İsrail arasında varılan anlaşma için Almanya başta olmak üzere Mısır ve Türkiye yoğun çaba harcadı.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, İsrail ile Hamas arasında varılan takas anlaşmasının, kesintiye uğrayan İsrail-Filistin barış sürecine katkı sağlamasını umduğunu söyledi. Ban, “Bu tahliyelerin, sekteye uğrayan Ortadoğu barış sürecine geniş kapsamlı ve olumlu etkileri olacak” diye konuştu. İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague da İsrail'e, tutuklu takası anlaşması çerçevesinde İsrailli askerin serbest bırakılmasıyla kazanılan ivmeyi barış için kullanması çağrısında bulundu.
Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Şalit'in serbest bırakılmasının Fransa için çok büyük bir teselli olduğunu belirtti. İsrail-Fransız çifte vatandaşı Şalit'in serbest bırakılmasından memnun olduğunu belirten Sarkozy, Şalit'in yakında Paris'te ağırlanacağını söyledi. İtalya Cumhurbaşkanı Giorgio Napolitano ise, İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres'e gönderdiği mesajında “Şalit'in serbest bırakılmasını sağlayan anlaşmanın, yeni dönemde barışa yönelik diyalog için umut olduğunu” belirtti.
Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, Şalit'in serbest bırakılmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Almanya'nın da Şalit'in serbest bırakılmasında rol oynadığı için mutlu olduğunu kaydeden Westerwelle, bunuh İsrail ile olan dostluklarının bir ifadesi olduğunu bildirdi. Almanya Başbakanı Angela Merkel de Şalit'in serbest bırakılmasında arabuluculuk yapan Mısır'a teşekkür etti. Merkel, bu sonucun Ortadoğu barış sürecinin canlandırılmasına katkı sağlamasını ümit ettiğini söyledi.
Dünyan İsrailli er Gilad Şalit'e karşı 1027 Filistinli mahkumun serbest kalmasına odaklanırken, Tel Aviv yönetimi Doğu Kudüs'teki yerleşim terörüne hız verdi. Haaretz gazetesine göre Kudüs'teki Givat Hamtos yerleşkesinde 2600 yeni konut inşa edilecek. Haberi veren gazete civardaki Beyt Safafa mahallesinin de genişletileceğini belirterek, itiraz için altmış gün süre verileceğini aktardı. Projenin işgal belediyesi meclisine sunulduğunu belirten gazete, planın çok kısa süre içinde onaylanmasının beklendiğini kaydetti. Filistin halkına artan nüfusuna rağmen yeni ev yapma izni verilmezken, var olan evlerinin genişletilmesi veya ek yapılması dahi engelleniyor. Filistin'in BM'de tanınma başvurusu ile ilgili süreç işlerken, Filistinlilerin gelecekteki başkenti Doğu Kudüs'te ise Yahudi yerleşimleri yükselmeye devam ediyor.
